Δυσκολεύτηκα, ομολογώ, να πάρω λίγα λόγια από τον συνθέτη Μιχάλη Γρηγορίου για τον Σάκη Μπουλά που έφυγε σήμερα τα ξημερώματα. Δεν είναι ωραίο να προβάλλει κανείς ένα έργο του - μου είπε - με αφορμή το θάνατο ενός ανθρώπου. Διότι, κατά μία διαβολεμένη συγκυρία, τα Ανεπίδοτα Γράμματα σε ποίηση Άρη Αλεξάνδρου, η πρώτη δισκογραφική έξοδος του Μιχάλη Γρηγορίου με ερμηνευτές την Αφροδίτη Μάνου (Μπουμπού) και τον Σάκη Μπουλά, πρόκειται να παρουσιαστούν το φθινόπωρο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, για πρώτη φορά μάλιστα μετά από 37 ολόκληρα χρόνια! Ο Γρηγορίου δέχτηκε στο τέλος να μοιραστεί μερικά πράγματα μαζί μου και με τους αναγνώστες του Προσκλητήριου του lifo.gr και γι' αυτό τον ευχαριστώ:
Τον Σάκη Μπουλά, όπως και τη Μπουμπού, μού τους γνώρισε το 1976 ο Θάνος Μικρούτσικος. Εγώ ήμουν 29 ετών τότε και αρκετά ''ψαρωμένος''. Δεν είχα καμία πρεμούρα να κάνω δίσκο, να βγω στην πιάτσα της δισκογραφίας, που λένε. Αυτό που ήθελα να κάνω ήταν αριστερή Τέχνη ή Τέχνη για τον λαό, αν θες, στο πλαίσιο αβάν γκαρντ αναζητήσεων, αλλά και μιας σκέψης ότι ανοίγουμε την έντεχνη μουσική, παντρεύοντας ''σοβαρές'' με πιο λαϊκές φόρμες.
Δεν είχα φανταστεί άλλους ερμηνευτές για τα Ανεπίδοτα Γράμματα, αντιθέτως ήμουν σίγουρος πως οι συγκεκριμένοι δύο θα έμπαιναν μέσα σ' όλο αυτό που είχα κατά νου και σου περιέγραψα μόλις. Ξέρεις, ήταν κι η περίοδος που με τον Θάνο Μικρούτσικο είχαμε στείλει επιστολή στον Λουίτζι Νόνο, τον αρχηγό της ''στρατευμένης'' πτέρυγας της νέας ιταλικής σύνθεσης, για το πώς πρέπει να γράφει ένας αριστερός καλλιτέχνης. Μας είχε απαντήσει κιόλας!
Ο Σάκης ήταν εξ αρχής γλυκύτατος, ζωηρός. Μια χαρμόσυνη περσόνα παρά τα οικονομικά του ζόρια...23 ετών παιδί ήταν κι εκείνος τότε. Θυμάμαι ότι για ένα διάστημα τό'χε ρίξει στο ποτό. Εγώ είχα πάρει μια κινηματογραφική μηχανή 8 χιλιοστών, την οποία είχα κάνει τράμπα με τον Αντρέα Μικρούτσικο, με ένα μηχανάκι Καρέλλι, που τελικά έδωσα στον Σάκη. Μ' αυτό το μηχανάκι είχε πέσει μια μέρα, αλλά ευτυχώς δεν χτύπησε σοβαρά.
Τελευταία φορά που τον είδα, όσο κι αν σου φαίνεται παράξενο, ήταν στις αρχές του 1980, ΄81, ΄82, κάπου εκεί, στην Άνδρο. Είχε ανοίξει ένα πολύ μικρό μπαράκι στο νησί με καλές μουσικές. Διατηρήσαμε σχέσεις άριστες εξ αποστάσεως, καμιά φορά έβλεπα τον Γιάννη Ζουγανέλη και του έστελνα χαιρετίσματα ή το αντίστροφο.
Δεν είχα μεγάλη σχέση με τη μετέπειτα καριέρα του. Ούτε με το κλίμα των Εξαρχείων, χωρίς φυσικά να μου φαινόταν μη ελκυστικό, ούτε με την πιο ποπ στροφή του. Τον έβλεπα και τον άκουγα ως παρατηρητής. Η αλήθεια είναι όμως πως χαιρόμουν πολύ που αυτός ο πηγαίος άνθρωπος, τον οποίο είχα γνωρίσει στην πρώιμη νιότη του, μπόρεσε να στήσει τη ζωή του και να τη φτιάξει όπως ενδεχομένως την ονειρευόταν. Δεν ξέρεις τι είναι να βλέπεις έναν άνθρωπο που αγαπάς, καλοστεκούμενο, γνωρίζοντας πόσο αγωνιούσε για την επιβίωση του κάποτε.
Τα Ανεπίδοτα Γράμματα δεν παρουσιάστηκαν ποτέ ζωντανά. Υπήρχαν τεχνικές δυσκολίες, αφού, όπως ξέρεις, χρειάζονται πολλά όργανα. Ο Μάνος Χατζιδάκις το είχε εκτιμήσει σαν έργο, χωρίς ποτέ να με καλέσει στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Κέρκυρας και σ' όλα αυτά τα ωραία που θα διοργάνωνε λίγα χρόνια μετά. Η χειρονομία του Μάνου προς εμένα έγινε στα μέσα του 1980 όταν σε μία ταβέρνα βάλαμε στοίχημα για το ποιος είχε γράψει τη μουσική στον Ενεχυροδανειστή του Σίντνεϊ Λουμέτ. Αν χάσω, του είχα πει, θα γράψω ένα έργο και θα σας το χαρίσω! Να μου το χαρίσεις να το βγάλω στον Σείριο, μού'χε απαντήσει! Έτσι βγήκε Ο Οδυσσέας στο ποτάμι με τη Σαβίνα Γιαννάτου και τον Βασίλη Λέκκα από τον Σείριο το 1985!
Η τραγική ειρωνεία είναι πως μιλήσαμε πρόσφατα με τη Μπουμπού και λέγαμε να πάμε να τον ακούσουμε στην Ακτή Πειραιώς για να του προτείνω να τραγουδήσει το έργο στο Μέγαρο Μουσικής το επερχόμενο φθινόπωρο. Ήθελα να δω μέσα στα τόσα που έκανε, αν θα μπορούσε να εμφανιστεί ως ο αρχικός ερμηνευτής μαζί με τη Μπουμπού. Πάθαμε ψυχρολουσία με τα νέα πρωινιάτικα. Δεν ήξερα ότι ήταν άρρωστος και τόσο σοβαρά μάλιστα...
Σήμερα άκουσα πάλι τα Ανεπίδοτα Γράμματα και ξαναβρήκα συγκλονιστική την ερμηνεία του στο Σύντροφε, κοιμάσαι! Καταπληκτικός! Ο Σάκης Μπουλάς ήταν ιδανικός για την ατμόσφαιρα μουσικής και ποιητικής αλληγορίας που είχα οραματιστεί μέσα από τον λόγο του Αλεξάνδρου. Με την πείρα πλέον των 67 μου χρόνων, λέω πως το έργο αυτό δεν είναι καθόλου εποχιακό. Ίσως να είναι μόνο η ποίηση του Άρη Αλεξάνδρου ακόλουθη της εποχής της. Εγώ, ως συνθέτης, και σήμερα έτσι ακριβώς θα το ξανάφτιαχνα!
* το post συντάχθηκε κατόπιν τηλεφωνικής συνομιλίας με τον Μιχάλη Γρηγορίου το απόγευμα της 21ης Φεβρουαρίου του 2014
σχόλια