Το πορτραίτο ενός ηγεμόνα

Το πορτραίτο ενός ηγεμόνα Facebook Twitter
1

 

Το πορτραίτο ενός ηγεμόνα Facebook Twitter
Ο πρίγκiψ James Francis Edward Stuart, πίνακας του Alexis Simon Belle

Αποσπάσματα πραγματείας με μορφή επιστολής υπό του ζωγράφου Φραγκίσκου Φερρόκιου (Francesco Ferrocchio), Φλωρεντία 1589. Έκδοση F. Buchenwaldt, Λειψία 1929, επανεκδ. στρατηγός F. Buchenwaldt, Βερολίνο 1942, επανεπανεκδ. γκάουτσο F. Buchenwaldt, Μπουένος Άιρες 1956.

 

 

Αγαπητέ Κόζιμο,

 

Eλπίζω να είσαι καλά και να γλίτωσες από τους ερωτικούς σου μπελάδες. Ίσως  έπρεπε να βρεις διαφορετικό τρόπο για να κατακτήσεις τη Βερόνικα κι όχι να της φτιάξεις το πορτραίτο. Θα ήθελα να ήξερα τι της ζωγράφισες κι αποφάσισε να γίνει καλόγρια! Έπρεπε να με είχες ακούσει τότε και να είχες ασχοληθεί με τη γλυπτική, αλλά εσύ έτρεφες φοβίες σε οτιδήποτε σκληρό εξέχει. Είχα ζητήσει μάλιστα επ' αυτού τη γνώμη της συζύγου μου κι εκείνη με χαστούκισε.

 

Εν πάση περιπτώσει, ο φίλος μας Πασκουάλε Πίρλο (Pirlo) μου μετέφερε ότι ο μέγας δούκας της Τοσκάνης Φερδινάνδος των Μεδίκων (de' Medici) σου ανέθεσε να του ζωγραφίσεις το πορτραίτο. Απορώ πού βρήκες το θάρρος να αναλάβεις κάτι τέτοιο! Το μόνο που μπορώ να σου πω είναι ότι είσαι τυχερός που τυχαίνει αυτήν την περίοδο να συγγράφω μία πραγματεία περί ζωγραφικής. Σου στέλνω, λοιπόν, ορισμένα αποσπάσματα που ίσως σε βοηθήσουν να φέρεις εις πέρας το δύσκολο έργο που ανέλαβες. Μελέτησέ τα προσεκτικά, σε παρακαλώ, πριν στείλεις στο μοναστήρι και τον Φερδινάνδο!

 

«Η ζωγραφική τέχνη είναι η μητέρα των εικαστικών τεχνών, η ποίηση δίχως λαλιά...» (αυτό το σκέφτηκα μόνος μου)

 

«...Το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσέξεις, νεαρέ ζωγράφε, στο πορτραίτο ενός ηγεμόνα είναι να κρύψεις καλά την ανασφάλεια που πάντα κουβαλάει ένας εξουσιαστής. Θα πρέπει οπωσδήποτε να εικονίζεις τον πελάτη μεγαλοπρεπή, σαν να μην ήταν ποτέ του κοινός άνθρωπος. Το τι στάση θα έχει το κορμί του είναι το μόνο εύκολο – αρκεί να αντιγράψεις ένα γάτο την εποχή του ζευγαρώματος. Αυτή η μεγαλοπρέπεια είναι απαραίτητη προκειμένου να γίνεται αποδεκτός από το λαό και τρομακτικός στον εχθρό. Γιατί το πρώτο είναι προϋπόθεση για να μπορεί να κρατιέται ο ηγεμόνας στη θέση του, ενώ το δεύτερο για να κρατάει και το κεφάλι του στη θέση του.»

 

«...Άλλος στόχος του καλλιτέχνη είναι να ενδυναμώνει τις αρετές του ηγεμόνα ή, ακόμη καλύτερα, να τις επινοεί. Επομένως, επίκεντρο της μαεστρίας του θα πρέπει να είναι καταρχήν το πρόσωπο του πελάτη, εκεί όπου καθρεφτίζονται όλα του τα χαρίσματα. Καλό είναι να τονίζονται τα μάτια, το μέτωπο και τα ζυγωματικά. Πολλή προσοχή χρειάζεται σε ηγεμόνες με ιδιαίτερα προσόντα. Για παράδειγμα, εάν κατά τη μάχη η μύτη προπορεύεται του στήθους του, καλό θα είναι να κραδαίνει δόρυ, ώστε να αποσπάται το μάτι του θεατή. Προσωπικά έτυχε να ζωγραφίσω το δούκα της Σαβοΐας, ο οποίος είχε τόσο μεγάλη μύτη που αναγκάστηκα να βάλω για φόντο το παλάτι και πεντακόσια στρέμματα δάσος. Προσοχή επίσης στους συμβολισμούς: εξόριστος συνάδελφος επεχείρησε να τονίσει τα αυτιά του βασιλιά της Νάπολης, θέλοντας να συμβολίσει τη θεόσταλτη εξουσία που αφουγκράζεται τα πάντα. Το αποτέλεσμα ήταν ο πίνακας να μη χωράει στην τραπεζαρία.»

 

«...Στα μάτια του ηγεμόνα θα πρέπει να αντανακλάται η μεγαλοσύνη του, η φιλανθρωπία, η δικαιοσύνη. Ο ηγεμόνας, άλλωστε, πρέπει οπωσδήποτε να «φαίνεται» - κι όχι αναγκαστικά να «είναι». Πρέπει να δείχνει ευεργέτης με την εικόνα του κι όχι τόσο με τα έργα του, πράγμα που του στοιχίζει πολύ φτηνότερα. Όπως, λοιπόν, πολλοί ηγεμόνες για την ψυχαγωγία του λαού τους επενδύουν σε σκυλομαχίες αντί για όπερες, έτσι θα μπορούσαν αντίστοιχα να χρηματοδοτήσουν μεγαλοπρεπή πορτραίτα αντί να ψάχνουν άλλους πολυδάπανους τρόπους για να πείθουν το λαό για τις ικανότητές τους.

 

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Βενετού δόγη, ο οποίος φροντίζοντας την εικόνα του χρηματοδότησε πλήθος πορτραίτων του – και μάλιστα με αποσπώμενα προγούλια, ώστε τα πορτραίτα να μπορούν να ταιριάξουν και στο διάδοχό του. Το λάθος ήταν ότι του παραβγήκαν καλοσυνάτα, με αποτέλεσμα ο δόγης να γίνει υπερβολικά συμπαθής στο λαό. Εδώ φυσικά ο ζωγράφος λησμόνησε το βασικό κανόνα: ο λαός σέβεται εκείνη την εξουσία που φοβάται περισσότερο. Έτσι το συμβούλιο των αριστοκρατών ζήτησε να κληθούν όλα τα πορτραίτα πίσω για έλεγχο και αντικατάσταση των φρυδιών.»

 

«...Επομένως, η πιο σημαντική αρετή που θα πρέπει να καθρεφτίζεται στο πορτραίτο του ηγεμόνα είναι η αυτοπεποίθηση, η πεποίθηση ότι είναι ανώτερος όλων, ότι μπορεί να υλοποιεί τις υποσχέσεις του, ιδιαίτερα προς τον καλλιτέχνη. Γι' αυτό καλό είναι ο καλλιτέχνης, πιστός στη μούσα του, να πείθει τον κάθε ηγεμόνα για σύμβαση αορίστου χρόνου με 15 δουκάτα το μήνα, σιτάρι για την οικογένεια, ξύλα για τη θέρμανση και ιατρική υποστήριξη από τον αυλικό κουρέα (με λύπη μου έμαθα, εντούτοις, ότι ο Αλμπρεχτ Ντύρερ και άλλοι Γερμανοί ζωγράφοι συμφώνησαν σε πάγωμα της αμοιβής τους για να ενισχύσουν τις εξαγωγές τους προς τρίτες χώρες). Αν ο ηγεμόνας δεν τηρήσει τα συμφωνηθέντα, τότε ο ζωγράφος έχει κάθε δικαίωμα να επέμβει στο πορτραίτο: να μαυρίσει την εικόνα, να αντικαταστήσει το σκήπτρο με ρόπαλο, την πανοπλία με πιτζάμες, το μουστάκι με μερέντα κλπ...»

 

Τα υπόλοιπα, αγαπητέ μου Κόζιμο, αναφέρονται σε πιο τεχνικές λεπτομέρειες που επιφυλάσσομαι να σου τα στείλω εν καιρώ, μόλις με αξιώσει ο Θεός να βρω καινούριο εκδότη. Ο προηγούμενος έχασε το τυπογραφείο του στα ζάρια από δύο Έλληνες, που για την ώρα τυπώνουν στη γλώσσα τους κάποιες ερωτικές ιστορίες Οθωμανών σουλτάνων. Προσπάθησα να τους πείσω ότι προέχει η τέχνη και ο διαφωτισμός του Γένους τους κι εκείνοι μου απάντησαν κατά λέξη: «Δεν είσαι με τα καλά σου, τώρα που έχει πέραση ο Σουλεϊμάν!» Λέω να επιμείνω πάντως γιατί οι Γραικοί είναι οι μόνοι που δέχονται να σου κάνουν έκπτωση, εφόσον δεν τους ζητήσεις απόδειξη.

 

Ελπίζω να φανείς συνετός από εδώ και εις το εξής, έχουν ξεχειλίσει τα μοναστήρια από ερωμένες σου!

 

Σε ασπάζομαι,

 

Francesco Ferrocchio

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Σωτήρης Ντάλης / «Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, η ανισότητα θα αυξηθεί»

Ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και επικεφαλής της Μονάδας Έρευνας για την Ευρωπαϊκή και Διεθνή Πολιτική σχολιάζει τον αντίκτυπο της πανδημίας και της εκλογής Μπάιντεν στην Ευρώπη.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
«Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Σωτήριος Σέρμπος / «Επί Τραμπ οι μειοψηφίες κατέστησαν πλειοψηφίες»

Τι σηματοδοτεί η εποχή Μπάιντεν και τι αφήνει πίσω του ο απερχόμενος Πρόεδρος; Απαντά στη LiFO ο Σωτήριος Σέρμπος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης και Ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ελλάδα / Θεοκλής Ζαούτης: «Είναι αρκετά πιθανόν να έχουμε τρίτο κύμα πανδημίας»

Ο καθηγητής Παιδιατρικής και Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της Επιτροπής των Λοιμωξιολόγων του υπουργείου Υγείας μιλά για τα τελευταία δεδομένα της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Νικόλας Σεβαστάκης / Ο γυμνός βασιλιάς, το Καπιτώλιο και η επόμενη μέρα

Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν είναι ένας Γουίλι Σταρκ της εποχής μας. Υπάρχει κάτι σημαντικό που χωρίζει τη λαϊκιστική φαντασία των χρόνων του Μεσοπολέμου –όπως την αναπλάθει το μυθιστόρημα του Γουόρεν– από τα πλήθη που είδαμε να βγαίνουν από τα μεσαιωνικά σπήλαια των social media για να ορμήσουν προς το Καπιτώλιο.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ελλάδα / Ευάγγελος Μανωλόπουλος: «Να μάθουμε να ζούμε με τις μάσκες, γιατί θα αργήσουμε να τις βγάλουμε»

Ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Φαρμακογονιδιωματικής και Ιατρικής Ακριβείας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Φαρμακολογίας, Ευάγγελος Μανωλόπουλος, μιλά στη LiFO για τα εμβόλια και τις φαρμακευτικές αγωγές που εξετάζονται. Απαντά για το δεύτερο κύμα της πανδημίας, εξηγεί ποια είναι η αλήθεια για τις ΜΕΘ, πότε θα αποχωριστούμε τις μάσκες αλλά και πότε προβλέπεται η επάνοδος στην κανονικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τech & Science / Γιατί η ασφάλεια του εμβολίου είναι υψηλού βαθμού; Ο καθηγητής της Οξφόρδης Πέτρος Λιγοξυγκάκης εξηγεί

Τι θα σημάνει η γενική χρήση των εμβολίων; Θα εφαρμοστούν νέοι κανόνες σχετικά με τον εμβολιασμό; Πότε προσδιορίζεται η έναρξή του; Και τι γίνεται με τους αρνητές;
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Νικόλας Σεβαστάκης / Η ενδοχώρα της άρνησης και το εμβόλιο

Η όποια στρατηγική για τον εμβολιασμό χρειάζεται να είναι σκληρή με τον νεοφασισμό των fake news και της ωμής παραπλάνησης. Την ίδια στιγμή, όμως, πρέπει να εντάξει τις ανησυχίες, τις αντιρρήσεις και τις δεύτερες σκέψεις πολλών ανθρώπων.
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ
Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ελλάδα / Ευάγγελος Καϊμακάμης: «Έχουν πεθάνει πολλοί σαραντάρηδες στα χέρια μας χωρίς προβλήματα υγείας»

Ο πνευμονολόγος-εντατικολόγος στο νοσοκομείο Παπανικολάου μιλά για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στις ΜΕΘ και τις μελλοντικές ανησυχίες του σχετικά με την πανδημία.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ελλάδα / Θεόδωρος Βασιλακόπουλος: «Ακόμη κι αν είχαμε 10.000 κλίνες ΜΕΘ, αν γέμιζαν όλες, θα θρηνούσαμε 4.000 θανάτους»

Ο καθηγητής Πνευμονολογίας-Εντατικής Θεραπείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών σχολιάζει όλες τις τελευταίες εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

1 σχόλια