Μετακόμισε στην Σκωτία -επηρεασμένη ίσως απ' τα κάστρα και τα παραμύθια της-, και αποφάσισε να μείνει εκεί και να κυνηγήσει τα όνειρά της. Σήμερα ανήκει στους Power of Youth, ένα παγκόσμιο δίκτυο νέων επιχειρηματιών, που επιβραβεύει αυτούς που δεν νοιάζονται μόνο για τα κέρδη τους...
Την συνάντησα από κοντά, και σκέφτηκα να πάρουμε τα πράγματα απ' την αρχή.
Στην ομιλία σου που άκουσα στο TEDxAUEB, ανέφερες πολλές φορές μια λέξη που δεν είχα ξανακούσει, που ήταν, όχι επιχειρηματικότητα αλλά... Ότι κάποιος είναι επιχειρηματικός;
Επιχειρηματικός, ναι. Δεν ξέρω κατά πόσο είναι καλή η μετάφραση - νομίζω ότι ίσως παίζει και ρόλο πως στην Ελλάδα ότι δεν έχουμε διαφορετικές λέξεις για το entrepreneurship και το business που είναι τελείως διαφορετικά.
Entrepreneur είναι ο επιχειρηματίας, και entrepreneurial είναι ο επιχειρηματικός. Η διαφορά τους είναι ότι επιχειρηματίας είναι κάποιος ο οποίος έχει τη δική του επιχείρηση, ενώ επιχειρηματικός είναι κάθε άνθρωπος που βλέπει ευκαιρίες γύρω του και τις αρπάζει, που δε φοβάται το ρίσκο, που δε φοβάται την αποτυχία, που κάθε εμπειρία την βλέπει σαν μια ευκαιρία να μάθει, και δε συμβιβάζεται. Και αυτό είναι ο καθένας μας. Δηλαδή μπορεί να είναι μια μητέρα που αποφασίζει να μεγαλώσει τα παιδιά της διαφορετικά γιατί θέλει να έχουν διαφορετικό μέλλον, και αποφασίζει για παράδειγμα να μην τους διαβάζει παραμύθια το βράδυ, αλλά τα παιδιά να διαβάζουν παραμύθια σε αυτήν για να αναπτύξουν την φαντασία τους.
Η ρίζα της λέξης είναι από το επιχείρηση οπότε...
Από το «επιχειρώ» -δηλαδή απ' το προσπαθώ και δημιουργώ. Απλά εμείς, επειδή τη χρησιμοποιούμε για τη λέξη «επιχείρηση» έχουμε ξεχάσει ότι προέρχεται από κάτι άλλο. Και τη χρησιμοποιούμε μόνο για να δηλώσουμε αυτό το κομμάτι, δεν καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει κάτι πριν από αυτό... Απλά τυχαίνει οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά ακριβώς επειδή θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο και να μη συμβιβαστούν, καταλήγουν να δημιουργήσουν τη δική τους επιχείρηση, επειδή δεν υπάρχει που να τους καλύπτει εκείνη τη στιγμή. Οπότε οι έννοιες ταυτίζονται μόνο και μόνο γιατί δε μπορείς να είσαι επιχειρηματίας και να μην είσαι επιχειρηματικός.
Τι ήθελες να γίνεις όταν ήσουνα μικρή;
Ήθελα να γίνω χορεύτρια. Έκανα μπαλέτο, το οποίο το παράτησα γιατί τα υπόλοιπα παιδάκια... ένιωθα ότι δε με συμπαθούνε, οπότε παράτησα το όνειρο. Μεγαλώνοντας δεν ήξερα τι θέλω να κάνω. Οπότε, λόγω επιρροής από την οικογένεια και από το κοινωνικό περιβάλλον, και επειδή ο μπαμπάς μου μου έλεγε ότι είμαι πολύ καλή στα οικονομικά επειδή ξέρω να διαχειρίζομαι το χαρτζιλίκι μου, αποφάσισα να περάσω Χρηματοοικονομική και Λογιστική, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Επειδή ήταν η πιο καλή σχολή οικονομικών. Έτσι στην ουσία βρέθηκα να σπουδάζω κάτι το οποίο δεν είχα ιδέα τι είναι. Δηλαδή αν με ρωτούσες την πρώτη μέρα τι είναι τα χρηματοοικονομικά δεν ήξερα ακριβώς να σου πω. Και απλά μπήκα μέσα και ξεκίνησα να σπουδάζω.
Οπότε πήγες λοιπόν στη Σκωτία, σκεπτόμενη ότι θα τα προσαρμόσεις όλα αυτά στο τι σου αρέσει και πώς σου αρέσει να το κάνεις;
Κοίταξε, βασικά πήγα στη Σκωτία για να κάνω μεταπτυχιακό. Και λόγω της εμπειρίας με τα χρηματοοικονομικά και των 5 δύσκολων χρόνων που που προσπαθούσα να τελειώσω αυτή τη σχολή, ήθελα να κάνω κάτι που να ταιριάζει περισσότερο σε μένα. Έτσι σπούδασα κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη. Και μέσα από αυτό ανακάλυψα ότι υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι για να λύνουμε τα προβλήματά μας και τα προβλήματα του κόσμου. Οπότε αυτό μου έδωσε δύναμη να πω ότι κι εγώ δε χρειάζεται να βρω μια δουλειά στα λογιστικά, αλλά να βρω κάτι που να ταιριάζει περισσότερο σε μένα.
Και μετά;
Μετά έμεινα 6 μήνες άνεργη. Και ήταν πολύ δύσκολοι μήνες, οπότε αρχίζεις και σκέφτεσαι ότι η φιλοσοφία που έχεις μέχρι τώρα ίσως να μην είναι και πολύ σωστή, ίσως ήταν μια νεανική τρέλα και παρόρμηση ότι θα αλλάξω εγώ τον κόσμο και κάνω την επανάσταση μου... Αλλά ευτυχώς για μένα γνώρισα δύο ανθρώπους που είχαν ιδρύσει το δικό τους οργανισμό, και κάνανε συνέδρια στον κόσμο. Και παρόλο που μου είχανε πει ότι δεν έχουνε λεφτά να με πληρώσουν εκείνη την περίοδο αλλά θα έπαιρνα ποσοστά από τις χορηγίες, εγώ είχα πεισμώσει ότι θέλω να 'μαι κομμάτι αυτής της ομάδας, οπότε με ό,τι λεφτά μάζεψα από αυτές τις χορηγίες, επιδότησα τη δική μου θέση. Οπότε στην ουσία έβγαλα τα λεφτά, τα ξαναπήγα πίσω και τους είπα «ωραία, τώρα αυτά παρόλο που είναι δικά μου, θα τα μοιράσουμε σε 12 μήνες, και κάθε μήνα θα μου δίνετε αυτό το κομμάτι, ώστε εσείς δε χρειάζεται να δίνετε λεφτά, και εγώ θα μπορέσω να συνεχίσω να κάνω τη δουλειά των ονείρων μου».
Οι δικοί σου στην Ελλάδα πώς το πήραν αυτό; Τους φάνηκε τελείως τρελό και θεώρησαν ότι σε πιάνουν κορόιδο, ή το θεώρησαν ως μια επένδυση για το μέλλον;
Εεε... Στην Ελλάδα επιζητούμε πάντα την αίσθηση της σιγουριάς. Το ρίσκο είναι κάτι που δεν το έχουμε πολύ μέσα μας, γιατί ίσως έχουμε περάσει πολλά ιστορικά, οπότε θέλουμε οπωσδήποτε να βρίσκουμε μια σίγουρη δουλειά που θα διασφαλίσει το μέλλον και ας μη μας αρέσει καθόλου. Πιστεύουμε ότι το να μας αρέσει δεν παίζει ρόλο, το σημαντικό είναι να παίρνεις λεφτά κάθε μήνα... Αυτό που έκανα εγώ ήταν τελείως το αντίθετο από αυτό που είχαν συνηθίσει οι γνωστοί μου στην Ελλάδα, οπότε νομίζανε ότι με εκμεταλλεύονται, γιατί στην ουσία και για να είμαστε τελείως ξεκάθαροι, εκείνοι δεν είχανε τίποτα να χάσουνε, γιατί κερδίσανε έναν υπάλληλο και δεν πληρώσανε τίποτα. Οπότε ίσως και να 'ναι λογικό που νομίζει ο κόσμος ότι με εκμεταλλεύτηκαν. Πέρασε πολύς καιρός μέχρι να καταλάβουν, αλλά νομίζω τουλάχιστον ότι η οικογένεια μου μετά από αρκετό καιρό κατάλαβε, και αυτή τη στιγμή το θεωρεί επένδυση.
Και τι κάνεις τώρα; Καταρχάς πού ζεις;
Ζω στο Εδιμβούργο.
Δεν έχω πάει αλλά ακούω ότι είναι όνειρο..
Θα σ ’αρέσει. Θυμίζει λίγο και Θεσσαλονίκη.
Ναι;
Και δεν το 'χα καταλάβει. Κι όταν ήρθε η αδερφή μου μου είπε "κατάλαβα γιατί σ’αρέσει, γιατί μοιάζει με τη Θεσσαλονίκη", και λέω "ωχ, όντως". Ζω στο Εδιμβούργο, εκεί είναι και τα κεντρικά του παγκόσμιου οργανισμού.
Τι οργανισμός ακριβώς είναι;
Είναι ένα δίκτυο νέων επιχειρηματιών, που διοικούν τις επιχειρήσεις βάσει αξιών. Και αντιλαμβανόμενοι τον αντίκτυπο που έχουν οι πράξεις τους στην κοινωνία. Στην ουσία εμείς πιστεύουμε ότι μπορείς να δημιουργήσεις έναν καλύτερο κόσμο χρησιμοποιώντας τις επιχειρήσεις, αν τις χρησιμοποιείς ως εργαλείο. Επομένως οι επιχειρήσεις δε θα έπρεπε να ‘ναι κάτι κακό που κάνει τον κόσμο να υποφέρει, θα έπρεπε να είναι κάτι καλό που καλύπτει τις ανάγκες της κοινωνίας και δημιουργεί ένα καλύτερο περιβάλλον για να ζουν οι άνθρωποι.
Επομένως, κάνουμε συνέδρια στον κόσμο, και επικοινωνούμε με επιχειρηματίες που ήδη τρέχουν τις επιχειρήσεις τους με αυτόν τον τρόπο για να έχουνε ένα υποστηρικτικό δίκτυο και να μπορέσουμε κάποια στιγμή να… «spread the word», σε όλους.
Αυτούς τους ανθρώπους πώς τους επιλέγετε; Φαντάζομαι θα υπάρχει κάποιος τρόπος με τον οποίο θα βεβαιώνεστε ότι δεν είναι απλώς ένας καπιταλιστής του κερατά που θέλει απλώς να προωθηθεί από εσάς, αλλά ότι πραγματικά κάνει κάτι... Κι επίσης, μπορείς να μου πεις κάποια παραδείγματα εταιριών, που εσείς θεωρείτε ότι προσφέρουν κάτι και είναι διαφορετικές από τις άλλες;
Καταρχάς εξετάζουμε το προϊόν. Πχ. υπάρχει ένας επιχειρηματίας στη Νιγηρία που ήτανε γιατρός και ο μπαμπάς του πέθανε στα χέρια του γιατί άργησε να ‘ρθει το ασθενοφόρο. Παρόλο που ήτανε γιατρός δε μπορούσε να το σώσει γιατί δεν είχε τα εργαλεία. Επομένως αυτός δημιούργησε ένα σύστημα που το πούλησε στα νοσοκομεία για να μπορούν τα ασθενοφόρα να έρχονται στην ώρα τους. Ή μια κοπέλα έχει δημιουργήσει ένα application μέσα στο οποίο μπορείς να κάνεις donation σε charities και οργανισμούς όταν παίζεις παιχνίδια στο κινητό σου. Επομένως σαν επιλογή σου βγάζει καθώς κερδίζεις, «δώσε κάτι στη WWF» και μπορείς με αυτόν τον τρόπο να υποστηρίζεις projects.
Το άλλο κομμάτι έχει να κάνει με τους επιχειρηματίες καθαυτούς και ποιες είναι οι αξίες τους. Γιατί μπορεί πολύ απλά ο τρόπος με τον οποίο διοικούν τις επιχειρήσεις τους και που φέρονται στους υπαλλήλους τους, ανεξάρτητα από το προϊόν, να είναι διαφορετικός και αξιέπαινος.
Αυτοί κάνουν αίτηση και εσείς τους επιλέγετε και τους προκρίνετε. Τι συμβαίνει μετά;
Καταρχήν έρχονται στο παγκόσμιο συνέδριο. Τα συνέδρια γίνονται κατά βάση σε χώρες αναπτυσσόμενες, όπως είναι η Κίνα, η Νότιος Αφρική, Ινδία, Ρωσία και Βραζιλία. Αυτό που κάνουμε πάντα είναι ότι φέρνουμε 15 επιχειρηματίες από όλον τον κόσμο, και 15 από τη χώρα διεξαγωγής. Θέλουμε να καταλάβουνε πόσο διαφορετική είναι η κουλτούρα, πόσο διαφορετική είναι η επιχειρηματικότητα, και να αφήσουμε και κάτι στην τοπική κοινωνία.
Το συνέδριο έχει να κάνει με την προσωπική ανάπτυξη και το leadership. Οπότε για πέντε μέρες τους βάζουμε σε ένα χώρο που συνήθως είναι στη φύση. Δεν τους συστήνουμε ποτέ με τις επιχειρήσεις τους. Τους συστήνουμε ως τους εαυτούς τους, και περνούν αρκετό καιρό μιλώντας για τον εαυτό τους αντί να μιλάνε για τις επιχειρήσεις τους, μιας και σκοπός μας είναι να αλλάξουμε αυτούς τους ανθρώπους… Να αναδείξουμε τα χαρακτηριστικά που έχουν ως ηγέτες, και όχι το τι προϊόν έχουν. Επομένως είναι σαν να ρίχνουμε τις μάσκες και να δημιουργούμε ένα περιβάλλον στο οποίο να είναι άνετα και νιώθουν φιλικά, με ανθρώπους που σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο και συνήθως έχουνε αντιμετωπίσει τα ίδια προβλήματα, και μέσα από παιχνίδια και με ασκήσεις, τους βοηθούμε να αποκτήσουνε και άλλα χαρακτηριστικά.
Με το τέλος του συνεδρίου, όλοι οι επιχειρηματίες που έχουν έρθει γίνονται αυτόματα κομμάτι του οργανισμού, μέλος του δικτύου, και πλέον υπάρχουν πλατφόρμες και εργαλεία μέσα από τα οποία μπορούν να επικοινωνούνε. Οπότε εμείς είμαστε το κεντρικό σημείο επικοινωνίας, και από εκεί και πέρα μπορεί ένας Ινδός επιχειρηματίας να χρειάζεται συμβουλή για το πώς να κάνει άνοιγμα στη Μεγάλη Βρετανία και ξαφνικά έχει ένα σωρό επιχειρηματίες να τον βοηθήσουνε.
Είστε ο καταλύτης και στις συνεργασίες μερικές φορές δηλαδή... Από την Ελλάδα υπάρχει κάποιος επιχειρηματίας ο οποίος να είναι στο δίκτυο;
Αυτή τη στιγμή όχι. Αλλά το παλεύω.
Δεν υπάρχει κάποιος αξιόλογος; Δεν έχει κάνει κάποιος αίτηση;
Ο οργανισμός μας είναι σχετικά καινούργιος, οπότε νομίζω ότι τώρα αρχίζει να μαθαίνεται σε πολλές χώρες, δηλαδή μέχρι και την Ινδία ήταν κάτι το οποίο μαθευόταν από στόμα σε στόμα. Δηλαδή επιχειρηματίες που είχαν έρθει ήδη στο δίκτυο μας, το συνιστούσαν σε άλλους που ήξεραν ή έλεγαν σε εμάς ότι "αυτός/η σας ταιριάζει". Τώρα έχουμε αρχίσει να γινόμαστε λίγο πιο γνωστοί, οπότε περιμένουμε για τη Ρωσία κάποιον να..
Κάποιον από την Ελλάδα...
Ναι, ναι, μακάρι.
Καταλήγοντας, σκέφτομαι ότι μπορεί πολλοί από εμάς να είμαστε επιχειρηματικοί και να μη το συνειδητοποιούμε... Θα συνιστούσες σε αυτούς να προσπαθήσουν να κάνουν μια επιχείρηση;
Καταρχήν πιστεύω ότι επιχειρηματικοί άνθρωποι είμαστε όλοι μας. Δεν πιστεύω ότι δεν υπάρχουν επιχειρηματικοί άνθρωποι, όπως δεν υπάρχουν δημιουργικοί άνθρωποι και μη, υπάρχουν απλά διαφορετικοί τρόποι να εκφράσεις τη δημιουργικότητα σου, όπως υπάρχουν και διαφορετικοί τρόποι να εκφράσεις την επιχειρηματικότητα σου. Το μόνο που θα συμβούλευα στον οποιονδήποτε είναι να αντιληφθεί τις δυνατότητες που έχει. Αντί να αντιμετωπίζει κάτι ως δεδομένο και να λέει «δε μ’ αρέσει η δουλειά μου γιατί είναι βαρετή», να κάνει κάτι για να αλλάξει τη δουλειά του που είναι βαρετή, όχι να αλλάξει τη δουλειά. Δε συνιστώ στον κόσμο να πάει και να ξεκινήσουν όλοι καινούργιες επιχειρήσεις, γιατί θα καταρρεύσουμε.
Το μόνο που εγώ λέω είναι να μη συμβιβάζεσαι σε αυτό που έχεις μάθει, σε αυτό που έχεις συνηθίσει να κάνεις για χρόνια. Πχ. ένας δάσκαλος που είναι επιχειρηματικός και έχει σχεδόν κάθε μέρα μια ιδέα με το πώς να διδάξει με διαφορετικό τρόπο το ίδιο πράγμα, είναι πολύ πιο αποτελεσματικός από έναν δάσκαλο που διδάσκει ιστορία 20 χρόνια ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ επιχειρηματικού και παραιτημένου/συμβιβασμένου ανθρώπου.
σχόλια