Το buzz γύρω από την γυμνή φωτογράφιση της Κιμ Καρντάσιαν έχει ήδη αρχίσει να ξεθωριάζει. Μία μόνο εβδομάδα μετά την αποκάλυψη, τα περιβόητα οπίσθια που θα έσπαγαν τα κοντέρ του ίντερνετ θεωρούνται κιόλας old news.
Γράφτηκαν πολλά και ειπώθηκαν ακόμα περισσότερα για την φρενίτιδα που προκάλεσε o γυμνός λαδωμένος πισινός και το full frontal της γνωστής τηλεπερσόνας- celerity. Για τα σημεία των καιρών, για την ματαιοδοξία της κυρίας Kanye , για την κενότητα των σύγχρονων ηθών, για την παγκόσμια ποπ μανία με τους κώλους, κτλ κτλ.
Αν έχετε χάσει επεισόδια διαβάστε το ενδιαφέρον και κατατοπιστικό "Η Αυτοκρατορία του Κώλου" του Θανάση Χαραμή, εδώ στην LIFO.
Δεν χωράει αμφιβολία ότι ο Goude έβρισκε συναρπαστική αλλά και ερωτική την εικόνα μιας μαύρης γυναίκας, άγριας σαν ζώο της ζούγκλας και με αισθησιασμό που χρειάζεται να υποταχθεί με μαστίγιο.
Κι ενώ η φωτογράφιση αναλύθηκε μέχρι υπό κάθε κοινωνικό πρίσμα (γιορτάζει την απενοχοποίηση του γεμάτου γυναικείου σώματος Vs δεν θα έπρεπε να το κάνει αυτό, είναι μητέρα!), στα ψιλά γράμματα πέρασαν τα όχι και τόσα λίγα τελικά άρθρα που έκαναν λόγο για τα φυλετικά θέματα που εγείρουν οι πόζες της Κιμ.
Τα ποια θέματα;
Ας πάρουμε τα πράγματα από τη αρχή...
Μία μόνο ματιά στην επικαιρότητα είναι αρκετή για να καταλάβουμε ότι κάθε θέμα, μείζονος (βλ. προσεδάφιση σε κομήτη μετά από δεκαετίες προεργασίας) ή ελάσσονος σημασίας (βλ. φωτογράφιση Καρντάσιαν) περνάει σήμερα από ένα σφιχτό φίλτρο κοινωνικής ηθικής και πολιτικής ορθότητας.
Έτσι, από την ακατάπαυστη πολυλογία του διαδικτύου δεν θα μπορούσαν να λείπουν και οι φωνές που κάνουν λόγο για την προϊστορία των αμφιλεγόμενων πρακτικών του μεγάλου γάλλου φωτογράφου Jean-Paul Goude, και για το ζήτημα φετιχοποίησης και αντικειμενοποίησης του σώματος των μαύρων γυναικών, ζητήματα που η Kim (αν και λευκή) επανέφερε εν αγνοία της(;)στο προσκήνιο.
Όπως θα δούμε παρακάτω, η επιλογή του Goude για την απαθανάτιση του αφύσικα μεγάλου πισινού της σταρ δεν ήταν καθόλου, μα καθόλου, τυχαία.
Ο 74χρονος σήμερα Γάλλος καλλιτέχνης θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους φωτογράφους με μεγάλη πορεία στον χώρο της μόδας, της διαφήμισης, ακόμα και της χορογραφίας και σκηνοθεσίας.
Τέλεσε art director στην χρυσή εποχή του Esquire Magazine στα 70s, και συνεργάστηκε με τα μεγαλύτερα brands, περιοδικά και οίκους μόδας του 20ου αιώνα. Μερικές από τις πιο γνωστές καμπάνιες του ακριβοθώρητου Goude θεωρούνται οι δουλείες του για την Citroën, την Kodak, τον οίκο Chanel.
Την μεγαλύτερη όμως αναγνώριση κέρδισε από την στενή συνεργασία τού με την τραγουδίστρια Grace Jones - απογειώνοντας ουσιαστικά την καριέρα της (επιμελήθηκε και σκηνοθέτησε μερικά από πιο διάσημα της εξώφυλλα, φωτογραφήσεις, και βίντεο κλιπ), και με την οποία ο φωτογράφος διατηρούσε εκτός από επαγγελματική και μία θυελλώδη ερωτική σχέση από το '77 μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του '80. Μάλιστα, το ζευγάρι απέκτησε κι ένα γιο παρ' όλο που δεν παντρεύτηκαν ποτέ.
Ήταν η μούσα του, και ο φωτογράφος δεν είχε κανένα πρόβλημα να τονίζει ότι αυτό είχε εν πολλοίς να κάνει με το γεγονός ότι ήταν μαύρη.
Το 1979, σε άρθρο του περιοδικού TIME για το ζευγάρι ο Goude προέβη σε μία δήλωση που ενώ μάλλον περνούσε στα ψιλά πριν από 40 χρόνια, σήμερα προξενεί αίσθηση.
Διαβάζουμε σε απόσπασμα του κειμένου:
"O Jean-Paul γοητευόταν από νωρίς από γυναίκες σαν την Jones (σημ. μαύρες). Γιος ενός γάλλου μηχανικού και μίας χορεύτριας αμερικάνικης καταγωγής, ο Goude μεγάλωσε στα προάστια του Παρισιού, και από την στιγμή που είδε για πρώτη φορά το West Side Story και τις χορεύτριές του οι έθνικ μειονότητες και τα μαύρα κορίτσια του έγιναν εμμονή. 'Είχα κολλήσει τον πυρετό της ζούγκλας', λέει σήμερα. 'Αδιαμφισβήτητα οι μαύρες είναι πολύ σημαντικό κομμάτι, αν όχι προϋπόθεση για την δουλειά μου"
Κι όμως, παρά το άκομψο της δήλωσης πολλοί θα μπορούσαν προς υπεράσπιση του δημιουργού να αναρωτηθούν πού είναι το κακό στο να δηλώνει κανείς ότι έχει ιδιαίτερη αδυναμία στις μαύρες γυναίκες, ή τελοσπάντων στις γυναίκες μιας συγκεκριμένης φυλής.
Το φυλετικό πρόβλημα με τον Goude ξεκίνησε μετά την κυκλοφορία του βιβλίου του με τίτλο "Jungle Fever" (ναι, Jungle Fever), το 1982, στο οποίο απεικονίζονται μαύρες γυναίκες σε μάλλον αμφιλεγόμενες πόζες.
Εκεί βρίσκονται και οι δύο επίμαχες φωτογραφίες που θεωρούνται ακόμα και σήμερα προσβλητικές και φυλετικά και σεξιστικά φορτισμένες.
Στο εξώφυλλο του βιβλίου βλέπουμε την ίδια την Grace Jones κλεισμένη σε ένα κλουβί, ολόγυμνη και σε κατάσταση έκστασης. Μάλιστα, παρ' όλο που δεν έφτασε ποτέ στο εξώφυλλο η αρχική φωτογραφία περιελάμβανε και την ταμπέλα "Μην ταΐζετε το ζώο", πάνω από το κλουβί.
Σε άλλη φωτογραφία η τραγουδίστρια φαίνεται αλυσοδεμένη και πάλι γονατισμένη.
Οι ζωγραφισμένες ουλές στο πρόσωπό της σύμφωνα με τον Goude "έδιναν έμφαση στα άγρια πρωτόγονα χαρακτηριστικά του μαύρου προσώπου". Επιπλέον, οι δηλώσεις που συχνά έκανε ο φωτογράφος για την δύσκολη σχέση που είχε με την Jones έδιναν άλλη χροιά στις εικόνες: "Πολλές φορές όταν μαλώνουμε γίνεται υστερική, άγρια. Μία σχιζοφρενής εξοργιστική σκύλα".
Δεν χωράει αμφιβολία ότι ο Goude έβρισκε συναρπαστική αλλά και ερωτική την εικόνα μιας μαύρης γυναίκας, άγριας σαν ζώο της ζούγκλας και με αισθησιασμό που χρειάζεται να υποταχθεί με μαστίγιο.
Οι μαύρες γυναίκες ήταν η απόλυτη φαντασίωσή του, και το ζωώδες πρόσημο που τους έδινε στις φωτογραφήσεις του έγινε τελικά σήμα κατατεθέν του.
Το γεγονός ότι τη περίοδο εκείνη η Jones ήταν εκτός από μούσα και η σύντροφός του τον "προστάτεψε" από ευθείες κατηγορίες φυλετικού σεξισμού. Έτσι κι αλλιώς, ποιος νοιαζόταν τότε;
Η δεύτερη φωτογραφία του Jungle Fever που προκάλεσε αίσθηση και συνδέεται άμεσα με την φωτογράφιση της Kim, είναι το περιβόητο πορτρέτο της Carolina Beaumont με τίτλο "The Champagne Incident" (1976).
Σύμφωνα με τη συγγραφέα του βιβλίου Venus in the Dark, Janell Hobson, πρόκειται για μια γυμνή γυναίκα, με ένα επίτηδες εξωτικό χτένισμα, που σκύβει χαμογελαστά και πειθήνια έτοιμη για να μας ..σερβίρει. "Μία πρωτόγονη πορνογραφική φαντασίωση για κάθε κυρίαρχο λευκό άνδρα θεατή"
Με αφορμή το πορτρέτο της Beaumont πολλοί, ανάμεσα τους φυσικά και η Hobson, έφεραν στην επιφάνεια μια ντροπιαστική στιγμή της ευρωπαϊκής ιστορίας:
Τα αφύσικα οπίσθια του μοντέλου και το όλο στήσιμο της φωτογράφισης φαινόταν να είναι ευθεία αναφορά στην Sarah "Saartjie" Baartman (>1790- 1815), μια γυναίκα από τη φυλή Khoikhoi που κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα περιόδευε σε ολόκληρη την Ευρώπη με το ψευδώνυμο "Hottenot Venus", ως έκθεμα σε freak shows λόγω της ασυνήθιστης ανατομίας της.
Η Saartjie πέρασε μια σύντομη μοναχική ζωή πίσω από βιτρίνες λαογραφικών εκθέσεων, διαλέξεων, και πανηγυριών. Η εικόνα της ιθαγενούς δημιούργησε ρατσιστικά στερεότυπα και έδωσε τροφή για πλήθος κωμικών και χλευαστικών αναπαραστάσεων της ανατομίας των γυναικών της Αφρικής.
Ο Goude από τη μεριά του δεν ήταν ξένος στην δημιουργία εικόνων που στην πραγματικότητα θα ήταν ανατομικά αδύνατο να υπάρχουν.
Χρησιμοποιώντας την τεχνική του φωτοκολάζ ο φωτογράφος επιμήκυνε ή παραφούσκωνε μέρη του σώματος των μοντέλων του, έτσι ώστε το αποτέλεσμα να μοιάζει αφύσικο. Γνωστότερο παράδειγμα είναι η φωτογραφία της Grace Jones από το εξώφυλλο του άλμπουμ της Island Life (1985), που πρωτοδημοσιεύτηκε στο New York Magazine to 1977. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα και στην περίπτωση του Champagne Accident, αν και δεν υπάρχει καμία τέτοια παραδοχή μέχρι σήμερα.
Η Kim όμως δεν είναι ούτε μαύρη, ούτε γυμνή όταν ποζάρει με την σαμπάνια.
Φοράει ακριβά ρούχα και κοσμήματα, και σίγουρα δεν έχει ανάγκη να σερβίρει κανέναν.
Απέχει πολύ από την εικόνα της Beaumont, και το πιο πιθανό είναι να μην γνωρίζει καν τα ζητήματα που είχαν προκύψει από την εικόνα στην οποία βασίστηκε η δική της φωτογράφιση.
Εξάλλου, σύμφωνα με δηλώσεις της, μέχρι να γεννήσει το παιδί του Kanye δεν την είχε απασχολήσει ποτέ στη ζωή της το ζήτημα των φυλετικών διακρίσεων και του ρατσισμού.
Όσο για τον Goude, μπορεί να έχουν περάσει δεκαετίες από το Jungle Fever, αλλά σε ένα από τα πιο πρόσφατα editorial του (Harper's Bazaar, 2009) με τίτλο "Safari" πρωταγωνίστρια είναι η Ναόμι Κάμπελ η οποία περνάει μία μέρα με τα άγρια ζώα της αφρικανικής ζούγκλας, ντυμένη με primitive animal print ρούχα και υφάσματα.
Υπάρχει τελικά φυλετικό θέμα στην φωτογράφιση της Κιμ Καρντάσιαν, και βάσιμος προβληματισμός στη δουλειά του Goude, ή πρόκειται για υπερβολή;
Τι λέτε;
σχόλια