Είναι οι πρώτες ελληνικές βινυλιακές κυκλοφορίες του 2024, που έφθασαν στα χέρια μας και είναι δύο άλμπουμ, ένα παλαιότερο κι ένα καινούριο, που συνδέονται μεταξύ τους.
Επανεκδίδεται ξανά λοιπόν, μετά από κάποια χρόνια, το πάντα σε ζήτηση μοναδικό LP των Εν Πλω, από το 1989 –μοναδικό από κάθε άποψη–, ενώ κυκλοφορεί, ταυτόχρονα, και το νέο τέταρτο άλμπουμ του Ντίνου Σαδίκη, που ήταν μέλος τους, πίσω στα έιτις. Γι’ αυτά τα δύο άλμπουμ θα διαβάσετε στη συνέχεια...
ΝΤΙΝΟΣ ΣΑΔΙΚΗΣ: Πίσω από τη Σκιά [Labyrinth of Thoughts, 2024]
Περίπου ανά δεκαετία ο τραγουδοποιός Ντίνος Σαδίκης εμφανίζεται στη δισκογραφία. Η αρχή θα γινόταν με τις «Μολυβένιες Ιστορίες» [Μύλος, 1994], για να ακολουθήσουν «Το Γέλιο των Πολλών» [Lazy Dog, 2005], «Το Γέλιο των Πολλών ΙΙ» [Labyrinth of Thoughts, 2015] και τώρα το «Πίσω από τη Σκιά». Τέσσερις δίσκοι σε 30 χρόνια... Σ’ αυτό το LP, που περιλαμβάνει δέκα τραγούδια, ο Ντίνος Σαδίκης συνθέτει και γράφει στίχους, αλλά βασικά τραγουδά – ή μάλλον κάνει φωνές.
Λέμε «βασικά τραγουδά», γιατί από τα δέκα τραγούδια του δίσκου, μόνο δύο είναι δικά του, αφού τα υπόλοιπα ανήκουν στους Στέφανο Κανελλή (1) και Χρήστο Παππά (7). Επίσης λέμε ότι ο Σαδίκης «μάλλον κάνει φωνές», επειδή ο τρόπος που εκφέρει τον λόγο ο Σαδίκης δεν είναι ο τυπικός τραγουδιστικός, αλλά ένα ανακάτεμα από τραγούδι, απαγγελία και ραπάρισμα – εκεί όπου άλλοτε κυριαρχεί το ένα και άλλοτε το άλλο.
Τώρα, τα τραγούδια από μουσικής πλευράς είναι ροκ φυσικά, με τις ενοργανώσεις να είναι λιτές, δηλαδή κιθάρα-μπάσο-ντραμς-φωνή συνήθως ή και ακόμη πιο λιτές, μ’ ένα-δυο όργανα.
Γενικά το θέμα «φωνή» απασχολούσε πάντα τον Σαδίκη, και είναι αυτό μια παρακαταθήκη από την εποχή των Εν Πλω, καθώς από τότε, από τα late 80s, ήταν ξεκάθαρο, στην παρέα, όχι μόνο το τι θες να πεις, αλλά και το πώς θα το πεις.
Ιστορικό μέλος των Εν Πλω λοιπόν, όπως αργότερα και των Επισκεπτών του Γιάννη Αγγελάκα, ο Ντίνος Σαδίκης έχει μια προσωπική διαδρομή, που δεν μπορεί να ιδωθεί έξω από αυτά τα δύο σχήματα. Και εννοούμε μ’ αυτό πως και στο νέο LP του, το «Πίσω από τη Σκιά», ακολουθείται ένας ήχος και διατυπώνεται ένας λόγος, που θα μπορούσε σε κάθε περίπτωση να θεωρηθεί ως συνέχεια ή ως κοντινή ανάγνωση εκείνου του παλαιού κλίματος.
Σ’ αυτό το άλμπουμ ο Σαδίκης δεν είναι μόνος του φυσικά, καθώς δίπλα του στέκονται φίλοι από το χθες, όπως ο Πάνος Παπάζογλου φωνητικά, μπάσο, κιθάρες (από Ροδάμα, S.Ink, Bad Trip κ.ά.), ο Χρήστος Παππάς μπάσο, φωνητικά (από S.Ink κ.ά.) και ο Λάζαρος Πλιάμπας ντραμς, κρουστά (από International Comedy, Γκρόβερ, Ροδάμα κ.ά.). Είναι συνεργάτες χρόνια αυτοί οι άνθρωποι, ξέρουν καλά ο ένας τον άλλον, και οπωσδήποτε το δέσιμό τους αντανακλά στον ήχο του δίσκου.
Εκείνο που πρέπει να πούμε σε σχέση με το «Πίσω από τη Σκιά» είναι πως μεγάλη σημασία, εδώ, έχουν οι (ελληνικοί) στίχοι.
Αν και δεν είναι πάντα σαφείς στα νοήματά τους, αφήνοντας περιθώριο σε διάφορες ερμηνείες (παραπλήσιες πάντως), δεν γίνεται να παραβλέψεις πως είναι σφόδρα συναισθηματικοί, πάντα κοινωνικά ευαίσθητοι, επαναστατημένοι (χωρίς να κραυγάζουν), και γενικώς διέπονται από το πνεύμα του «χώρου» και της πλατείας, ας το πω έτσι, δίχως να ταυτίζονται, πάντως, με άλλες κοντινές περιπτώσεις (εκείνες των... άγιων των Εξαρχείων φερ’ ειπείν).
Ακόμη εντοπίζεται στα λόγια και μια ελαφρά μελαγχολία, όχι ηττοπάθεια, κάτι οπωσδήποτε φυσικό, επειδή ο «χώρος» βάλλεται και περιθωριοποιείται συνεχώς (μέσα από τις γνωστές εξωγενείς επεμβάσεις). Σημασία, όμως, έχει να αντέχεις, να σηκώνεις τις ασπίδες και να αποκρούεις τις επιθέσεις, καθώς, σ’ αυτές τις συγκυρίες, όταν προέχει η επιβίωση, η καλύτερη επίθεση είναι η άμυνα. Ή όπως τραγουδάει και ο Σαδίκης:
«Κι αν κολλήσανε τα φρένα / μπρος στον τοίχο του μυαλού μου / μη σε νοιάζει θα ’μαι πάλι ζωντανός / μόνο κράτα τη ζωή σου / τη φωνή σου την ψυχή σου / για τις ώρες που θα ζεις γονατιστός».
Τώρα, τα τραγούδια από μουσικής πλευράς είναι ροκ φυσικά, με τις ενοργανώσεις να είναι λιτές, δηλαδή κιθάρα-μπάσο-ντραμς-φωνή συνήθως ή και ακόμη πιο λιτές, μ’ ένα-δυο όργανα.
Το ξεκίνημα με «Το σωστό» είναι ραπ-οειδές, με κιθάρες και πακτωμένο μπάσο-ντραμς, «Το τέλος γραμμής» φέρνει στη μνήμη Γιάννη Αγγελάκα, ραπάρισμα και ροκ-κιθάρες κυριαρχούν και στο «Μ’ αγαπάς», ενώ στο «Εμμονές» νοιώθεις κάτι από την αύρα των Εν Πλω, με την πλευρά να ολοκληρώνεται με το αργό «Νερό».
Η δεύτερη πλευρά ξεκινά με το βαρύ κομμάτι «Η πληροφορία», που είναι κάπως χαοτικό, με noisy κιθάρες και με ό,τι λέγεται να λέγεται με ραπάρισμα-απαγγελία, ενώ κάποια στιγμή ακούς και τους «πέτρινους» στίχους του Κώστα Ψυχογιού «ιστορία μου αμαρτία μου λάθος μου μεγάλο» (όχι από τη Ρίτα Σακελλαρίου).
Το «Εγκλεισμός» ανακαλεί Εν Πλω ή και Σταύρο Ρωσσόπουλο, με το «Πες μου» να ακούγεται κάπως σαν πολυφωνικό, έχοντας πειραγμένες φωνές και κιθάρες που στριγγλίζουν (στο τέλος). Ραπάρισμα υπάρχει και στο «Δυο μέρες δυο λεπτά», ένα πολύ προσωπικό τραγούδι του Χρήστου Παππά, που είναι ένα από τα καλύτερα του δίσκου. Ενός δίσκου που θα κλείσει με το αργό και θρηνητικό «Τάφος».
Δεν είναι εύκολο άλμπουμ το «Πίσω από τη Σκιά». Θέλει την προσοχή του και το χρόνο του. Είναι όμως τίμιο και ειλικρινές, και αυτό έχει σημασία.
ΝΤΙΝΟΣ ΣΑΔΙΚΗΣ - Εμμονές (Πίσω από τη σκιά LP)
ΕΝ ΠΛΩ: Εν Πλω [Labyrinth of Thoughts, 2024]
Προσφάτως η Labyrinth of Thoughts, ίσως και με αφορμή την κυκλοφορία του νέου δίσκου του Ντίνου Σαδίκη, φρόντισε για την επανατύπωση του μοναδικού ιστορικού άλμπουμ των Εν Πλω (μέλος των οποίων ήταν και ο Σαδίκης), από το 1989.
Μπορεί το άλμπουμ των Εν Πλω να έχει επανεκδοθεί άλλες δύο φορές στο παρελθόν σε βινύλιο, από την Alltogethernow του Γιάννη Αγγελάκα το 2011 και από την Feelgood Records το 2016, αλλά η ζήτηση γι’ αυτόν το καταπληκτικό δίσκο είναι πάντα μεγάλη, οπότε μια νέα reissue δεν θα είναι ποτέ άνευ σημασίας. Πόσο μάλλον όταν αυτή συνοδεύεται από τρία ανέκδοτα έως σήμερα bonus tracks, διαθέτοντας περαιτέρω και νέο mastering από τον Νίκο Στυλίδη.
Το άλμπουμ κυκλοφορεί σε περιορισμένη, οπωσδήποτε ποσότητα, είναι ήδη εξαντλημένο στην πηγή, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν εντοπίζεται στα δισκοπωλεία (φυσικά και ηλεκτρονικά).
Να πούμε επίσης πως το βινύλιο κλείνεται σ’ έναν απλό φάκελο, περιέχοντας ένθετο με τους στίχους των τραγουδιών και άλλες πληροφορίες. Το επισημαίνουμε τούτο, επειδή στην original έκδοση του 1989 ο δίσκος ήταν κλεισμένος σε innersleeve, με το πρώτο εξώφυλλο να είναι κομμένο σε τέσσερα σημεία συγκρατώντας μια φωτογραφία (κάπως σαν καρτ-ποστάλ), και με το δεύτερο, το εξωτερικό να είναι ένα γκρι χαρτί περιτυλίγματος (γράφοντας μπροστά «Εν Πλω»).
Τώρα να πούμε τι για το άλμπουμ των Εν Πλω, που τους αποτελούσαν τότε, το 1988-89, οι Ντίνος Σαδίκης φωνή, ακουστική κιθάρα, Δήμος Ζαμάνος (1960-1998) ηλεκτρική κιθάρα, μπάσο, κλαρίνο, φλογέρες, δοξάρια και Κώστας Καλογήρου ντραμς; Ό,τι και να πούμε ή θα είναι λίγο ή θα ξαναπούμε ήδη γνωστά πράγματα. Αν είναι να επαναλάβουμε κάτι λοιπόν, ας επαναλάβουμε εκείνα που είχαμε γράψει παλαιότερα, εδώ στο LiFO.gr…
Η δεκαετία του ’80 θα έκλεινε με αυτό το ιστορικό ή και θρυλικό πλέον άλμπουμ των Εν Πλω (το μοναδικό όσο το γκρουπ βρισκόταν εν ζωή), ένα άλμπουμ, που καταγράφει εκείνη την άλλη άποψη, όσον αφορά στο πιο βαθύ νόημα του ελληνικού ροκ.
Ότι το ελληνικό ροκ, δηλαδή, δεν είναι μόνο εκείνο που παίζεται από μουσικούς που ζούνε στον τόπο μας (μπορεί να ζούνε και έξω απ’ αυτόν), αλλά εκείνο που πρωτ’ απ’ όλα μιλάει στη γλώσσα μας, σκορπίζοντας στις μουσικές του ελληνικά στοιχεία (δημοτικά, ρεμπέτικα, λαϊκά κ.λπ.).
Είναι το ίδιο που έκανε ο Διονύσης Σαββόπουλος με τον «Μπάλλο» και τη «Μαύρη θάλασσα», η Μαρίζα Κωχ, ο Θανάσης Γκαϊφύλλιας και όποιοι άλλοι στα σέβεντις και πέρα απ’ αυτά.
Είναι μία άποψη τέλος πάντων αυτή –μία ανάμεσα σε άλλες–, την οποία οι Εν Πλω υποστήριξαν με τον καλύτερο, για τότε, τρόπο.
Με σκληρές και noisy αναφορές, που φέρνουν στην μνήμη τους Savage Republic και με ουκ ολίγα, διασκορπισμένα ευφυώς μέσα στα τραγούδια τους, γηγενή ηχητικά στοιχεία, οι Εν Πλω δημιούργησαν ένα μνημειακό άλμπουμ, με εξ ίσου καταληκτικούς στίχους, που, σαν ιδέα, «αντιγράφηκε» πάμπολλες φορές από τότε, από μεγάλα και λιγότερο μεγάλα ονόματα. Αυτή είναι η αλήθεια και δεν μπορεί κανείς να την αμφισβητήσει.
Να πούμε όμως δυο λόγια και για τα τρία ανέκδοτα tracks.
Το πρώτο είναι το «Κέρδισες χρόνο» (μουσική και στίχοι Ντίνος Σαδίκης), που προέρχεται από ένα demo του 1990, με τον Ντίνο Σαδίκη να τραγουδά και με τον Δήμο Ζαμάνο να παίζει κιθάρες, μπάσο και να κάνει drum programming. Το τραγούδι είναι «δυναμίτης», εντελώς punky, παρ’ όλα τα «κοψίματα», και δείχνει, ενδεχομένως, προς τα πού θα όδευε το γκρουπ, αν δεν διαλυόταν τόσο γρήγορα.
Το δεύτερο bonus είναι το γνωστό «Χωρίς κανόνα», από πρόβα του 1986 όμως, με τους Ντίνο Σαδίκη φωνή κιθάρες, Δήμο Ζαμάνο κιθάρες, Μίμη Καφούσια μπάσο, Χρήστο Πολίτη ντραμς και Στράτο Αλοίμονο πλήκτρα. Η εκτέλεση είναι διαφορετική φυσικά, σε σχέση με τη γνωστή του LP, διατηρώντας όμως τη ροή και την εκρηκτικότητά της. Η δική μου γνώμη είναι πως αν κυκλοφορούσε έτσι το τραγούδι, το 1986, έστω σ’ ένα single, αλλά από κανονική στούντιο εκτέλεση, θα σήμαινε πολλά για την ελληνική σκηνή στα μέσα των 80s και ίσως να προδιέγραφε και μια διαφορετική πορεία για τους Εν Πλω. Ντοκουμέντο.
Η νέα επανέκδοση του μοναδικού LP των Εν Πλω θα ολοκληρωθεί με το τραγούδι «Ο υπνοβάτης» (σε μουσική και στίχους Ντίνου Σαδίκη). Προέρχεται από ένα demo του 1985 και ακούγονται σ’ αυτό οι Ντίνος Σαδίκης φωνή, Δήμος Ζαμάνος κιθάρα, σαξόφωνο, Μίμης Καφούσιας μπάσο, Χρήστος Πολίτης ντραμς, Στέφανος Κανελλής κρουστά και Ρεγγίνα Μακρή φωνητικά. Το τραγούδι είναι γνωστό από τα προσωπικά άλμπουμ του Σαδίκη, αλλά η εδώ εκτέλεσή του είναι σχεδόν 8λεπτη, διαθέτει σαξόφωνο και γυναικείους βοκαλισμούς και ανακαλεί στη μνήμη μου τους Αυστραλούς Laughing Clowns.
Δύο στιχουργικά δείγματα και δύο καταπληκτικά τραγούδια των Εν Πλω για το τέλος, που συνδέονται στενά με την εποχή που γράφτηκαν...
«Δεν μου ’χεις πει τόσα χρόνια αν έχεις μετανιώσει / όταν τριγύρναγες σε φίλους για δικά μου δανεικά / άσε με τώρα να πιστεύω σ’ ένα όνειρο με δόσεις / και να γυρνάω την πλάτη μου σε όσους με ρωτούνε / πώς θα γίνω μεσ’ τη νύχτα μια σκιά»...
Όνειρο - Εν Πλω
«Είμαι ένα πλάτωμα, μια βάση για πυραύλους / είμαι ένας πύραυλος που έκαψε τη βάση / κι αυτή η θλίψη μου δεν θα σβηστεί στ’ αστέρια / γι’ αυτό θλιμμένο βλέπετε πάντα εμένα. Κι έτσι όπως νοιώθω να σε σέρνω και να σέρνομαι / κι όταν γουστάρεις να πετάμε και να φεύγουμε / θα τον μπερδέψουμε για πάντα το χειμώνα / χωρίς κανόνα»…
Χωρίς Κανόνα - Εν Πλω
