Χιούμορ και Δράμα: το ζήτημα του καρκίνου σε δύο καινούργιες ελληνικές ταινίες
Μερικές σκέψεις μετά την προβολή της Τελευταίας Φάρσας και του Wild Duck
Πολλές ενδιαφέρουσες ταινίες και στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης και πολύς ο κόσμος. Απ' αυτές που είδα, η ταινία που μου άρεσε πιο πολύ ήταν η Hawaii του Marco Berger (για την οποία έγραψε και ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος εδώ.)
Υπήρξαν όμως δύο πολύ ενδιαφέρουσες ταινίες που πλαγίως ή και κατά μέτωπο ασχολήθηκαν με τον καρκίνο. Και οι δύο καινούργιες και οι δύο ελληνικές. Πολύ διαφορετικές μεταξύ τους.
Η Τελευταία Φάρσα -σκην. Βασίλης Ραΐσης- (τον Ιούνιο είχα κάνει ένα ποστ με τίτλο "Να μια νέα ελληνική ταινία που θέλω οπωσδήποτε να δω", και να που τελικά την είδα), δεν σε προετοιμάζει ακριβώς για αυτό που θα δεις - ούτε στο τρέιλερ
ούτε απ' την περίληψη: [Τέσσερις νέοι επιστήμονες έχουν ένα περίεργο «χόμπυ»: Να κάνουνε φάρσες – αποκαλύψεις σε μέντιουμ, πνευματιστές κλπ. Ένας από αυτούς μπαίνει στην ομάδα ενός ψευδο-θεραπευτή ώστε να αποκαλύψει την απατεωνιά. Εκεί όμως, τα πράγματα δεν θα πάνε όπως τα σχεδίασε...]
Οι φάρσες και τα ξεσκεπάσματα στην αρχή του φιλμ σε προετοιμάζουν για καθαρόαιμη κωμωδία - και μάλιστα κάπως αφελή και αδύναμη - μετά μοιάζει πως θα γίνει ρομάντζο. Πηγαίνοντας όμως ο ήρωας στην ομάδα καρκινοπαθών του ψευδο-θεραπευτή έρχεται σε επαφή με τους απελπισμένους που βρήκαν ελπίδα, και γίνεται εμφανές ότι η ταινία ξεφεύγει απ' την πλακατζίδικη νεανική κωμωδία που ξεκίνησε.
Διατηρούνται τα νεανικά στοιχεία και ο γρήγορος ρυθμός όμως το ύφος γίνεται δραματικό. Και αυτό είναι καλό. Σεβόμενος ο σκηνοθέτης την Αρρώστια -και χωρίς να την υποβαθμίζει καθόλου- φτιάχνει μια ταινία και ανάλαφρη αλλά και συγκινητική. Αφήνει κατά μέρους τα ηθικά διδάγματα (δεν επιμένει στο δίπολο επιστήμη vs. ψευδοεπιστήμη) και στέλνει την παρέα διακοπές γεμάτες έρωτα και χαρά, και καλή παρέα και καλοκαίρι και γέλιο. Έτσι κερδίζεις τη ζωή, ακόμα κι αν τελικά την χάνεις.
Χωρίς να θέλω να προδώσω το μεγάλο μυστικό του νεαρού ήρωα και της ταινίας, πρέπει να πω ότι μου έκανε εντύπωση το ότι έμαθα πως οι Έλληνες διανομείς θεωρούν ρίσκο την κυκλοφορία του φιλμ επειδή, εκτός των άλλων, πραγματεύεται το ζήτημα του καρκίνου και του θανάτου. Ίσως νομίζουν ότι οι θεατές θα τρομάξουν από το θέμα ή θα ψυχοπλακωθούν. Κι όμως: είτε τους αρέσει η ταινία είτε όχι είμαι σίγουρος ότι δεν θα ψυχοπλακωθούν -μάλλον το αντίθετο θα συμβεί.
==
Κι αν η Τελευταία Φάρσα δεν ταιριάζει και πολύ με το σύγχρονο κύμα Ελληνικού Κινηματογράφου που σκίζει στο εξωτερικό (δεν είναι αργή, πένθιμη, ή τελείως εκκεντρική - απευθύνεται δηλαδή και στους μη "μυημένους", γι' αυτό και πιστεύω ότι θα αρέσει στη νεολαία και εκπλήσσομαι με τα προβλήματα διανομής), η ταινία Wild Duck -σκην. Γιάννης Σακαρίδης- έχει όλα τα φόντα για καριέρα και στα διεθνή φεστιβάλ. Αργά πλάνα, ακατανόητες σκηνές με μουσική, μέχρι που αργότερα, σιγά σιγά καθώς τα κομματάκια του παζλ θα ενώνονται όλα θα γίνουν κατανοητά.
Μια υπόθεση υποκλοπών φέρνει τον ήρωα στην πολυκατοικία που ζει η καρκινοπαθής ηρωϊδα (Θέμις Μπαζάκα), την πορεία της αρρώστιας της οποίας μαθαίνουμε από τις υποκλοπές των τηλεφωνημάτων της. Ο ήρωας αρχίζει να νοιάζεται για τη γυναίκα (όχι ερωτικά) και όταν ανακαλύπτει πως στο άδειο διαμέρισμα ακριβώς από κάτω της κάποιοι είχαν κρύψει μια μεγάλη κεραία τηλεπικοινωνιών συνειδητοποιεί πως πιθανότατα ο καρκίνος της γυναίκας δημιουργήθηκε λόγω της ακτινοβολίας. (Είναι η ίδια η κεραία την οποία οι ένοικοι της πολυκατοικίας είχαν αρνηθεί να μπει στην ταράτσα τους.)
Αποφασίζει να αποκαλύψει τα πάντα στην Μπαζάκα και αυτή έκπληκτη καλεί όλους τους κατοίκους της πολυκατοικίας να δουν την κεραία και να αναλάβουν μόνοι τους δράση - πράγμα που οδηγεί στις πιο δυνατές, εμψυχωτικές σκηνές της ταινίας, σκηνές που με έκαναν να θελήσω να αγωνιστώ μαζί τους.
Ο καρκίνος της Μπαζάκα περιγράφεται με τρομερή αληθοφάνεια - ή τουλάχιστον έτσι μου φάνηκε εμένα. Η Μπαζάκα έμοιαζε εμφανισιακά πάντα με τη μητέρα μου (και το αντίστροφο) οπότε βλέποντάς την στην οθόνη να περνάει τα ίδια με τη μαμά μου, ήταν σα να ξαναζούσα δικές μας στιγμές - και εξαιτίας της τρομερής ομοιότητας αλλά και του μακιγιάζ που μετέτρεψε το πρόσωπό της ηρωϊδας στο στερεοτυπικό, κάπως πρησμένο κάπως γερασμένο πρόσωπο της θεραπείας.
Κυρίως όμως, θεωρώ τρομερά αληθινή την απεικόνιση της καθημερινότητας της ηρωϊδας χάρη και στην ερμηνεία. Χωρίς υστερίες και μελοδραματισμούς, με τις κακές ημέρες αλλά και τις καλύτερες, με την καταπιεσμένη απόγνωση και την ανάγκη για βοήθεια, αλλά και την επιμονή για κανονική ζωή χωρίς εκπτώσεις. Μετά την ταινία η Μπαζάκα μιλώντας στο κοινό είπε ότι ο σκοπός της ήταν να ερμηνεύσει τον χαρακτήρα με παιχνιδιάρικη διάθεση, να παίξει στην ουσία μια χαρούμενη καρκινοπαθή.
Και τα κατάφερε.
Όπως και στην Τελευταία Φάρσα, η αρρώστια στο Wild Duck δεν υποβαθμίζεται αλλά δεν τραγικοποιείται κιόλας. Υπάρχουν οι κάτω στιγμές, αλλά κυρίως υπάρχει αυτό που θυμάμαι και απ' τη μαμά μου: μια περίεργη, σχεδόν διαστροφική για όποιον είναι απέξω, χαρά της ζωής. Μια παιδική περιέργεια, μια απελευθέρωση απ' τα μικρά προβλήματα και μια πιο συνειδητοποιημένη ζωή. Είναι τρελό να σου λέει ο καρκινοπαθής ότι τώρα ζει τη ζωή του στο 100% και ότι ζει πολύ πολύ καλύτερα, κι ότι τα 3 χρόνια της αρρώστιας ήταν τα καλύτερα της ζωής του, κι όμως σε κάποιους συμβαίνει.
Η ζωή συνεχίζεται, λένε -με τον τρόπο της η κάθε μία- οι ταινίες μέχρι να διακοπεί, για όλους.
Η συνειδητοποίηση της αξίας της ζωής -και του τι είναι σημαντικό και τι όχι- που κερδίζεις από μία συχνά θανατηφόρα ασθένεια είναι το μοναδικό δώρο σε έναν ωκεανό προβλημάτων που η ίδια η ασθένεια δημιουργεί. (Το μόνο πράγμα που σε σώζει απ' τον καρκίνο είναι, παραδόξως, ο ίδιος ο καρκίνος!)
Αυτοί που καταφέρνουν να αξιοποιήσουν στο έπακρο αυτήν την πολύτιμη συνειδητοποίηση είναι, τελικά, αυτοί που έζησαν πραγματικά τη ζωή τους και που φεύγουν πιο χορτασμένοι. Τι κρίμα που πολλές φορές πρέπει να δεινοπαθήσουμε -ή ακόμα χειρότερα να αρρωστήσουμε- για να φτάσουμε εκεί.
σχόλια