Εκεί, στη σιωπή του βυθού, ανάμεσα σε φτερά, υπαρκτά και ανύπαρκτα θαλάσσια όντα, στροβιλιζόμενα ανθρώπινα μέλη, ακέφαλα γυναικεία σώματα, γεωμετρικά σχήματα αλλά και δύο ακρωτηριασμένα αντρικά κεφάλια, επέλεξε ο Σαλβαντόρ Νταλί να αποτυπώσει μία γέννηση και έναν θάνατο.
Ο πίνακας απεικονίζει την γέννηση της θεάς Αφροδίτης και, κατά πάσα πιθανότητα, τον θάνατο του έρωτα του Νταλί για τον γνωστό ποιητή, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.
Οποιαδήποτε ερμηνεία επιχειρήσει κάποιος να αποδώσει σε ένα αποκύημα του συμβολισμού, μπορεί να είναι εντελώς λανθασμένη αλλά και απολύτως σωστή. Ο Νταλί πίστευε πως το ασυνείδητο μπορεί να συνδέσει διάφορα ανθρώπινα συναισθήματα με εικόνες, κάνοντας συνειρμούς όχι κατ' ανάγκην λογικούς, προς όφελος φυσικά της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Εξετάζοντας λοιπόν τον Los esfuerzos esteriles, ο καθένας μας από την δική του οπτική, μπορούμε να αντιληφθούμε ένα απειροελάχιστου μεγέθους τμήμα από το άκρως σουρεαλιστικό σύμπαν μέσα στο οποίο καταποντιζόταν το μυαλό του Νταλί σε όλη του την ζωή.
Ο Νταλί και ο Λόρκα γνωρίστηκαν το 1923 στην Βασιλική Ακαδημία Καλών Τεχνών της Μαδρίτης όπου και σπούδαζαν και οι δύο. Είναι επιβεβαιωμένο οτι ο Λόρκα θαύμαζε απεριόριστα και ήταν ερωτευμένος με τον Νταλί αλλά και ο ίδιος ο Νταλί είχε δηλώσει γοητευμένος από τον άνθρωπο και λογοτέχνη Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.
Ο Λόρκα έγραφε ποιήματα γι αυτόν και ο Νταλί από την δική του πλευρά, έκανε αρκετές αναφορές στον Λόρκα μέσα από τους πίνακές του, όπως εδώ στον Los esfuerzos esteriles, που το κεφάλι του Λόρκα αιωρείται μέσα σε έναν σωρό ασύνδετων αντικειμένων,εννοιών, συναισθημάτων κι όλα αυτά κάτω από την σκιά της γέννησης της θεάς Αφροδίτης, θεάς του σεξ και μητέρας του Έρωτα.
Ω! Σαλβαντόρ Νταλί, με τη φωνή τη λιόχρωμη!
Δεν επαινώ την ατελή νεανική σου πινελιά,
ούτε το χρώμα σου που δε ξεφεύγει από το χρώμα του καιρού σου,
αλλά υμνώ την αγωνία σου, περιορισμένε αιώνιε!
Υγιεινή ψυχή, ζεις πάνω σε νέα μάρμαρα.
Αποφεύγεις το σκοτεινό δάσος των απίστευτων μορφών.
Η φαντασία σου φτάνει όπου φτάνουνε τα χέρια σου
κι εσύ απολαμβάνεις το σονέτο της θάλασσας, στο παράθυρό σου.
(Απόσπασμα από το ποίημα του Λόρκα «Ωδή στον Σαλβαντόρ Νταλί»)
Ο Νταλί όμως, βαθιά τραυματισμένος από την σχέση με τους γονείς του και κυρίως από την σχέση του με τον πατέρα του (ο οποίος μετά τον θάνατο της μητέρας του Νταλί από καρκίνο του στήθους παντρεύτηκε την αδερφή της) δεν θα ήταν ποτέ έτοιμος να αφήσει να γίνει ορατή η τρωτότητά του απέναντι στο αντικείμενο του πόθου του.
Μέχρι τα 25 του χρόνια, που γνώρισε την Gala, σύντροφό του και μούσα του μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Νταλί δεν είχε έρθει ακόμα σε σεξουαλική επαφή. Το πνευματικό και ερωτικό δέσιμο με τον Λόρκα έγινε τόσο έντονο, ώστε το γεγονός ότι δεν μπορούσε να εκτονωθεί, οδήγησε τον Νταλί στο να απαρνηθεί κατηγορηματικά και δια παντός τα συναισθήματά του για τον Λόρκα και να φύγει για το Παρίσι το 1929.
Ο Los esfuerzos esteriles (Άκαρπες Προσπάθειες) έχει έναν μάλλον πολύ προσεκτικά επιλεγμένο τίτλο και ήταν, ίσως, ο τελευταίος πίνακας που ζωγράφισε ο Σαλβαδόρ Νταλί πριν φύγει για πάντα από τη Μαδρίτη.
Από τότε, οι δύο άντρες δεν συναντιούνται ποτέ ξανά, παρά μόνο μία και μόνη φορά, εντελώς τυχαία.
Μετά από χρόνια ο Νταλί σε συνέντευξή του, παραδέχεται με αφοπλιστική κυνικότητα, ότι εκείνος και ο Λόρκα προσπάθησαν δύο φορές να κάνουν σεξ αλλά δεν τα κατάφεραν.
«Ήταν ομοφυλόφιλος,όπως γνωρίζουν όλοι, και τρελά ερωτευμένος μαζί μου. Δύο φορές προσπάθησε να με πηδήξει... Ενοχλήθηκα φοβερά, επειδή δεν ήμουν ομοφυλόφιλος και δεν με ενδιέφερε να ενδώσω. Εξάλλου πονάει. Έτσι,δεν έγινε τίποτα. Κολακεύτηκα όμως τρομερά. »
Η μετέπειτα ζωή του Σαλβαντόρ Νταλί είναι λίγο πολύ γνωστή. Παντρεύεται την Gala, μία Ρωσίδα πολιτογραφημένη Γαλλίδα, η οποία ξοδεύει με τους δεκάδες εραστές της κάθε δεκάρα που κέρδιζε ο ίδιος, ο πατέρας του τον αποκληρώνει, εκείνη τον ταΐζει χούφτες υπνωτικά για να τον δηλητηριάσει, τελικά θάβεται εκείνη πρώτη φορώντας Dior και αυτός μερικά χρονάκια αργότερα με τελευταία του επιθυμία να μην ταφεί δίπλα της. Ο μεγάλος έρωτάς του όμως έχει πεθάνει πολλά χρόνια νωρίτερα κατά τον Ισπανικό εμφύλιο από φασιστικά πυρά.
Λίγη σημασία έχει πια, τι θα γινόταν αν ο Νταλί δεν έφευγε από τη Μαδρίτη, αν έμενε με τον Λόρκα, εάν η μεγαλομανία του δεν τον οδηγούσε στην πόρτα του Πικάσο στο Παρίσι. Ίσως να κέρδιζε ο έρωτας και να έχανε η τέχνη. Ίσως να κέρδιζαν και οι δυο.
Ο Los esfuerzos esteriles, είναι τελικά ένας σπαρακτικός πίνακας, αντανάκλαση της ψυχοσύνθεσης του Νταλί εκείνη την χρονική περίοδο. Ο Νταλί αποκεφαλίζει τον έρωτά του και τον απορρίπτει στον βυθό, μαζί με όλα εκείνα τα συναισθήματα που τον τρομάζουν και όλα εκείνα τα ζευγάρια μάτια που κοιτάχτηκαν, δεν κοιτάχτηκαν ή προσποιήθηκαν ότι δεν βλέπουν.
Tip:
Η ταινία Little Ashes είναι μία ισπανοβρετανική παραγωγή η οποία αποπειράθηκε να καταπιαστεί με την σχέση αυτών των δύο αντρών και παρόλο πέρασε εντελώς απαρατήρητη από τους σινεφίλ παγκοσμίως, κατάφερε να προσεγγίσει με έναν τρυφερά ρεαλιστικό (αν και επιδερμικό) τρόπο τους χαρακτήρες.
Η έκπληξη την όλης υπόθεσης είναι ο Ρόμπερτ Πάτινσον ο οποίος, σε δύο-τρεις σκηνές όντως παίζει. Και είναι και καλός!
=========
σχόλια