Οι προϊστορικοί άνθρωποι...
...πώς ήταν;
...πώς ζούσαν;
...τι έτρωγαν;
...ήταν καλλιτέχνες;
...είχαν φάρμακα;
Το βιβλίο "Τι και πώς στην προϊστορία" (εκδόσεις Κέδρος) γράφτηκε από τις εμπειρίες που απέκτησε η συγγραφέας, κριτικός αλλά και εκπαιδευτικός Μαρίζα ΝτεΚάστρο από τα πολλά χρόνια διδασκαλίας της Ιστορίας σε μικρά παιδιά. Είναι βιβλίο γνώσεων και προτείνει δραστηριότητες ώστε τα παιδιά να μπουν στη συνθήκη των μακρινών προγόνων και να σπαζοκεφαλιάσουν προσπαθώντας να λύσουν προβλήματα όπως εκείνοι.
Ρώτησα την Μαρίζα ΝτεΚάστρο εκ μέρους του LIFO.GR: ''Είχαν άραγε οι προϊστορικοί άνθρωποι πολιτισμό, έτσι όπως τον αντιλαμβανόμαστε σήμερα;''
Ακολουθεί η απάντησή της.
Δεν είμαι ούτε ιστορικός ούτε έχω δίπλωμα πολιτισμικών σπουδών. Έμαθα όμως στο μάθημα της Εθνολογίας, ως νεαρή φοιτήτρια της Σορβόννης στη δεκαετία του 70, να εκτιμώ τα επιτεύγματα κάθε μακρινής φυλής και εθνότητας, αυτών που κοινώς αποκαλούνται 'άγριοι', και να τα αποδέχομαι ως πολιτισμό.
Γιατί πολιτισμός δεν είναι μόνον ο 'πολιτισμός της Δύσης' που γνωρίζουμε στη σύγχρονη κοινωνία.
Αν κάνουμε μια προβολή της παραπάνω ιδέας στο επίπεδο των μικρών παιδιών, θα διαπιστώσουμε ότι ήδη από πολύ νωρίς τα παιδιά υποστηρίζουν αλαζονικά την ανωτερότητα των καθ' ημάς σε σχέση με τους διαφορετικούς άλλους.
Κάθε χρονιά ξεκινάμε με τα παιδιά ένα ταξίδι προς τα βάθη του χρόνου, στην παλαιολιθική και τη νεολιθική εποχή, για να φτάσουμε προς το τέλος του σχολικού έτους σ' αυτό που κατά γενική ομολογία θεωρείται πολιτισμός, στη μελέτη δηλαδή των μεγάλων πολιτισμών του ελλαδικού χώρου που τα κατάλοιπά τους είναι εμφανή και περίτεχνα.
Όταν λοιπόν αναφερόμαστε σ' εκείνες τις απίστευτα μακρινές εποχές, τα παιδιά αναρωτιούνται:
«Μα κυρία, γιατί μας λέτε ότι αυτά τα πλάσματα που μοιάζουν με μαϊμούδες είχαν πολιτισμό;»
«Είναι πολιτισμός οι πέτρες που είδαμε στις εικόνες του βιβλίου;»
Μ' αυτή την αφορμή αρχίζει μια μεγάλη συζήτηση, η οποία σημειωτέον επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, για να μάθουν τα παιδιά, και να πεισθούν, ότι οι προϊστορικοί άνθρωποι ήταν πάντοτε άνθρωποι και όχι πίθηκοι, ήταν πλάσματα έξυπνα και δεν φτιάχτηκαν από κανένα θεό αλλά είναι προϊόν εξέλιξης όπως κι εμείς που είμαστε οι απόγονοί τους.
Τα έργα τους εξελίχτηκαν το ίδιο μέχρι που... φτάσαμε να μιλάμε για τον μηχανισμό των Αντικυθήρων ως τον πρώτο αναλογικό υπολογιστή. Το περίεργο είναι ότι ενώ τα περισσότερα παιδιά ξέρουν χίλια δυο για τους προϊστορικούς ανθρώπους, δυσκολεύονται να δεχτούν ότι όσα έμειναν από αυτούς, είναι προϊόντα πολιτισμού, όσο απλά και απλοϊκά μας φαίνονται σήμερα.
Ξαφνιάζονται όταν τους λες ότι το καπνιστό μπέικον που αγοράζουμε από το σουπερμάρκετ βασίζεται στην ιδέα για τη διατήρηση του κρέατος που είχαν επινοήσει οι προϊστορικοί άνθρωποι. Ή πάλι ότι το δρεπάνι έτσι όπως το ξέρουμε σήμερα, μπορεί να προέκυψε από τη χρήση μιας σιαγόνας με τα δόντια της για να κοπούν οι λεπτοί μίσχοι του σταριού: ίδιο σχήμα, ίδια δοντάκια, άλλο όμως υλικό.
Ναι, είχαν λοιπόν πολιτισμό! Η κοινοτική ζωή, ήθη, έθιμα, τεχνολογία- πολλά απ' όσα ξέρουμε για δικά μας δημιουργήθηκαν δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν.
Όλα λοιπόν είναι πολιτισμός. Και τα τωρινά που χτίστηκαν πάνω στα παλιότερα και τα μακρινά, με όποια μορφή διαθέτουν!
σχόλια