«Φτάνει πια, ο Μουγκάμπε πρέπει να φύγει», «Αναπαύσου εν ειρήνη, Μουγκάμπε», «Όχι στη δυναστεία Μουγκάμπε» έγραφαν πριν από δύο χρόνια τα πλακάτ διαδηλωτών που ζητούσαν την άμεση αποχώρηση του ηγέτη της Ζιμπάμπουε, που πέθανε σήμερα στα 95 του χρόνια. Οι εξελίξεις στη χώρα της Αφρικής ήταν καταιγιστικές. Η απομάκρυνση του γηραιού αρχηγού και το πραξικόπημα του στρατού με σκοπό την ειρηνική ανατροπή και τον σχηματισμό νέας, μεταβατικής κυβέρνησης άλλαξαν τα δεδομένα σε μια χώρα, η οποία, μετά την απελευθέρωσή της από τους Βρετανούς, δεν είχε γνωρίσει ποτέ άλλον ηγέτη πέραν του Μουγκάμπε.
Ομοϊδεάτες του και αντίπαλοι, πάντως, δεν δίστασαν τότε να πουν ότι «το παιχνίδι τελείωσε» για τον μακροβιότερο δικτάτορα όχι μόνο της αφρικανικής ηπείρου αλλά και της υφηλίου. Όμως, ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε ήταν μια προσωπικότητα που από την ημέρα που ανέλαβε την εξουσία δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Μια ηγετική φυσιογνωμία που κατάφερε να επηρεάσει την πολιτική ιστορία της χώρας του όσο κανείς άλλος.
Η πολιτική φιγούρα που φημιζόταν για μια χώρα-πρότυπο, που κάποτε είχε κερδίσει τον σεβασμό όλων και τελικά οδήγησε το κράτος του στην απόλυτη φτώχεια, τη στιγμή που ο ίδιος διέθετε περιουσία πολλών εκατομμυρίων ευρώ, προξενούσε την οργή και την αγανάκτηση για τον κατασταλτικό τρόπο εξουσίας του.
Η Ζιμπάμπουε (σημαίνει «πέτρινο σπίτι») είναι μια χώρα η οποία από το 1890 έως το 1980 βρισκόταν υπό την κατοχή της Μεγάλης Βρετανίας. Για πολλά χρόνια θεωρούνταν ο μεγαλύτερος σιτοβολώνας της Αφρικής αλλά και ένας τόπος που πέρασε από την περίοδο της ακμής σε εκείνην της παρακμής. Ο Μουγκάμπε γεννήθηκε τον Φεβρουάριο του 1924, μεγάλωσε σε μια φτωχή οικογένεια της Νότιας Ροδεσίας και εκπαιδεύτηκε σε σχολεία ιησουιτών και μαριανών μοναχών. Αργότερα σπούδασε δάσκαλος στη Νότια Αφρική, στην Τανζανία και στην Γκάνα, η οποία ήταν το πρώτο κράτος που κατάφερε να σπάσει τα δεσμά της αποικιοκρατίας, έχοντας ηγέτης της τον Κβάμε Νκρούμαχ, η πολιτική σκέψη του οποίου επέδρασε καταλυτικά στον Μουγκάμπε.
Πολλοί τον έχουν περιγράψει ως ένα συνεσταλμένο παιδί με κλειστό χαρακτήρα που αγαπούσε το διάβασμα και αδιαφορούσε πλήρως για τα παιχνίδια με τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας του. Αργότερα, κατάφερε να γίνει ο κυρίαρχος αντάρτης του απελευθερωτικού αγώνα έναντι της βρετανικής αποικιοκρατίας και της λευκής ρατσιστικής κυβέρνησης του Ίαν Σμιθ, καθώς και να καταχωριστεί σύντομα ως ο ήρωας όλης της αφρικανικής ήπειρος. Για δέκα ολόκληρα χρόνια φυλακίστηκε και βρήκε την ευκαιρία να συγκεντρώσει τίτλους σπουδών, π.χ. Οικονομικά και Νομική στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Είναι εκείνος που ανάγκασε το καθεστώς του λευκού Ίαν Σμιθ, που διατυμπάνιζε ότι «εμείς οι Ευρωπαίοι είμαστε παντοδύναμοι, έχουμε τα ηνία της χώρας και μπορούμε να κάνουμε ό,τι θέλουμε», να δώσει το δικαίωμα ψήφου στη μαύρη πλειοψηφία.
Μετά από πολύχρονες πολεμικές διαμάχες και ένοπλες συρράξεις με τη Μεγάλη Βρετανία, τον Απρίλιο του 1980 ο Μουγκάμπε εκλέγεται πρωθυπουργός. Στη διάρκεια της δεκαετίας του '80 σημειώνεται μεγάλη μείωση του αναλφαβητισμού, της πείνας και της φτώχειας. Οι δείκτες της υγείας βελτιώνονταν και το προσδόκιμο ζωής ανέβηκε από τα 56 στα 64 έτη. Όλοι μιλούσαν για ένα οικονομικό θαύμα. Η συνέχεια όμως δεν ήταν ρόδινη, αφού η Ροδεσία, όπως ονομαζόταν μέχρι το 1980 (από τον Βρετανό ιδρυτή της και μεγιστάνα διαμαντιών Cecil John Rhodes), εξελίχθηκε σε συνώνυμο της βίας, της φτώχειας, της καταπίεσης και, φυσικά, της διαφθοράς.
Τον Δεκέμβρη του 1987 ο Μουγκάμπε αναλαμβάνει Πρόεδρος της Ζιμπάμπουε και η πρώτη του πρωτοβουλία ήταν να εξαφανίσει τους πολιτικούς του αντιπάλους αλλά και να φυλακίσει τον προκάτοχό του πρώην Πρόεδρο Κανάαν Μπανάνα, κατηγορώντας τον ως ομοφυλόφιλο. Μάλιστα, το 1999 καταδικάστηκε για σοδομισμό συνεργατών του. Ήδη λίγα χρόνια πριν, το 1995, η ομοφυλοφιλία είχε απαγορευτεί δια νόμου, αφού κατά τον Μουγκάμπε «οι ομοφυλόφιλοι είναι χειρότεροι από τα γουρούνια και τους σκύλους που γνωρίζουν τους φυσικούς ερωτικούς παρτενέρ τους».
Από τη δεκαετία του '90 κι έπειτα η κατάσταση επιδεινώθηκε, αφού η διακυβέρνησή του αποδείχτηκε εξαιρετικά προβληματική. Η Δύση τον κατηγόρησε για αυταρχισμό, ο βρετανικός Τύπος τον συνέκρινε με τον Χίτλερ και η οικονομία της χώρας του πήγαινε από το κακό στο χειρότερο. Το προσδόκιμο ζωής δεν ξεπερνούσε τα 40 έτη για άνδρες και γυναίκες και διεθνείς οργανώσεις κατάγγελλαν συνεχώς ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατώνται.
Το 2000, με δική του απόφαση, κρατικοποιήθηκαν μεγάλες αγροτικές εκτάσεις, οι οποίες ανήκαν στους λευκούς. Δίχως συγκεκριμένο πρόγραμμα για αγροτικές μεταρρυθμίσεις, όμως, και με το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών αυτών να περνούν στην ιδιοκτησία ανθρώπων του περιβάλλοντός του αλλά και σε βετεράνους του αντιαποικιακού αγώνα που έγιναν πολιτικοί που δεν γνώριζαν πώς να διαχειριστούν τη γη, οι επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας ήταν δραματικές. Ομάδες κρούσης προσκείμενες στον Μουγκάμπε έκαναν επιθέσεις σε φάρμες λευκών γαιοκτημόνων και τις καταλάμβαναν.
Από το 1996 ήταν παντρεμένος με την κατά 42 χρόνια νεότερή του Grace Marufu, με την οποία είχαν αποκτήσει τρία παιδιά. Η πλουσιοπάροχη ζωή του χαρακτηριζόταν ως ακραία προκλητική. Η σύζυγός του φέρει το προσωνύμιο «Gucci - Grace» εξαιτίας της αγάπης που τρέφει για τα ακριβά κοσμήματα και τις επώνυμες μάρκες, ενώ και οι γιοι του έχουν απασχολήσει πολλές φορές τον διεθνή Τύπο με τις πολυτελείς συνήθειές του.
Χαρακτηριστικός ήταν ο εορτασμός των γενεθλίων του το 2015 με μια μεγάλη γιορτή στην οποία παρευρέθηκαν 20.000 καλεσμένοι στους οποίους προσφέρθηκαν πιάτα με κρέας από μικρούς ελέφαντες και βουβάλια. Για να μη μείνουν παραπονεμένοι, στο τέλος τους χάρισε από ένα λιοντάρι κι έναν κροκόδειλο για να τους βαλσαμώσουν.
Η Γκρέις Μουγκάμπε επιδίωκε να πρωταγωνιστήσει την επόμενη μέρα, διεκδικώντας τον «θρόνο» από τον υπέργηρο άντρα της (το οποίο αποτελούσε και δικό του διακαή πόθο), κάτι που γνώριζε καλά ο αντιπρόεδρος της χώρας Έμερσον Μνανγκάγκουα, εξού και οι στρατηγοί αποφάσισαν να κατεβάσουν τα τανκς στους δρόμους, προκειμένου να δώσουν ένα τέλος στις φιλοδοξίες της οικογένειας.
Ο Μουγκάμπε αποτελούσε μια φωτεινή ελπίδα για τον λαό του. Σύντομα οι προσδοκίες διαψεύστηκαν.
Όταν το 2008 ξέσπασε επιδημία χολέρας στη χώρα με 4.000 θύματα, φρόντισε να αποσύρει άμεσα την έκκληση για διεθνή βοήθεια, φοβούμενος ανατροπή του καθεστώτος του. Ο επαναστάτης είχε μετατραπεί σ' έναν στυγνό δικτάτορα. Ο «μαρξιστής» δάσκαλος είχε στραφεί στον αυταρχισμό, στη βία, στις νοθείες και στον ακραίο εθνικισμό. Και από τα συνθήματα τύπου «ένας άνθρωπος, μια ψήφος», έγινε το πρόσωπο που ζητούσε να συμμετάσχουν στις εκλογές μόνο όσοι διέθεταν λογαριασμό ρεύματος ή τηλεφώνου.
Η πολιτική φιγούρα που φημιζόταν για μια χώρα-πρότυπο, που κάποτε είχε κερδίσει τον σεβασμό όλων και τελικά οδήγησε το κράτος του στην απόλυτη φτώχεια, τη στιγμή που ο ίδιος διέθετε περιουσία πολλών εκατομμυρίων ευρώ, προξενούσε την οργή και την αγανάκτηση για τον κατασταλτικό τρόπο εξουσίας του.
Ο εκκεντρικός Πρόεδρος, λοιπόν, με τα έντονα πολύχρωμα κουστούμια και τον χαρακτηριστικό χρυσαφένιο σκελετό γυαλιών, όταν ανέλαβε την εξουσία δήλωσε με το ικανοποιημένο χαμόγελο της νίκης: «Αυτή είναι μια μεγάλη στιγμή που χαρίζει σε όλους μας την πλήρη κυριαρχία και δημοκρατικά δικαιώματα». Επίσης διακήρυττε: «Δημιουργήσαμε μια νέα, ανεξάρτητη χώρα, μακριά από ρατσιστικά κατάλοιπα, την οποία μαύροι και λευκοί μπορούν να θεωρούν πατρίδα τους».
Ο ίδιος ανακοίνωσε την παραίτησή του τον Νοέμβριο του 2017, παρόλο που, όπως έχει δηλώσει στο παρελθόν, «μόνο ο Θεός» μπορούσε να τον απομακρύνει. Η απομάκρυνσή του από την εξουσία συνοδεύτηκε από ένα χρυσό deal που εξασφάλιζε την ασφάλεια και την ευημερία του ίδιου και της οικογένειάς του. Η συμφωνία λέγεται πως περιελάμβανε αμνηστία και εξασφάλιση για παροχή πολλών εκατομμυρίων δολαρίων ως μέρος της διαπραγμάτευσης για να παραιτηθεί από την προεδρία της Ζιμπάμπουε.
σχόλια