[ΓΝΩΜΕΣ] “Η Villa Amalias είμαστε όλοι εμείς”. Tου Θοδωρή Αντωνόπουλου

Βικτώρια, Πέμπτη 20/12, 7π.μ. Ισχυρές Αστυνομικές δυνάμεις παρουσία εισαγγελέα μπουκάρουν στη Villa Amalias, την παλιότερη εν λειτουργία αθηναϊκή κατάληψη που στεγάζεται 22 χρόνια τώρα εκεί, στο νεοκλασικό γωνία Αχαρνών και Χέυδεν. Την ανακατώνουν, τη σφραγίζουν και συλλαμβάνουν επτά άτομα που βρέθηκαν εκεί, πέντε Έλληνες και δύο Γερμανούς.

Ως επίσημη δικαιολογία επικαλούνται καταγγελίες για “διακίνηση ναρκωτικών”. Επειδή όμως τα σχετικά ευρήματα μετά δυσκολίας “έβγαζαν” ένα τρίφυλλο, επιστρατεύθηκαν άλλες όπως κατοχή όπλων, εκρηκτικών κ.λπ., όπου “όπλα” κάτι σφεντόνες - στοιχειώδης αυτοάμυνα ενός κτιρίου όπου συχνά έχουν επιτεθεί νεοναζί, μέχρι απόπειρες εμπρησμού έχουν γίνει – και “εκρηκτικά” το πετρέλαιο της σόμπας συν τα.. άδεια μπουκάλια μπίρας του καφέ-μπαρ της κατάληψη αποδεδειγμένα πανάκριβη στα πίτουρα και τσίπικη όσο δεν πάει στ' αλεύρι.

Γεγονός είναι ότι στοχοποιείται για πολλοστή φορά ένας ιστορικός χώρος τον οποίο έχουν επισκεφτεί ή έχουν φιλοξενηθεί εκεί εκατοντάδες ανήσυχοι νεολαίοι από κοντά τρεις γενιές - “μπήκαμε Μοϊκάνια και βγήκαμε καράφλες”, όπως χωράτευε παλιός θαμώνας. Μόνο τυχαίο δεν είναι, οπότε, το ευρύ κίνημα συμπαράστασης που έχει ξεσηκώσει, από το δρόμο μέχρι τα κοινωνικά δίκτυα.

Με ουσιαστική “αφετηρία” το μαθητικό κίνημα του '91, η γνωστή ως “κατάληψη των πάνκηδων” προσέφερε για πολλά χρόνια καταφύγιο σε φοιτητές, μεροκαματιάρηδες, άνεργους ή ανέστιους, ημεδαπούς και αλλοδαπούς. Φιλοξένησε πολλά μουσικά σχήματα, ελληνικά και ξένα, εκθέσεις, παραστάσεις, προβολές, κουβέντες, πάρτι και στέγασε πλήθος δραστηριότητες, πολιτικές και καλλιτεχνικές.

Το κυριότερο, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή του αντιφασιστικού αγώνα σχεδόν από την ίδρυσή του  -  μόνο τυχαίο δεν είναι ότι η Χρυσή Αυγή, που έχει μακρύ παρελθόν “αναμετρήσεων” με τη Villa (μου το θύμισε πάλι προχτές φίλη που της είχαν σπάσει το κεφάλι Χρυσαυγίτες εκεί απέξω προ εικοσαετίας), πίεζε τελευταία ασφυκτικά εντός κι εκτός Βουλής να εκκενωθούν όλες οι καταλήψεις και ειδικά η συγκεκριμένη, “τσίμπλα στο μάτι της” σε μια περιοχή που θέλει να ελέγχει απόλυτα (συχνά μάλιστα θα δεις μετανάστες μαζεμένους απέξω στον πεζόδρομο).

Ένα κτίριο, τέλος, που αν δεν είχε καταληφθεί σήμερα θα στέγαζε, στην καλύτερη, κάποια ακόμα αποστειρωμένα εταιρικά γραφεία ενώ στη χειρότερη και στατιστικά πιθανότερη θα παρέμενε ένα ακόμα μεγαλοπρεπές ερείπιο. Να σημειωθεί ότι το οίκημα παρουσίαζε εξαρχής διάφορα προβλήματα που χειροτέρεψαν οι εμπρηστικές επιθέσεις - ένοικοι και αλληλέγγυοι προσπάθησαν φιλότιμα όλα αυτά τα χρόνια να επισκευάσουν ό,τι μπορούσαν.

Ανακαινίστηκε, μεταξύ άλλων, η πρόσοψη της Χέυδεν ενώ είχαν ήδη ξεκινήσει εργασίες αποκατάστασης και αναμόρφωσης του εσωτερικού με την καθοδήγηση αρχιτεκτόνων και πολιτικών μηχανικών, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά και το κείμενο που εξέδωσαν χτες οι συλληφθέντες μέσα από τη ΓΑΔΑ.

Δημόσιο σχολείο παλιότερα, το εντυπωσιακό νεοκλασικό εξελίχθηκε ως κατάληψη σε ένα μητροπολιτικό “σχολείο” αμφισβήτησης σαν αυτά που υπάρχουν δεκαετίες τώρα στις περισσότερες ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις. Ξεκίνησαν σαν “φυτώρια” νεολαιίστικης αμφισβήτησης στα 60's (βέβαια, η πρακτική των καταλήψεων άδειων σπιτιών είναι αρκετά παλιότερη), ενώ ταυτόχρονα απαντούσαν έμπρακτα στο έντονο οικιστικό πρόβλημα και τα τσουχτερά νοίκια.

Σήμερα οι καταλήψεις αυτές βρίσκονται επίσης ενίοτε αντιμέτωπες με την καταστολή, συνηθέστερα όμως απολαμβάνουν ένα καθεστώς διακριτικής ανοχής ενώ κάποιες φορές εξελίσσονται σε ευρύτερου ενδιαφέροντος πολιτιστικά στέκια που επιχορηγούνται κιόλας. Για τους πιο σκληροπυρηνικούς καταληψίες, αυτό είναι ένας ασυγχώρητος συμβιβασμός – φίλος ρέμπελος π.χ. που έμεινε ένα διάστημα σε κατάληψη στο Βερολίνο είχε να λέει για το υψηλό επίπεδο οργάνωσης, συμβίωσης και δραστηριοτήτων, παραπονιόταν όμως ότι του έλειπε το “συγκρουσιακό”.

Στην Αμαλίας, πάλι, αρνήθηκαν να ασκήσουν προ ετών το δικαίωμα της ιδιοκατοίκησης, επικαλούμενοι τη σταθερή αντίθεσή τους με κάθε έννοια ιδιοκτησίας. 

Υπάρχουν φυσικά και στο εξωτερικό έντονα πολιτικοποιημένες καταλήψεις με σαφές αντιεξουσιαστικό-αντιφασιστικό στίγμα, στην πλειοψηφία τους ωστόσο είτε ξεκινούν έτσι και στην πορεία γίνονται μετριοπαθέστερες είτε είναι εξαρχής πιο “πραγματιστικές” - δηλαδή ΟΚ το σύστημα δύσκολα το ανατρέπουμε, μπορούμε όμως να του αντιπαραθέσουμε τη δική μας εναλλακτική πρόταση, τις δικές μας “προσωρινές αυτόνομες ζώνες” που αξίωνε κι ο Χακίμ Μπέι.

Προτάσσουν, οπότε, το θεμελιώδες ζήτημα της στέγης. Κάποιες άλλες, τέλος, έχουν εξαρχής πιο καλλιτεχνικό χαρακτήρα – στην Αθήνα είχαμε παλιότερα την κατάληψη της ΑΣΚΤ κάτω από το Πολυτεχνείο, όπου ανάμεσα στα διάφορα δρώμενα ήταν και οι πρώτες παραστάσεις της Ομάδας Εδάφους του Δημήτρη Παπαϊωάννου, του διασημότερου αλλά όχι του μόνου δημιουργού που “ανέδειξαν” οι καταλήψεις. Τα πρωτεία βέβαια στην Αθήνα κατέχει η κατάληψη της Βαλτετσίου στα Εξάρχεια (1981) από όπου μεταξύ άλλων πέρασαν ο Άσιμος, η Γώγου και ο Σιδηρόπουλος.

Στα επόμενα χρόνια ακολούθησαν αρκετές ακόμα καταληψιακές απόπειρες, με γνωστότερες και μακροβιότερες την Αμαλίας, την Κεραμεικού (παρελθόν πια αλλά με δράση που άφησε εποχή) και τη Λέλας Καραγιάννη. Το “δεύτερο κύμα” που εκδηλώθηκε μέσα-τέλη 90's ανέδειξε νέες δυναμικές συλλογικότητες όπως το Στέκι Άνω-Κάτω Πατησίων, η “κολεκτίβα Λίλη”, η Φυλής και Φερών που στεγάζει και την περίφημη “Βιβλιοθήκη των Κατασκόπων” και βέβαια τη σχετικά πρόσφατη κατάληψη της Πατησίων 61 & Σκαραμαγκά (πρώην οικεία Κάλλας), που πέρα από τις άλλες δράσεις της έχει φιλοξενήσει εκδηλώσεις όπως τα δύο Queer Festival (2010-11). Κατειλημμένα σπίτια υπάρχουν επίσης στη Θεσσαλονίκη αλλά και σε Χανιά, Ηράκλειο, Πάτρα, Βόλο, Καβάλα, Ξάνθη...

Δεν είναι βέβαια όλα ρόδινα σε αυτούς τους χώρους, όπως άλλωστε δεν είναι πουθενά. Όχι σπάνια, στο εσωτερικό τέτοιων συλλογικοτήτων τείνουν να αναπαράγονται οι κυρίαρχες κοινωνικές δομές, να δημιουργούνται ιεραρχίες, “σέκτες”, να επικρατεί ασυννενοησία ή να σκάνε υποψήφιοι ένοικοι που απλά “δεν επικοινωνούν”. Υπάρχουν έπειτα πάντα τα απρόοπτα, όπως το παλιό εκείνο περιστατικό όπου κάποιοι φτωχοδιάβολοι μετανάστες, έχοντας επισκεφθεί πάρτι καταληψιών και μεθύσει, άρχισαν να “μαρκάρουν” πολύ στενά τις παρευρισκόμενες γυναίκες με αποτέλεσμα να προκληθεί επεισόδιο.

Σημαντική για την επιβίωση μιας κατάληψης είναι, επίσης, η δημιουργία καλών σχέσεων με τους περίοικους, κάτι που σε πολλές περιπτώσεις επιτυγχάνεται εφόσον και τα  πρώην εγκαταλειμμένα κτίρια φροντίζονται και ζωή αποκτά η γειτονιά. Κάποτε αυτές οι σχέσεις δοκιμάζονται – στην Αμαλίας π.χ. που λειτουργεί περισσότερο σαν στέκι φαίνεται πως είχαν τελευταία διαταραχθεί καθώς τα πάρτι ήταν πολύ συχνά, η φασαρία επίσης ενώ τα σπασμένα μπουκάλια και το ουρείν κατά βούληση απέξω είχαν ενοχλήσει, μαθαίνω, κάποιους γείτονες. Ευνόητα όλα αυτά - οι συνειδήσεις καθώς και οι κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις δεν αλλάζουν μεμιάς ούτε στις πιο φωτισμένες επαναστάσεις.

Όμως οι δυσκολίες δεν ακυρώνουν κανένα εγχείρημα. Οι καταλήψεις σπιτιών, “νησίδες αλληλεγγύης, ελευθερίας και δημιουργίας εκτός εμπορευματικών κυκλωμάτων” όπως τις οραματίζονται οι πιο ακτιβιστές, δεν παύουν να είναι ένα διαχρονικά ενδιαφέρον πείραμα συμβίωσης, μια πολιτική στάση αλλά και μια αστική αναγκαιότητα σε πόλεις με δυσβάστακτες οικονομικές και όχι μόνο συνθήκες.

Είναι, συνάμα, μια διαρκής πρόκληση απέναντι σε έναν πολιτισμό που από τη μια δημιουργεί στρατιές ανέργων και αστέγων κι από την άλλη κρατά άδεια εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια και διαμερίσματα. Όσο για την Αμαλίας, σε αναμονή της δίκης των συλληφθέντων το κίνημα συμπαράστασης φουντώνει καθημερινά, ενώ φημολογείται πανηγυρική ανακατάληψη του χώρου όπως συνέβη την άνοιξη με το Στέκι του Βοξ στα Εξάρχεια. Και “όλοι εμείς” που κάποτε περάσαμε από κει – και είμαστε, καθώς φαίνεται, αρκετοί - δεν μπορεί παρά να σταθούμε αλληλέγγυοι.

_____

Φωτογραφίες που μοίρασε η αστυνομία μετά την επιχείρηση "μέσα απο τη Villa Amalias"

1.

Facebook Twitter

2.

Facebook Twitter

3.

Facebook Twitter

4.

Facebook Twitter

5.

Facebook Twitter

6.

Facebook Twitter