Dementia του John Parker, 1955, ΗΠΑ, 55’
Αν θέλαμε να χαρτογραφήσουμε τη δράση του ανθρώπινου εγκεφάλου, το δίχως άλλο θα ήταν μια διαδικασία δύσκολη έως ακατόρθωτη. Η ακριβής απεικόνιση μιας στοιχειώδους ροής των σκέψεων θα ήταν, αναντίλεκτα, ένα από τα μεγαλύτερα κατορθώματα, ειδικά αν λάβουμε υπ΄όψιν το συνειρμικό τρόπο σκέψης, που αφυπνίζει πολλές ταυτόχρονες αναμνήσεις μέσω ενός ερεθίσματος, κάτι που καθιστά οποιαδήποτε απόπειρα σχεδόν μάταιη. Αν θέλουμε, ταυτόχρονα, να ρίξουμε μια ματιά σε έναν εγκέφαλο, στου οποίου τα αυλάκια κρύβεται μια πάθηση διανοητικής φύσης προκειμένου να αναζητήσουμε τη ρίζα του «κακού», πρέπει να είμαστε έτοιμοι για την αντιμετώπιση τερατουργημάτων που ίσως κανένας ανθρώπινος νους δεν έχει καταφέρει να εξωτερικεύσει.
Το 1955 έγινε ένα μεγάλο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση στον χώρο της Τέχνης. Όταν ο James Dean επαναστατούσε χωρίς αιτία και ο Robert Mitchum κυνήγαγε αθώες δεσποσύνες προς σφετερισμό των υπαρχόντων τους, στο μεγάλο πανί έκανε και την εμφάνιση της μια ταινία μάλλον μικρής διάρκειας, που όσα της έλειπαν σε διαλόγους τα αναπληρούσε σε ατμόσφαιρα. Το μόνο δημιούργημα του John Parker εξερευνούσε τον κόσμο της νόησης μέσα από την οπτική ενός πάσχοντος διανοητικά ατόμου.
Η ταινία ξεκινάει με μια κοπέλα να κοιμάται σε ένα ξενοδοχείο και να βλέπει πως την καταπίνουν τα κύματα. Ξυπνάει, ανάβει τσιγάρο και βγαίνει στους νυχτερινούς δρόμους. Εκεί συναντιέται με διάφορους λούμπεν χαρακτήρες του νυχτερινού υποκόσμου, ανάμεσα στους οποίους έναν μπεκρή, έναν προαγωγό και, κυρίως, έναν άντρα (η ταυτότητα και ο ρόλος του δεν καθορίζονται ποτέ) ο οποίος την παίρνει μαζί του στο ξενοδοχείο του. Βασανιζόμενη από διάφορες αναμνήσεις, κυρίως από την παιδική της ηλικία και την αντιμετώπιση του σκληρού προσώπου των γονιών της θα δολοφονήσει τον εύπορο άντρα και θα αναζητήσει καταφύγιο από το έγκλημά της στους ίδιους δρόμους της ακολασίας, ενώ πραγματικότητα και φαντασία αρχίζουν να συγκλίνουν τρομακτικά.
Εδώ πρέπει να τονιστεί το εξής: όλα αυτά ακούγονται σαν ένα τυπικό φιλμ-νουάρ με χιτσκοκικές ψυχολογικές προεκτάσεις και ολίγον τι από μελόδραμα. Αλλά όχι, το Dementia στέκεται υπερήφανα, καθώς όχι μόνο δεν πέφτει στα τερτίπια της αντιγραφής, αλλά γονιμοποιείται και συνεχίζει μόνο του, εγκυμονώντας τα στοιχεία των επιρροών του. Το κύριο θέμα μας, εδώ, δεν είναι η εγκληματική πράξη της νεαρής και η προσπάθειά της για διαφυγή από τις συνέπειες του εγκλήματος, αλλά οι ταραγμένες παραστάσεις των εγκεφαλικών νεύρων της. Εκεί που μπορεί να κρύβεται όλη η αρρώστια του κόσμου. Ο Hitchcock έδωσε τα πρωτεία με τους ταραγμένους ψυχολογικά χαρακτήρες του και τα γκανγκστερικά φιλμ νουάρ το σκοτάδι της Νύχτας, όπως αυτή απλώνεται στην Πόλη και μπορεί να είναι καταφύγιο, αλλά και μεγάλος προδότης. Ακόμα και τα εφέ που χρησιμοποιεί ο Parker μπορούν να δείξουν σημάδια γερμανικού εξπρεσιονισμού (τα κύματα που κατάπίνουν την ηρωίδα και η ίδια η ηρωίδα είναι δύο διαφορετικά καρέ αναμεμειγμένα μέσω της τεχνικής της αποσύνθεσης μιας εικόνας για να δώσουν αναπαράσταση του πνιγμού).
Σωστή παρακολούθηση της ταινίας δεν θα είναι αυτή που κάποιος θα πρέπει να ανακαλύψει το ποιόν του κάθε χαρακτήρα, αλλά να την βλέπει ως έχει. Μόνο έτσι θα μπορέσει να την καταλάβει πλήρως και να έρθει σε επαφή με το ταραγμένο μυαλό της πρωταγωνίστριας. Ο ευτραφής πλούσιος γόης επί παραδείγματι δεν ξέρουμε αν είναι ο σύζυγος της κοπέλας, ο μαστροπός της ή απλά ένας εύπορος που ότι θέλει το λαμβάνει αντί χρηματικού αντιτίμου. Αν δεν προσπαθήσουμε να τον κατατάξουμε σε μια κατηγορία θα είναι πιο εύκολο να τον θεωρήσουμε ως το ψυχολογικό Τοτέμ του Άντρα, ως κυρίαρχου φύλου, παντοδύναμου και εκμεταλλευτή του αδυνάτου φύλου, το οποίο αποκαθηλώνεται με τη δολοφονία του από την ηρωίδα. Αν και αυτή είναι μια εξήγηση περίπλοκη, μια παρακολούθηση της ταινίας θα σας διαφωτίσει πολύ περισσότερο απ’ όσο νομίζετε.
Για το τέλος, να σταθώ στην προβολή της στο φεστιβάλ Etrange της Γαλλίας στο οποίο ο μέγας προβοκάτορας της ηλεκτρονικής μουσικής, Boyd Rice, με τον Dwid Hellion των Integrity έπαιξαν ένα αποκλειστικό soundtrack που συνόδευε την ταινία, εντείνοντας την παράνοια και την αρρώστια της. Αλλά είτε με τη συνάντηση των δύο αυτών μουσικών, είτε χωρίς την μουσική τους επένδυση, η ταινία αυτή αποτελεί αξεπέραστο δείγμα γραφής, και σε κινηματογραφικά και σε ψυχολογικά επίπεδα. Επενδύστε το χρόνο σας άφοβα.
σχόλια