Πάντα αντλούσες έμπνευση από το αστικό τοπίο για τους στίχους σου; Πόσο έχει αλλάξει από την εποχή που ξεκίνησες να γράφεις στίχους;
Έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Κάποιοι δρόμοι μπορεί να έχουν μείνει ίδιοι, αλλά αναρωτιέμαι αν έχει αλλάξει η συνείδησή μας. Νομίζω πως το πιο σημαντικό είναι να μπορούμε να αφομοιώνουμε σωστά αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Αυτό είναι και το πιο σκληρό κομμάτι της τελευταίας δεκαετίας. Λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας και των πολυμέσων, δεν μπορούμε να αφομοιώσουμε την υπερπληροφόρηση και αυτό μας κάνει πιο ημιμαθείς, δημιουργλωντας μια εσωτερική αναντιστοιχία. Αναφέρομαι στην τεχνολογία γιατί κοιτάζουμε τα πάντα πια μέσα από οθόνες. Αναρωτιέμαι πολλές φορές, όταν περπατώ, κατά πόσο μπορώ να αγκαλιάσω μέσα μου το τοπίο που βλέπω. Νομίζω πως όλη αυτή η εξέλιξη πετάει ελαφριά έξω τον ανθρώπινο στοχασμό.
Έχεις την ίδια αγάπη για την Αθήνα όπως τότε, στα '90s;
Ναι, πιστεύω είναι ακόμη όμορφη, ανάλογα με τοn βαθμό κατανόησης που προσπαθώ να έχω απέναντι στα πράγματα. Παλιότερα, έμενα ξάγρυπνος για να δω τον ήλιο να ανεβαίνει από τον Υμηττό. Είναι μια βαθιά πληγωμένη πόλη, έχει σημεία που οι πληγές της δεν έχουν κλείσει. Ακούγοντας ξανά τη «Μελισσάνθη» του Χατζιδάκι σήμερα, μέσα από τα μάτια του τη βλέπω ακόμη πληγωμένη, αλλά όμορφη.
Πώς βλέπεις τον παγκόσμιο «οικονομικό πόλεμο» που έχει ξεσπάσει τα τελευταία χρόνια;
Από τα μέσα της δεκαετίας του '90, με τις τραπεζικές κάρτες, τα πρώτα δάνεια και τις διακυμάνσεις της οικονομίας, πολλοί έβλεπαν κάτι θολό στο βάθος του ορίζοντα. Το ένα κύμα έφερνε το άλλο. Η εγωιστική στάση και τα οικονομικά συμφέροντα στην παγκόσμια πολιτική απομάκρυναν το όνειρο που μπορεί να υπήρχε για μια ευρωπαϊκή ενότητα. Μάλλον όλοι πρέπει να μάθουμε κάτι που δεν ξέραμε ή αρνιόμασταν να δούμε σε όλη μας τη ζωή. Κάθε εποχή είναι μία σπουδή και καμία εποχή δεν ήταν ποτέ ιδανική για τον άνθρωπο. Μπορεί ο άνθρωπος να χρειάζεται να κοιτάξει μέσα του για να δει ότι ο θησαυρός που ψάχνει να βρει έγκειται στη διαχείριση της αγάπης του για τα πάντα γύρω του. Κάτι καλό θα έρθει.
Πολλοί καλλιτέχνες αρνούνται να πάρουν θέση για οικονομικο-πολιτικά ζητήματα, λέγοντας ότι αυτό δεν είναι το πεδίο τους. Πιστεύεις σε έναν καλλιτέχνη αποστασιοποιημένο ή ενεργό πολιτικά;
Κατανοώ και αυτήν τη θέση, έτσι κι αλλιώς όμως ο καλλιτέχνης δεν μπορεί να είναι αποστασιοποιημένος, γιατί στο έργο του αποτυπώνονται όλα. Εκεί εκφράζεται η θέση του, όποια κι αν είναι. Εκτός από τον Μάνο Χατζιδάκι και κάποιους ποιητές, κανείς άλλος καλλιτέχνης δεν είχε τόσο έντονο το μέτρο και την αρμονία για να μιλήσει μέσα από έναν βαθύ στοχασμό και αληθινή αγάπη για τα προβλήματα αυτού του τόπου τα τελευταία χρόνια.
Τι νοσταλγείς;
Μου κάνουν συχνά αυτή την ερώτηση. Δεν είμαι νοσταλγικός και ούτε υπήρξα ιδιαίτερα - ήμουν για λίγο, κάποια περίοδο στη ζωή μου. Μου αρέσουν η ζωή και η καθημερινότητα με όλες τις δυσκολίες και τις μικρές χαρές.
Είχες μιλήσει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων για το θέμα της απειθαρχίας στην εξέλιξη της τέχνης. Πώς βοηθάει στην εξέλιξή της;
Νομίζω ότι η απειθαρχία από μόνη της δεν αρκεί για την εξέλιξη της τέχνης. Χρειάζονται πολλά για να έχουμε μέτρο, καθαρότητα, αποστασιοποίηση από το ίδιο το έργο - είναι σαν ασκήσεις για καλύτερη αυτοκριτική. Ίσως έτσι μπορούμε να μετρήσουμε και το συναίσθημα που πολλές φορές μας οδηγεί σε υπερβολή ή σε μια επίπλαστη ανωτερότητα. Την έμπνευση των μεγάλων δημιουργών μπορεί να τη χαρακτηρίζουμε απείθαρχη, αλλά η αποτύπωσή της θέλει πολλή πειθαρχία.
Διαβάζουμε στο δελτίο Τύπου για την εμφάνισή σου στο Gagarin ότι θα κάνεις ένα ηλεκτρονικό σετ. Νιώθεις την ανάγκη να επιστρέψεις εκεί απ' όπου ξεκίνησες, όταν τα σετ των συναυλιών ήταν πιο ηλεκτρονικά, ύστερα από τις τελευταίες εμφανίσεις σου στην Απανεμιά;
Στους μεγάλους χώρους, σε κλαμπ όπως το Gagarin, ο κόσμος θέλει να διασκεδάσει. Δεν μπορείς να βγεις μόνο με μια κιθάρα. Ο χώρος διαμορφώνει μια συναυλία, σου δίνει τη δυνατότητα για δυναμικό ήχο, οπότε κι εμείς θα παίξουμε με όλες τις συχνότητες μεθαύριο. Μου αρέσουν και τα δύο, και τα ακουστικά σετ και τα ηλεκτρικά. Εξαρτάται από το τι θέλω κάθε φορά να πω και να αφήσω στην καρδιά του κόσμου.
Τι γοητευτικό βρίσκεις στην εσωστρέφεια;
Δεν θα έλεγα ότι έχει κάτι γοητευτικό η εσωστρέφεια - μπορεί να δημιουργείται από ένα κενό που υπάρχει μέσα μας. Κατά καιρούς, όλοι περνάμε φάσεις εσωστρέφειας για διάφορους λόγους. Για έναν καλλιτέχνη μπορεί να είναι μια φάση απαραίτητη καμιά φορά, για να εκφράσει αυτό το κενό δημιουργικά.
Τι είναι ο ρυθμός;
Ας πω κάτι πολύ μπανάλ: ο ρυθμός είναι η ζωή...
Πώς θα ήταν ο κόσμος χωρίς μουσική;
Δεν ξέρουμε.
Ποια είναι η πιο αγαπημένη φωτογραφία που έχεις στο συρτάρι σου;
Ένα ασαφές, φευγαλέο πλάνο ενός αγαπημένου προσώπου.
Έχεις πει ότι όταν δούλευες ως δημοσιογράφος στο «01» δεν ήξερες τι να ρωτήσεις αυτούς από τους οποίους έπαιρνες συνέντευξη και συχνά τους ρώταγες τι δεν λείπει ποτέ από το ψυγείο τους. Από το δικό σου τι δεν λείπει;
Σοκολάτα και γιαούρτι.
Ποιος είναι ο πιο επίκαιρος στίχος απ' όσους έχεις γράψει στο παρελθόν;
«Τα περιστέρια της πλατείας θέλουν ψωμί, αγνοώντας την αγάπη δεν υπάρχει ζωή. Ένας άνθρωπος τιμωρεί κάποιον άλλον για να πάρει τη θέση του σ' έναν κόσμο μεγάλο...». Είναι το «Δίκτυο» από τον «Ασύρματο Κόσμο».
Ποιο είναι το αγαπημένο σου ποίημα;
Η «Ευγένεια» και το «Επιλογικό», δυο ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου.
σχόλια