Υπάρχει σοβαρή περίπτωση να... σ’ αρέσει. Να έχεις πάθει ένα «λαλά» με τα κοστούμια και τα κοσμήματα (που είναι αληθινά και μπόντι γκαρντς τα βάζουνε, μπόντι γκαρντς τα βγάζουνε από τα γυρίσματα) και τα χαλιά και τα ρουφ γκάρντεν του παλατιού, αλλά πού να το πεις και να μη σε κράξουνε (και επειδή βλέπεις τούρκικα σαπούνια και επειδή έτι περαιτέρω σ’ αρέσουνε, κιόλα).
Και έχεις κι απορίες. Γιατί σ’ αρέσουνε, σ’ αρέσουνε, αλλά θέλεις διερμηνέα για να πάρεις κάβο τι συμβαίνει. Τι «χατούν» και «τζαριγέ» και «χαλβέτ» και κολοκύθια με τη ρίγανη;
Κι αν είσαι και σε τρανς, δηλαδή και σ’ αρέσει, αλλά συμφωνείς και με τον Άνθιμο Θεσσαλονίκης και ταυτοχρόνως «τσιτώνεις» με τα τουρκικά σίριαλ, εκεί είναι που δεν μπορείς να ρωτήσεις.
Το κανάλι (και η τουρκική σεναριολαίλαπα) καλά προωθεί τις συνέχειες του «Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς», αλλά ένα εγχειρίδιο της προκοπής για το τι (πραγματικά) βλέπεις, πουθενά.
Και τα βάσανα αρχίζουν από το πρώτο επεισόδιο του «Μουχτεσέμ», όπως τον ξέρουν στη γείτονα. Τι στα κομμάτια είναι οι «τζαριγέ»* που μπανοβγαίνουν στο «χαρέμι»**;
(*Τζαριγέ: Παλλακίδες, τρόφιμοι του χαρεμιού. Συνήθως, πολύ ωραίες γυναίκες που τις έπαιρναν ως λάφυρα πολέμου από τις χώρες που είχαν κατακτηθεί από την Οθωμανική αυτοκρατορία. Αν δεν κατέληγαν σε σκλαβοπάζαρα, προσφέρονταν στον εκάστοτε σουλτάνο ως δώρο. Οι «τζαριγέ ήταν τριών κατηγοριών
α. Αυτές που εργάζονταν στα ανάκτορα. Συνήθως, όχι κάποιας εξαιρετικής ομορφιάς και ίσως μεγάλες σε ηλικία.
β. Κοριτσάκια ηλικίας 5-7 ετών που έδειχναν ότι μεγαλώνοντας θα μεταμορφώνονταν σε καλλονές. Συνήθως, τα πουλούσαν σε εξαιρετικά υψηλές τιμές.
γ. Οδαλίσκες, κοινώς οι ωραιότερες και πιο ακριβοπληρωμένες τζαριγέ.
** Χαρέμι. Στις μέρες μας έφτασε μόνο ως λέξη δηλωτική της σεξουαλικής ταυτότητας ενός χώρου. Ή ως κομψευάμενος «τίτλος» για τους γκομενοφουστανάκηδες που δεν αρκούνται σε μία, αλλά θέλουν «χαρέμι». Βέβαια, η λέξη «χάρε» έχει προέλευση από την αραβική ρίζα h-r-m που σημαίνει κάτι το απαγορευμένο, ιερό, απαραβίαστο. Ετυμολογικά, σημαίνει τον ιερό τόπο, όπου δεν μπαίνει ο οποιοσδήποτε. Στις ισλαμικές κοινωνίες, «χάρε» ήταν οι κάμαρες στις οποίες ζούσαν μόνο γυναίκες και σε αυτές είχαν πρόσβαση – χωρίς προβλήματα – μόνο άντρες που ήταν συγγενείς μαζί τους. Ως όρος – αν το πιστεύεις! – δήλωνε τον χώρο που ενέπνεε τον σεβασμό και τη θρησκευτική αγνότητα, αλλά και τη σεξουαλική ταυτότητα του, αφού εκεί κατοικούσαν μόνο γυναίκες).
Και η βάσανος του γλωσσικού μπερδέματος και της ασάφειας στις ιδιότητες συνεχίζεται ντουγρού και στα υπόλοιπα επεισόδια. Τι διάολο κάνει αυτή η Νιγκιάρ Καλφά* και είναι στα μέσα και στα έξω του χαρεμιού;
(*Καλφά: Οι τζαριγέ που ήταν έγκλειστες στο χαρέμι, χωρίζονταν σε άλλες τρεις κατηγορίες.
α. Acemi – κοινώς οι αρχάριες
β. Kalfa και
γ. Usta
Στις δύο τελευταίες κατηγορίες, οι τζαριγέ έχοντας περάσει ένα στάδιο μαθητείας – για το πως πρέπει να συμπεριφέρονται, πού και πόσο να σκύβουν, ποιον να κοιτάνε στα μάτια και ποιον έχει και για το... πρωτόκολλο του παλατιού – ανέπτυσσαν πλέον υπαλληλικές σχέσεις με το Σαράι – γραφειοκρατία και τίτλοι και εδώ!).
Γιατί από «Χιουρρέμ Χατούν»*, «Χιουρέμ Σουλτάν» και γιατί η καινούρια παλλακίδα του Σουλειμάν στα τελευταία επεισόδια χαίρεται σαν το γλειφτρόνι του γραφείου, που πήρε προαγωγή; Γιατί πήρε!
(* Η οδαλίσκη που περνούσε μία νύχτα με τον σουλτάνο, αυτομάτως εξελισσόταν σε has odalik. Στην περίπτωση που έμενε έγκυος, έκανε ένα ακόμη άλμα και έμπαινε στην κατηγορία των ikbal. Αυτή που γεννούσε αγόρι στεφόταν αισίως με τον τίτλο της baskadin).
Τώρα, σοβαρά, όταν λένε «χαλβέτ»* εννοούν νυχτερινές...τρελίτσες με τον Σουλτάνο;
(*Στην πραγματικότητα, χαλβέτ, σημαίνει «απομόνωση». Χαλβετήδες ήταν ένα από τα καθόλου δημοφιλή σιιτικά μοναστικά τάγματα και τ’ όνομα τους το είχαν πάρει ακριβώς από τις τάσεις εγκατάλειψης των εγκοσμίων, απομόνωσης και ασκητισμού. Τώρα, το πως η λέξη έφτασε μέχρι την παστάδα του Σουλτάνου είναι άλλο φέσι).
Θα πάει μακριά η βαλίτσα της κόντρας ανάμεσα στη Χιουρρέμ* και τη Μαχιντερβάν**;
(*Ουουουου! Τα πάνω πάνω δείχνει η σειρά. Ως γνωστόν, η κόλαση είναι ένα τίποτα μπροστά σε μία θυμωμένη γυναίκα και το χαρέμι «κουνήθηκε» άσχημα από το ξύλο της αρκούδας, τις δηλητηριάσεις και τελικά την εξορία της Μαχιντερβάν** στη Μάνισα, απ’ όπου ήρθε και τελικώς παραλίγο να πεθάνει στην ψάθα, ας είναι καλά ο Σελίμ ο Β’ που τη βοήθησε οικονομικά και μπόρεσε τελικά να ζήσει σε ένα κονάκι στην περιοχή Hisar στον Βόσπορο).
Χωρίς πλάκα, τώρα, η Χιουρρέμ, ρωσίδα ορθόδοξη, έγινε Μουσουλμάνα, επειδή ηράσθη σφόδρα τον σουλτάνο;
(Οι ιστορικοί άλλα λένε. Ότι το νάζι και η δολοπλοκία της δεν είχαν προηγούμενο. Ότι ποτέ δεν συγχώρησε τον Σουλεϊμάν για τη σκλαβιά της, αλλά ότι κατάφερε να τον κάνει να σέρνεται στα πατώματα του παλατιού, λερώνοντας τα μεταξωτά του για πάρτη της. Τον τουμπάρισε ασπαζόμενη τον Μωαμεθανισμό, ήταν η μόνη που παντρεύτηκε με επίσημο γάμο , τον παραμύθιασε μέχρι τα βαθιά γεράματα και μόνο λίγο πριν πεθάνει του αποκάλυψε ότι δεν τον αγάπησε ποτέ και ότι τον σιχαινόταν βαθιά για όσα της συνέβησαν στο παλάτι του. Κυρία!)
Ποιος είναι αυτός ο ρημάδης ο Λαλάς* και ο σουλτάνος τον φωνάζει κάθε τρεις και μία;
(*Ο παιδαγωγός του. Αυτος μαζί με τη βαλιντέ φρόντιζαν για την εκπαίδευση και τη θρησκευτική προσήλωση του Σουλτάνου. Και οι δυο φρόντιζαν να τα έχουν καλά με τους αξιωματούχους του παλατιού για να είναι σίγουροι ότι μια μέρα των ημερών θα δουν το πιτσιρίκι ηγεμόνα. Α, τα καλά και συμφέροντα!).
Ποιός στ’ αλήθεια, έκανε κουμάντο* στην Οθωμανική Αυτοκρατορία;
(Φαινομενικά, ο σουλτάνος. Πλάκα – πλάκα η εκάστοτε βαλιντέ και το χαρέμι*. Η εξάρτηση από τη... μητρική συμβουλή δεν είχε καμία σχέση με το πόσο εκδοροσφαγέας ήταν. Σε καιρούς εκστρατείας και λοιπών... ερευνητικών αποστολών, το κράτος βρισκόταν κάτω από το πρόσταγμα της βαλιντέ, ενώ το χαρέμι αποκτούσε λίγο πιο... φανερά, τον πραγματικό του ρόλο. Διοικητήριο με τα όλα του, δηλαδή, και όχι απλώς τόπος διαλογής χαριτωμένων κορασίδων... Μη αναμενόμενο; Μπα!).
Σα να μη φαίνεται τόσο αθώο το... χαρέμι τώρα;
ΠΗΓΕΣ
- Οι γυναίκες στην αυλή των Οθωμανών και ο ρόλος της Βαλιντέ Σουλτάνας, Λιάνα Μυστακίδου, Εκδόσεις Επτάλοφος
- Οσμανική Πραγματικότητα, Νεοκλής Σαρρής, Εκδόσεις Αρσενίδη
- Το Χαρέμι, Κόλιν Φάλκονερ, Εκδόσεις Σ.Ι.Ζαχαρόπουλος
σχόλια