Σκηνή 1: Το Σαββάτο 13/6 διεξάγεται το 11ο Athens Pride, ένα από τα πολλά Pride που συμβαίνουν πια κάθε καλοκαίρι και στις πέντε ηπείρους. Ένας θεσμός αφιερωμένος στην ορατότητα και τα δικαιώματα των γκέι, λεσβιών, τρανς και αμφισεξουαλικών ατόμων που καθιερώθηκε μετά τις γνωστές ως «ταραχές του Stonewall» στη Νέα Υόρκη τον Ιούνιο του '69, αφετηρία του σύγχρονου lgbt κινήματος. Πόσοι όμως αλήθεια γνωρίζουν – ακόμα και μέσα στην lgbt κοινότητα – ότι στις κινητοποιήσεις και τις τριήμερες συγκρούσεις με την αστυνομία που ακολούθησαν στο όνομα της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας πρωταγωνίστησαν σε μεγάλο βαθμό γενναίες τρανς προσωπικότητες όπως η Σύλβια Ριβέρα; Ότι ακόμα και τα πρώτα εγχώρια Pride (εποχές 80's) μια άλλη μορφή του χώρου, η Πάολα Ρεβενιώτη τα ξεκίνησε; Ότι στα περισσότερα Pride της Υφηλίου οι τρανς όχι απλώς συμμετέχουν αλλά είναι και «τιμώμενα πρόσωπα»; Κι όμως, το φετινό Athens Pride ή μάλλον η Οργανωτική του Επιτροπή κατηγορήθηκε για διακρίσεις και αποκλεισμούς απέναντι σε τρανς άτομα. Αποτέλεσμα, μια σειρά lgbt συλλογικότητες – τρανς και μη – να «μποϊκοτάρουν» την εκδήλωση, δηλώνοντας συμμετοχή μόνο στην πορεία. Πιθανόν οι κατηγορίες περί «περήφανης τρανσφοβίας» να ακούγονται υπερβολικές, προφανώς ωστόσο κάτι «καίει» πίσω από τον καπνό, δεν είναι μόνο διαδικαστικό το θέμα. Σήμερα Παρασκευή 12/6 μάλιστα, παραμονή του Athens Pride, υπάρχει κάλεσμα σε εκδήλωση υπέρ των τρανς δικαιωμάτων στη Νομική (5-8μμ).
Σκηνή 2: Στις 20/5 η Αλόμα, μια ονομαστή τραβεστί - όρος που η ίδια προτιμούσε -, οργανωτική, ιδιαίτερα δυναμική αλλά κι αμφιλεγόμενη για κάποιες «σκοτεινές» πλευρές του ύστερου βίου της, η οποία είχε αναπτύξει έντονη δράση υπέρ των τρανς δικαιωμάτων κυρίως τη δεκαετία του '80, πέθανε μόνη, φτωχή κι αβοήθητη μετά από πυρκαγιά στο σπίτι της. Ο παπάς ήθελε να την κηδέψει με το ανδρικό της όνομα, τα έξοδα της κηδείας έγιναν δωρεά, λίγοι φίλοι τη συνόδεψαν στο τελευταίο ταξίδι της, κανείς συγγενής παρών.
Σκηνή 3: Νωρίτερα την ίδια ημέρα, μια τρανς πυροβολείται με καραμπίνα στην περιοχή του σταθμού Λαρίσης (ευτυχώς όχι σοβαρά) όταν τόλμησε να αντιμιλήσει σε άγνωστο που την πρόσβαλε. Ήταν ένα από τα αρκετά τρανσφοβικά περιστατικά που έχουν καταγραφεί τον τελευταίο καιρό – ακόμα και στα «υπερανεκτικά» Εξάρχεια -, δίχως να υπολογίσουμε τι καταστάσεις αντιμετωπίζουν τις νύχτες όσες εκδίδονται, δηλαδή η πλειοψηφία. Και πώς να σταματήσουν το πεζοδρόμιο, ακόμα κι αν το ήθελαν, εφόσον οι προοπτικές μιας «κανονικής» εργασίας σκοντάφτουν στις προκαταλήψεις, την υποκρισία και τον ηθικό πανικό; Υπόψη βέβαια ότι η ταυτότητα φύλου δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί στην Ελλάδα κι ότι, κατά τα φαινόμενα, δεν θα περιλαμβάνεται στην αρχική, τουλάχιστον, μορφή του συμφώνου συμβίωσης. Όλα αυτά ενώ μόλις προχτές το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπερψήφισε σύσταση για την πλήρη αναγνώριση του επιθυμητού φύλου, θέμα ζωτικής σημασίας για τα τρανς και διεμφυλικά άτομα καθώς και τη συνέχιση των εργασιών για την «αποπαθολογικοποίηση» των τρανς ταυτοτήτων στα πλαίσια της ένταξης των lgbt δικαιωμάτων στην κοινοτική στρατηγική για την ισότητα των φύλων.
Στην Ελλάδα τα τρανς/διεμφυλικά άτομα άρχισαν να βγαίνουν μαζικά «προς τα έξω» τη δεκαετία του '80. Γίνανε η «εθνική αμαρτία των Ελλήνων» αφότου «κατέκτησαν» τη Συγγρού - και όχι μόνο.
Ιστορία ολόκληρη και συχνά παρεξηγημένη οι τρανς στην Ελλάδα - και όχι μόνο βέβαια. Φυσικά και «προκαλούν» εφόσον αμφισβητούν ριζικά ρόλους, πρότυπα και κανονικότητες. Φυσικά και «ενοχλούν» εφόσον μην έχοντας, οι περισσότερες, τίποτα να χάσουν και κανέναν να απολογηθούν, συνηθίζουν να υπερασπίζονται σθεναρά τα δίκια και τη φάση τους. Δημιουργούν έτσι αρκετές φορές αμηχανία και αντιπάθειες ακόμα και μέσα στην lgbt κοινότητα, ειδικά στο πιο «καθώς πρέπει» κομμάτι της. Ο ίδιος ο τρόπος που παρουσιάζονται σε δημόσιο λόγο, ΜΜΕ, λογοτεχνία, σινεμά ποικίλλει από την απόλυτη μυθοποίηση (αυτάρκεις, ακαταμάχητες, εξωτικές «θεές» δίχως ανάγκες) ως την απόλυτη θυματοποίηση (που τις παρουσιάζει ως ντε και καλά δυστυχείς και κατατρεγμένες υπάρξεις, αποσιωπώντας επιδεικτικά το μεγαλειώδες joie de vivre της υπόθεσης) κι από «ιέρειες του ξεσαλώματος» (σαν να ήταν αυτό το μόνο τους προσόν) ως την καραμπινάτη υποκρισία της αποστροφής «εγώ δεν έχω πρόβλημα αλλά να, προσβάλλουν το αντρικό/γυναικείο φύλο» - από κοντά κι η αμφισβήτηση ή ο χλευασμός του φύλου που αυτόβουλα επέλεξαν. Πόσοι, οπότε, κατανοούμε κι αντιμετωπίζουμε τα τρανς άτομα με βάση την ανθρώπινη, καταρχήν, υπόστασή τους, τις πραγματικές τους αναζητήσεις, ελπίδες κι αγωνίες;
Ακόμα κι η αυστηρότερη παραδοσιακή οικογένεια μπορεί κάποια στιγμή να αποδεχτεί έναν γκέι ή λεσβία. Ακόμα κι ο πιο στριμμένος εργοδότης μπορεί να προσλάβει έναν εργαζόμενο «λιγουλάκι» διαφορετικό. Την ίδια «κατανόηση» ίσως ενδεχομένως δείξει και μια συντηρητική τοπική κοινωνία. Αλλά για ένα τρανς άτομο τα περιθώρια είναι πολύ στενότερα κι όσα κατάφεραν να τα υπερβούν, παραμένουν εξαιρέσεις – οι διακρίσεις δεν σταματούν, βλέπεις, ούτε την ύστατη ώρα. Ας μη μιλήσουμε για πρόνοια, ασφάλιση, σύνταξη κι άλλες τέτοιες "πολυτέλεις". Αλίμονο, έπειτα, αν όντας τρανς δεν διαθέτεις «καβάτζες» οικονομικές ή δεν έχεις εξοικονομήσει κομπόδεμα «για τα γεράματα», ειδικά σε καιρούς ανέχειας. Είναι έπειτα συχνά άνθρωποι ιδιαίτεροι, ιδιότροποι, «λύκοι» μοναχικοί. Και το κυνήγι της αστυνομίας ανελέητο για τις εκδιδόμενες, συν τα εξοντωτικά πρόστιμα για «άγρα πελατών». Παλεύοντας καθημερινά με τόσους δαίμονες, βγάζοντας γλώσσα στις βεβαιότητες μιας ολόκληρης κοινωνίας, επόμενο να είναι κάποτε ακραίοι στις κρίσεις και τις συμπεριφορές τους - εδώ τα παίζουμε εμείς οι τάχα πιο «νορμάλ»! Όμως ο δικαιωματικός λόγος είναι άσχετος με όποια τυχόν αυθαίρετα ψυχογραφήματα.
Η «κόντρα» με το Athens Pride μετράει καιρό. Οι τρανς ήταν βέβαια καλοδεχούμενες αλλά περισσότερο ως ανώδυνο φολκλόρ, όπως υποστηρίζουν. Όταν διεκδίκησαν θέση στην Οργανωτική Επιτροπή, συνάντησαν «τοίχο» με πρόσχημα τις προϋποθέσεις συμμετοχής, που όμως ένα τρανς άτομο εκ των πραγμάτων – λόγω τρόπου ζωής - πολύ δύσκολα εκπληρώνει.
Στην Ελλάδα τα τρανς/διεμφυλικά άτομα άρχισαν να βγαίνουν μαζικά «προς τα έξω» τη δεκαετία του '80. Γίνανε η «εθνική αμαρτία των Ελλήνων» αφότου «κατέκτησαν» τη Συγγρού - και όχι μόνο. Κάποιες ξεχώρισαν - η Μπέττυ Βακαλίδου έγραψε βιβλίο, η Ραχήλ έκανε θέατρο, η Αλόμα ακτιβισμό, η Πάολα ένα σωρό πράγματα, η Μίνα Ορφανού τέχνη και σινεμά, η Άννα Κουρουπού δημοσιογραφεί. Πολλές άλλες παρέμειναν και παραμένουν περιθώριο επειδή ακριβώς οι δυνατότητες να ξεφύγουν είναι δυσεύρετες. Η πρώτη διχόνοια με τον γκέι ακτιβισμό προέκυψε όταν ο Κώστας Ταχτσής διαφώνησε με τη συμμετοχή των τρανς στο νεοσύστατο τότε ΑΚΟΕ (1977), αποχωρώντας κι ο ίδιος. Τα τελευταία χρόνια οι τρανς/διεμφυλικοί συμπολίτες μας διεκδικούν ξανά δυναμικά τα δικαιώματά τους. Έφτιαξαν συλλόγους, προέβησαν σε θεσμικές διεκδικήσεις με κεντρικό αίτημα την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, συμπορεύτηκαν με το lgbt και τα λοιπά κοινωνικά κινήματα.
Η «κόντρα» με το Athens Pride μετράει καιρό. Οι τρανς ήταν βέβαια καλοδεχούμενες αλλά περισσότερο ως ανώδυνο φολκλόρ, όπως υποστηρίζουν. Όταν διεκδίκησαν θέση στην Οργανωτική Επιτροπή (που αληθεύει ότι μια ανανέωση προσώπων και ιδεών τη χρειάζεται), συνάντησαν «τοίχο» με πρόσχημα τις προϋποθέσεις συμμετοχής, που όμως ένα τρανς άτομο εκ των πραγμάτων – λόγω τρόπου ζωής - πολύ δύσκολα εκπληρώνει. Αυτά συν ο τρανσφοβικός λόγος κάποιων μελών της Επιτροπής έκαναν τις τρανς ομάδες ΣΥΔ και Queer Trans να την κατηγορήσουν σαν «κλειστή και αδιαφανή ομάδα με αλαζονική συμπεριφορά», αποχωρώντας από τη διοργάνωση. Η Επιτροπή με τη σειρά της, αφού αναγνώρισε τη μεγάλη προσφορά των τρανς ατόμων στο κίνημα διεθνώς, παραδέχτηκε ότι υπέπεσε σε «ρητορικά» σφάλματα, ότι η συνεννόηση «υπήρξε προβληματική», όχι πάντως με δική της αποκλειστικά ευθύνη και υποσχέθηκε να παλέψει «για τη σύμπλευση όλης της κοινότητας» ώστε «να λυθούν τα κακώς κείμενα και να ξεπεραστούν οι πληγές» (κείμενο-απάντηση υπάρχει και στην ιστοσελίδα του Athens Pride). Άλλοι πάλι «βλέπουν» προσωπικές φιλοδοξίες πίσω από κάποιες τουλάχιστον από αυτές τις αντιπαραθέσεις.
Ωστόσο, ο «αντιπολιτευτικός» λόγος που αρθρώθηκε από κομμάτι της τρανς κοινότητας είναι έντονα πολιτικός, επίκαιρος και βιωματικός. Τόσο το θέμα που προέκυψε με το Pride όσο και άλλα «καυτά» ζητήματα όπως βία, περιθωριοποίηση, κοινωνικός αποκλεισμός, τρανς γονεϊκότητα κ.ά. θα συζητηθούν απόψε στη Νομική μετά την προβολή ντοκιμαντέρ για την «πρωθιέρεια» του Stonewall Σίλβια Ριβέρα. Εισηγήσεις θα γίνουν από ΣΥΔ, Queer Trans, Colour Youth, Ομοφοβία/Τρανσφοβία στην Εκπαίδευση, ΛΟΑ, Ομάδα lgbt+ Νομικής, Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, Κόσμο Χωρίς Πολέμους και Βία. Είθε εκδηλώσεις σαν αυτή να συντελέσουν στη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση, αλληλοκατανόηση, αφύπνιση κι αλληλεγγύη εντός κι εκτός lgbt κοινότητας.
σχόλια