ΤΟ 2019, Ο LIL NAS X, στο απόγειο της επιτυχίας του «Old town road», έκανε coming out ως γκέι. Η κίνησή του αυτή έγινε σε μια περίοδο που το συγκεκριμένο κομμάτι έσπαγε κάθε ρεκόρ στο Billboard Hot 100, πετυχαίνοντας τη μεγαλύτερη παραμονή στην κορυφή του στην ιστορία των αμερικανικών τσαρτ, και το χιπ-χοπ και η ποπ έδειχναν περισσότερη ανεκτικότητα στη διαφορετικότητα.
Σε παλιότερες εποχές, όχι και τόσο μακρινές, το coming out ενός μουσικού θεωρούνταν καλλιτεχνική αυτοκτονία, ειδικά σε μουσικά είδη όπως το χιπ-χοπ ή η κάντρι, όπου κυριαρχεί η ματσίλα ‒ η ιδιοφυΐα του «Old time road» είναι ότι συνδυάζει τις δύο πιο αγαπημένες μουσικές της Αμερικής. Ο Lil Nas X, όμως, θεωρείται ράπερ, ο πρώτος ανοιχτά γκέι σούπερ-σταρ, που αφορά όλες τις ηλικίες .
Το πρόσφατο παραλήρημα του DaBaby και η αναισθησία του απέναντι στα άτομα που παλεύουν με το στίγμα του HIV/ΑΙDS είναι τρανή απόδειξη ότι το χιπ-χοπ δεν έχει βγάλει από πάνω του τη στάμπα της ομοφοβίας.
Στις συζητήσεις που ακολούθησαν, ο Lil Nas X, αν και το όνομά του δεν αναφέρθηκε άμεσα από τον DaBaby, μπήκε στο στόχαστρο όσων υποστήριξαν το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου του απαράδεκτου ράπερ, με τη δικαιολογία ότι, αφού ο Lil Nas X μπορεί να λέει ό,τι θέλει, το ίδιο μπορεί και ο εκείνος.
Τα προκλητικά βίντεο για το «Montero» και το «Industry Baby», που παίζουν με τα θρησκευτικά στερεότυπα και τις ομοφοβικές ταμπέλες της ετεροκανονικής κοινωνίας, δεν του στέρησαν ακροατές ή πωλήσεις, το αντίθετο! Άνετα θα τον χαρακτήριζε κανείς ως τη Μαντόνα του εικοστού πρώτου αιώνα.
Μόνο που αυτό δεν έχει να κάνει με καμία ελευθερία του λόγου, όσα λέει είναι επικίνδυνα και διακηρύσσουν το μίσος και την άγνοια σχετικά με μια κοινότητα ανθρώπων και μια ασθένεια. Μπορούν να βλάψουν ανεπανόρθωτα κόσμο. Φάνηκε σαν να καταστρέφει εν μια νυκτί οποιαδήποτε πρόοδο έχει γίνει όλα αυτά τα χρόνια όχι μόνο στο συγκεκριμένο είδος αλλά και στην ποπ μουσική.
Όπως αναφέρει ο Graig Jenkins στους «New York Times», δεν αρκούσε απλώς η αναγνώριση και αποδοχή ράπερ όπως η Young M.A. (ανοιχτά λεσβία) ή του iLoveMakonnen πριν από καμιά δεκαριά χρόνια για να αλλάξει ριζικά η σκηνή (να πούμε εδώ ότι παραμένει ένα από τα πιο ανοιχτά στην αλλαγή είδη μουσικής, πέρα από τα προβλήματά του). Η πορεία των συγκεκριμένων καλλιτεχνών είχε ανάμεικτα αποτελέσματα.
Από τη μια ο Makonnen δεν έκανε τίποτα μετά το τεράστιο «Tuesday», παρά τη στήριξη του Drake, από την άλλη η Young M.A. έχει τόσο ακραίους ερωτικούς στίχους, που κάνει τους άνδρες να ταυτίζονται με όσα ραπάρει, δηλαδή δεν διαφέρει από τους στρέιτ ράπερ. Ακόμα και ο Tyler the Creator φαίνεται να διατηρεί μια διφορούμενη και ασαφή εικόνα σχετικά με τη σεξουαλικότητά του.
Η απρόσμενη φήμη που έχει κερδίσει, όμως, ο Lil Nas X τον έχει μετατρέψει σε ποπ-σταρ που συγκρίνεται με μεγαθήρια όπως οι BTS. Αυτό ίσως κάνει τη διαφορά. Δεν λες και λίγο το γεγονός ότι συνεχίζει ακάθεκτος να κάνει το ένα χιτ μετά το άλλο, ενώ το «Montero» είναι ο πιο πολυαναμενόμενος ποπ δίσκος της χρονιάς, μετά από αυτόν της Billie Eilish.
Τα προκλητικά βίντεο για το «Montero» και το «Industry Baby», που παίζουν με τα θρησκευτικά στερεότυπα και τις ομοφοβικές ταμπέλες της ετεροκανονικής κοινωνίας, δεν του στέρησαν ακροατές ή πωλήσεις, το αντίθετο! Άνετα θα τον χαρακτήριζε κανείς ως τη Μαντόνα του εικοστού πρώτου αιώνα, κάνει αυτό που έκανε η θρυλική ποπ-σταρ πριν από σαράντα χρόνια, όπως συζητούσα με έναν φίλο πριν από μερικές ημέρες.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που λειτουργεί πέρα από την εικόνα και τη μουσική του είναι ο ακτιβισμός του, σε πιο περιορισμένο επίπεδο, στα σόσιαλ μίντια, όπως παρατηρούν στο «Atlantic», καθώς τον βλέπεις: «Να αγκαλιάζει τον κόσμο που αντικρούει με λογική τις αντιφάσεις που είναι η βάση της ομοφοβίας, να απορρίπτει περιπαικτικά τις αντιλήψεις ότι το queer είναι μια μοντέρνα εφεύρεση της Δύσης, ότι προωθεί μια πιο ανεύθυνη σεξουαλικότητα από τους στρέιτ ράπερ, ότι η τέχνη του στρέφει τους θεατές εναντίον της ετεροφυλίας και ότι η θηλυκότητα υπονομεύει την ανδρική δύναμη. Είναι εντυπωσιακή η ακούραστη διάθεσή του να απαντάει στα πάντα, όπως και το γεγονός ότι ποτέ δεν χάνει το χιούμορ του ή δεν μοιάζει να τον ενοχλεί κάτι ιδιαίτερα. Η αποστολή του να αλλάξει τα μυαλά του κόσμου είναι μέρος του σόου του».
Θα μπορούσαμε, επομένως, να τον αποκαλέσουμε έναν από τους πιο σημαντικούς ή επαναστατικούς καλλιτέχνες της γενιάς Z; Ζητήσαμε από τρεις εκπροσώπους της εγχώριας queer μουσικής σκηνής, τον capétte, τον Γιώργη Μπενία (Qreclaim) και τον ody icon, να μας πουν τη δική τους άποψη για το φαινόμενο του Lil Nas X.
capétte
Δεν ξέρω αν θα χαρακτήριζα τη δουλειά του Lil Nas Χ επαναστατική. Είναι ελπιδοφόρο να βλέπεις άτομα που είχαν δαιμονοποιήσει την «έξοδο» από την ντουλάπα να αισθάνονται πως έχουν το safe space να εξωτερικεύσουν το είναι τους. Η στροφή που έχει πάρει ο Lil Nas Χ είναι μια όμορφη queer προσέγγιση στην τοξική αρρενωπότητα και την επιτελεστικότητα ιδιαίτερα της ραπ σκηνής.
Αν παρατηρήσουμε λίγο στενά την κινησιολογία σε κάποια βίντεό του, για παράδειγμα, βλέπουμε ότι ελίσσεται στο φάσμα των έμφυλων ρόλων. Καταρρίπτει τα ταμπού γύρω από τον σπασμένο καρπό, το make-up, το lap dance, το pole dancing και πολλά άλλα στοιχεία που είναι συνυφασμένα με τη θηλυκότητα. Ταυτόχρονα, εξακολουθεί να νιώθει άνετα ως αρσενική φιγούρα, δείχνοντας ότι η ταυτότητα φύλου, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η κοινωνική συμπεριφορά είναι τρία ανεξάρτητα πράγματα που δεν χρειάζεται να επηρεάζουν το ένα το άλλο.
Δεν υπάρχει τίποτα gendered στο να λυγίζεις τη μέση και καμία high thigh μπότα δεν μπορεί να συσχετιστεί με σεξουαλικές προτιμήσεις. Είναι σίγουρα τολμηρό να εμφανίζεσαι σε μια μουσική σκηνή που ζέχνει τοξικότητα και ματσίλα και να της βάζεις queer αισθητική.
Έχουμε μάθει, έτσι κι αλλιώς, το pink washing της αμερικανικής μουσικής βιομηχανίας. Εξακολουθούν να προβάλλονται ο υλισμός, η εμπορευματοποίηση και το male dominancy, αλλά πλέον γίνεται και από queer καλλιτέχν@.
Παρ’ όλα αυτά, δεν νομίζω ότι έχει καταφέρει να αποβάλει τα σεξιστικά στοιχεία της ραπ κουλτούρας. Στίχοι όπως «Got these pussies walkin’ ‘round like they ain’t losers» το επιβεβαιώνουν και το γεγονός ότι προέρχονται από τραγούδι queer καλλιτέχνη δεν μου λέει τίποτα.
Έχουμε μάθει, έτσι κι αλλιώς, το pink washing της αμερικανικής μουσικής βιομηχανίας. Εξακολουθούν να προβάλλονται ο υλισμός, η εμπορευματοποίηση και το male dominancy, αλλά πλέον γίνεται και από queer καλλιτέχν@. Δεν είναι τυχαίο, θαρρώ, που στο «Ιndustry Βaby», σε κάθε χορευτικό, το ηγετικό πρόσωπο (Nas) έχει τις πιο μάτσο κινήσεις από το υπόλοιπο dance crew.
Είναι σίγουρα αναγνωρίσιμη η δουλειά του και μακάρι να επηρεάσει πολλές αρρενωπότητες που ακολουθούν τη ραπ κουλτούρα, ώστε να αποβάλουν την τοξικότητα και να εξωτερικεύσουν τη θηλυκότητα που καταπιέζουν. Έχουμε, όμως, πολλά βήματα ακόμη.
Γιώργης Μπενίας
Σε όλη την πορεία της ποπ μουσικής κουλτούρας η σκανδαλιστική προσέγγιση του έρωτα και των ποικίλων σεξουαλικών ταυτοτήτων έχει αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι της έμπνευσης και της επιρροής της.
Η ποπ βιομηχανία τροφοδοτούνταν ανέκαθεν από τις περιθωριακές, μέχρι πρότινος, σεξουαλικές ταυτότητες και εκφάνσεις του φύλου καθώς και από την εκκεντρικότητα, τη δημιουργικότητα και την εφευρετικότητα πολλών μαύρων, αυτόχθονων και ΛΟΑΤΚΙ κοινοτήτων. Πάντα, βέβαια, υπό το πρίσμα της εμπορευματοποίησης. Της λευκής εμπορευματοποίησης… τόσο όσο!
Το σκεπτικό «ναι μεν να προκαλέσουμε και να δημιουργήσουμε κάποιο ντόρο προς το συμφέρον του εκάστοτε ποπ-σταρμ αλλά να μη χαθεί η “ισορροπία” και μειωθούν και οι πωλήσεις» υπήρχε και υπάρχει μέχρι σήμερα. Εξού και η έλλειψη mainstream καλλιτεχνών πρώτης γραμμής που να αποτελούν, χωρίς κατακερματισμένη περηφάνια, μέλη της μαύρης και ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας ταυτόχρονα.
Μέχρι που ήρθε ο Lil Nas X. Μετά την τεράστια πρώτη του επιτυχία με το ποπ-κάντρι τραγούδι «Old town road», συνέχισε ακάθεκτος με τις κυκλοφορίες των κομματιών «Montero» και «Industry Baby». Ομοερωτικοί και ταυτόχρονα ανεπιτήδευτα πολιτικοί στίχοι σαν το «You live in the dark, boy, I cannot pretend» συνδυάζονται με καλοδουλεμένα, queer αισθητικής μουσικά βίντεο στα οποία φαίνεται να μη συγκρατεί την έκφραση του εαυτού του ούτε στιγμή.
Οι καταναλωτές είναι πιο έτοιμοι από ποτέ να εντάξουν στο προσκήνιο της ποπ μουσικής βιομηχανίας καλλιτέχνες σαν τον Lil Nas X. Το show του στη σκηνή των Bet Awards και το φιλί που μοιράστηκε στο τέλος με έναν εκ των πολλών και αποκλειστικά μαύρων χορευτών που τον πλαισίωναν είναι αυτό που αποζητούσα διακαώς από την ποπ βιομηχανία εδώ και χρόνια ως γκέι λάτρης της μουσικής.
Φανταχτερά κοστούμια και ρούχα, τακούνια, τεχνικές μακιγιάζ και είδη χορών, όπως το pole dancing και το twerking, που θεωρούνται γυναικεία από την πλειονότητα το κόσμου, διαδέχονται το ένα το άλλο στα κλιπ του Lil Nas X, ενός μαύρου γκέι καλλιτέχνη που απασχολεί τη χιπ-χοπ και πoπ μουσική, τα τσαρτ, τα streamings και τα views όσο κανένας άλλος αυτήν τη στιγμή. Και στην τεράστια αυτή επιτυχία του βασίζεται και η σπουδαιότητα του έργου του στη σημερινή εμπορευματοποιημένη καπιταλιστική κοινωνία.
Οι καταναλωτές είναι πιο έτοιμοι από ποτέ να εντάξουν στο προσκήνιο της ποπ μουσικής βιομηχανίας καλλιτέχνες σαν τον Lil Nas X. Το show του στη σκηνή των Bet Awards και το φιλί που μοιράστηκε στο τέλος με έναν εκ των πολλών και αποκλειστικά μαύρων χορευτών που τον πλαισίωναν είναι αυτό που αποζητούσα διακαώς από την ποπ βιομηχανία εδώ και χρόνια ως γκέι λάτρης της μουσικής.
Και πού να δείτε πόσο περισσότερο το αποζητούσαν οι μαύροι Aμερικανοί φίλοι μου, που δεν σταμάτησαν να το αναδημοσιεύουν εκστατικά μέσα από τους λογαριασμούς τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Καλή και η Μαντόνα, καλή και η αγαπημένη μου Gaga, αλλά η πολιτική, πολιτιστική και κοινωνική αξία του Lil Nas X είναι μακράν σπουδαιότερη λόγω της αυθεντικότητάς της.
Σε έναν κόσμο που επιτρέπει ακόμη σε καλλιτέχνες όπως ο ανεκδιήγητος DaBaby, που μόλις πριν από μία εβδομάδα διέσπειρε ανυπόστατες πληροφορίες γεμάτες μίσος και ομοφοβία σχετικά με την επίδραση του HIV στα άτομα που ζουν με τον ιό εν έτει 2021, να έχουν επιρροή, χρειαζόμαστε περισσότερους καλλιτέχνες σαν τον Lil Nas X στην πρώτη γραμμή. Και περισσότερες και περισσότερα.
ody icon
Ο Lil Nas X κάνει αυτό που πολλοί Gen Zers αυτήν τη στιγμή ανά τον κόσμο κάνουν. Αντλεί έμπνευση για τα κομμάτια του άμεσα από τη ζωή του, είναι λαμπερός και όμορφος και είναι φουλ ικανός στο παιχνίδι των social media.
Με τη διαφορά ότι επιπλέον είναι αναπολογητικά μαύρος και γκέι. Και αυτό τον κάνει βασιλιά. Η αναπολογητικότητα είναι τόσο σαγηνευτική να την παρακολουθείς – πόσο δε μάλλον όταν αυτή πλαισιώνεται από πανάκριβες, πανέξυπνες εικαστικότητες και μουσικές παραγωγές από τα κορυφαία άτομα αυτήν τη στιγμή στον κόσμο.
Ο Lil Nas X είναι case study στη μουσική βιομηχανία κυρίως για την ταχύτητα με την οποία τα χαλιναγώγησε και τα εκτόνωσε όλα προς το μέρος μας με τέτοια γοητεία και κυρίως με τόση λαγνεία. Έχει κάνει όπλο του αυτό που για άλλους είναι η αχίλλειος πτέρνα τους: τη σεξουαλικότητά του.
Δεν ξέρω αν είναι επαναστατικό το να είσαι στο κέντρο της επιθυμίας (της δικής σου και των άλλων), αλλά σίγουρα ο Lil Nas X είναι case study στη μουσική βιομηχανία κυρίως για την ταχύτητα με την οποία τα χαλιναγώγησε και τα εκτόνωσε όλα προς το μέρος μας με τέτοια γοητεία και κυρίως με τόση λαγνεία.
Έχει κάνει όπλο του αυτό που για άλλους είναι η αχίλλειος πτέρνα τους: τη σεξουαλικότητά του. Την άρπαξε από τα μαλλιά και την καβάλησε μέχρι την κόλαση – το μέρος όπου φλεγόμαστε τα queer άτομα.
Έχω την αίσθηση πως το βασικό συστατικό της επιτυχίας του είναι που το κάνει να φαίνεται διασκεδαστικό, αβίαστο και όχι δραματικό ή βαθιά συναισθηματικό. Είναι μια πλευρά της γκέι κοινότητας που δεν είχε αποκαλυφθεί στη mainstream κουλτούρα και μου φαίνεται ταυτόχρονα πολύ παράξενο γιατί είναι αυτή η πλευρά που ελκύει συνήθως τα βλέμματα του θαυμασμού. Ίσως για πρώτη φορά γίνεται με τόσο cool και it is what is διάθεση, που γι’ αυτό να έχει τόσο μεγάλη απήχηση.
Πάντως το να έχει καταφέρει ένα άτομο να ξεπεράσει τις δυσκολίες και το τραύμα του και να επικοινωνήσει την αλήθεια του, την αισθητική του, την ταυτότητα του χωρίς φειδώ είναι νομίζω δώρο και για αυτόν και για εμάς που ηδονιζόμαστε μαζί του από την άλλη πλευρά του πλανήτη.
Lil Nas X - INDUSTRY BABY
