Τις τελευταίες μέρες η κοινωνική αναταραχή είναι εμφανής, το ασφαλιστικό έχει βάλει φωτιά στην πολιτική σκηνή, το νέο φορολογικό είναι προ των πυλών, η εργασιακή ειρήνη διαταράσσεται, η οικονομία βρίσκεται σε εύθραυστη ισορροπία και για άλλη μια φορά όλα κρέμονται από μια κλωστή. Πρόσθετα μέτρα, νέα βάρη στα μεσαία εισοδήματα, αλλαγές στις ασφαλιστικές εισφορές και το κράτος να συγκρούεται σε ένα αδιάκοπο και ανταγωνιστικό παιχνίδι με την αγορά.
Με την ευκαιρία των νέων φορολογικών και ασφαλιστικών αλλαγών που επίκεινται, είναι εντυπωσιακό να παρατηρήσει κανείς τι ποσοστό από τον μέσο μισθό επιστρέφεται στο κράτος μέσω των άμεσων και έμμεσων φόρων. Ενδεικτικά, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Ιδρύματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ο μέσος μισθός στον ιδιωτικό τομέα έχει διαμορφωθεί, κατά προσέγγιση, στα 1.000 ευρώ μεικτά, με τον καθαρό μισθό να κατρακυλά κάτω από τα 800 ευρώ, εξαιτίας των ασφαλιστικών εισφορών και των παρακρατήσεων του φόρου εισοδήματος. Ειδικά τη χρονιά που πέρασε, η κατάσταση έγινε ακόμη χειρότερη, αφού η επιβολή των capital controls συνέβαλε ουσιαστικά ώστε πολλές από τις επιχειρήσεις να προχωρήσουν σε περικοπές μισθών αλλά και σε συνεχείς αλλαγές των συμβάσεων εργασίας.
Επομένως, βλέποντας την πρώτη του μηνός το ποσό του μισθού μας, συνειδητοποιούμε ότι λίαν συντόμως το μεγαλύτερο μέρος του θα εξαφανιστεί και με τον έναν ή τον άλλον τρόπο θα επιστρέψει πάλι στο κράτος. Καταρχάς, τα πρώτα χρήματα θα φύγουν στα είδη πρώτης ανάγκης, τρόφιμα, αναλώσιμα, καύσιμα, ρουχισμό, δίδακτρα και έξοδα κατανάλωσης. Όλα τα παραπάνω εμπεριέχουν έμμεσους φόρους, τους οποίους οι γρήγοροι ρυθμοί της καθημερινότητας αλλά και η αύξηση των αναγκών δεν μας επιτρέπουν να προσέξουμε όσο θα έπρεπε. Ας δούμε, όμως, τις βασικές κατηγορίες των μηνιαίων εξόδων.
Όταν ο εργαζόμενος, κατ' εξοχήν ο αυτοαπασχολούμενος, θεωρεί ότι οι εισφορές που καταβάλλει σήμερα δεν θα έχουν ουσιαστικό αντίκρισμα στις μελλοντικές συνταξιοδοτικές του παροχές, το αποτέλεσμα είναι να παρεκτρέπεται σε πρακτικές φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής.
ΜΙΣΘΟΣ: Ας πάρουμε, για παράδειγμα, έναν εργαζόμενο με απολαβές γύρω στα 1.050 ευρώ μεικτά. Ο συγκεκριμένος υπάλληλος, αφαιρώντας τις κρατήσεις, θα δει στο πορτοφόλι του 830 ευρώ, διότι τα 220 ευρώ θα επιστρέψουν στο κράτος μέσω των ασφαλιστικών κρατήσεων, της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και των κρατήσεων από φόρους μισθωτής υπηρεσίας.
ΔΕΗ: Αν διαθέτει ένα διαμέρισμα 35-40 τετραγωνικών στον Δήμο Καλλιθέας και έχει καταναλώσει για ένα τετράμηνο 900 κιλοβατώρες, θα πληρώσει συνολικά 130 ευρώ. Στην ανάλυση του λογαριασμού του θα διαπιστώσει ότι από το ποσό αυτό πληρώνει 60 ευρώ περίπου για ρυθμιζόμενες χρεώσεις. Για να αντιληφθούμε ευκρινώς περί τίνος πρόκειται, οι συγκεκριμένες χρεώσεις εφαρμόζονται σε όλους τους πελάτες που κάνουν χρήση του Εθνικού Ηλεκτρικού Συστήματος, ανεξαρτήτως του προμηθευτή που έχουν επιλέξει, και διαμοιράζονται ως εξής: 6 ευρώ αφορούν το «Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Η/Ε», χρέωση που καλύπτει τις δαπάνες λειτουργίας, συντήρησης και ανάπτυξης του Δικτύου Μεταφοράς Υψηλής Τάσης. Είκοσι τρία ευρώ το «Ελληνικό Δίκτυο Διανομής Η/Ε», χρέωση που καλύπτει τις δαπάνες λειτουργίας, συντήρησης και ανάπτυξης του Δικτύου Διανομής Μέσης και Χαμηλής Τάσης, και 7 ευρώ για «Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας», δηλαδή υπηρεσίες που ανήκουν σε κατηγορίες όπως η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας στους καταναλωτές των μη διασυνδεδεμένων νησιών, με τιμολογήσεις ίδιες ανά κατηγορία πελατών με αυτές της ηπειρωτικής χώρας. Παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με ειδικό τιμολόγιο για τους πολύτεκνους καταναλωτές, όπως αυτοί προσδιορίζονται βάσει της κείμενης νομοθεσίας και παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με ειδικό «Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο» σε ευπαθείς καταναλωτές. Επίσης, 25 ευρώ για το ειδικό τέλος μείωσης εκπομπών αέριων ρύπων καθώς και 0,45 για λοιπές χρεώσεις. Στη συνέχεια, θα αντικρίσει χρεώσεις όπως ο ειδικός φόρος κατανάλωσης, το ειδικό τέλος 5%, τα δημοτικά τέλη και η ΕΡΤ, που πλησιάζουν τα 30 ευρώ.
ΤΗΛΕΦΩΝΟ-ΙΝΤΕΡΝΕΤ: Με το ενδεχόμενο ότι έχει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που περιλαμβάνει κινητό και σταθερό και πληρώνει ενδεικτικά 50 ευρώ, από αυτά, τα 20 ευρώ αφορούν τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας σε ποσοστό 23%, ενώ υπάρχει και το τέλος συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας. Αν ο λογαριασμός για το Ίντερνετ είναι διαφορετικός, θα πληρώσει για ένα απλό πρόγραμμα 20 ευρώ, εκ των οποίων τα 3,74 ευρώ θα αφορούν τον ΦΠΑ, που και εδώ είναι διαμορφωμένος στο 23%.
ΕΝΦΙΑ: Φυσικά, αν έχει κάνει το λάθος να είναι ιδιόκτητο το διαμέρισμα, παλαιότητας άνω των 15 ετών, 2ου ορόφου και με τιμή ζώνης 1.100 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, θα πληρώσει περίπου 200 ευρώ σε πέντε ισόποσες δόσεις κατά τη διάρκεια του έτους.
Ξεκάθαρα, λοιπόν, αν συνυπολογίσουμε άμεσους και έμμεσους φόρους, καθώς και τις ασφαλιστικές εισφορές, θα συνειδητοποιήσουμε ότι το 50% ενός μέσου εισοδήματος επιστρέφει στην κρατική μηχανή. Τα ερωτήματα, βέβαια, που προκύπτουν είναι αν υπάρχει κάποιο αντίκρισμα σε όλη αυτή την υφαρπαγή και αν λειτουργεί ανταποδοτικά για τους πολίτες. Επίσης, οι συνεχείς αυξήσεις των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών τι επιπτώσεις μπορεί να επιφέρουν; Τις απαντήσεις μάς δίνει ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου, Ξενοφών Κοντιάδης. «Η αλόγιστη αύξηση φόρων και εισφορών εντείνει την οικονομική ανασφάλεια όλων των κατοίκων της χώρας, που έπειτα από έξι χρόνια οικονομικής κρίσης, υπό συνθήκες ελέγχου κεφαλαίων και έχοντας υποστεί αλλεπάλληλα πλήγματα στο εισόδημά τους, αισθάνονται ότι το κράτος τούς έχει απομυζήσει. Η σχέση κράτους-πολίτη μεταμορφώνεται σε εχθρική. Η καταναλωτική συμπεριφορά μεταβάλλεται. Το εργασιακό ήθος υποχωρεί και η ασφαλιστική συνείδηση αποσαθρώνεται» λέει ο κ. Κοντιάδης. «Η υπερβολική αύξηση των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών έχει μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις που δεν αφορούν μόνο την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας αλλά και τη συμπεριφορά εργοδοτών και εργαζομένων. Θα προκαλέσει έξαρση της αδήλωτης εργασίας, της εισφοροδιαφυγής και της εισφοροαποφυγής, αποτελεί αντικίνητρο ως προς την αύξηση της απασχόλησης και πλήττει την ασφαλιστική συνείδηση των εργαζομένων. Όμως το χειρότερο είναι ότι η αύξηση φόρων και ασφαλιστικών εισφορών δεν συνοδεύεται ούτε από αναβάθμιση των κοινωνικών παροχών και των υπηρεσιών που (θα έπρεπε να) καλύπτονται από το κράτος, όπως η υγειονομική φροντίδα, η εκπαίδευση και η κοινωνική προστασία ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων, ούτε από προσδοκία αναβάθμισης των μελλοντικών συντάξεων. Με το προσχέδιο για την, παραπλανητικά αποκαλούμενη, "μεταρρύθμιση" του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης η αρχή της ανταποδοτικότητας υποχωρεί βάναυσα σε βάρος πρωτίστως εκείνων που καταβάλλουν τις υψηλότερες εισφορές για τον μακρύτερο χρόνο», λέει.
«Πού μπορεί να μας οδηγήσει κάτι τέτοιο ως κοινωνία;» τον ρωτώ. «Πρόκειται για μια επιλογή αντίθετη στη λογική του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης, που λειτουργεί ως αντικίνητρο εκπλήρωσης των ασφαλιστικών υποχρεώσεων εργοδοτών και εργαζομένων. Όταν ο εργαζόμενος, κατ' εξοχήν ο αυτοαπασχολούμενος, θεωρεί ότι οι εισφορές που καταβάλλει σήμερα δεν θα έχουν ουσιαστικό αντίκρισμα στις μελλοντικές συνταξιοδοτικές του παροχές, το αποτέλεσμα είναι να παρεκτρέπεται σε πρακτικές φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής. Οι όροι αύξησης φόρων και εισφορών υπό τις παρούσες συνθήκες οδηγούν αναπότρεπτα σε περαιτέρω καθίζηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης, χωρίς να επιτυγχάνεται ούτε αύξηση των εσόδων του κράτους ούτε βιωσιμότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης. Πρόκειται για μια επικίνδυνη επιλογή, που βραχυπρόθεσμα θα έχει αντίθετα από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα, ενώ μακροπρόθεσμα υπονομεύει ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη προς το κράτος, τη διαγενεακή αλληλεγγύη και την ασφαλιστική συνείδηση, κυρίως των νέων» καταλήγει.
σχόλια