Η κατάσταση δεν είναι όσο τραγική εμμένει να τη βλέπει η οπτική μας. Ευκαιρίες πράγματι υπάρχουν, που όμως απαιτούν τεχνογνωσία, δημιουργική προσέγγιση και ένα νέο modus operandi...
_______________________
Σε σχέση με τη γνωστή πλέον φράση του πρώην Πρωθυπουργού «Λεφτά υπάρχουν», θα υποστηρίξω ότι αντικείμενα απασχόλησης ή έργα για αρχιτέκτονες μηχανικούς, όντως υπάρχουν.
Για πολλά χρόνια η εμμονή των πολυτεχνειακών ιδρυμάτων της χώρας μας ήταν η παραγωγή μηχανικών που με τη σειρά τους θα παρήγαγαν μπετονένια κουτιά με φρενήρεις ρυθμούς. Νομοτελειακά ή ορθολογικά, και να μην εκδηλωνόταν η «οικονομική» κρίση του 2008, πολύ σύντομα η «φούσκα» των ακινήτων θα φρέναρε από μόνη της την αλόγιστη παραγωγή νέων κατασκευών.
Στα χρόνια της λεγόμενης «ευημερίας» της Ελλάδας, περιφερόμενοι στους διαδρόμους της πολεοδομίας, θα ακούγαμε τους αρχιτέκτονες να λένε σε συναδέλφους τους, «βγάζω μία άδεια» ή «σηκώνω ένα κτίριο». Η απόλυτη έκπτωση των ιδανικών ενός επαγγέλματος που επαγγέλλεται την αισθητική και που υποτίθεται έχει ευαισθησίες για τον περιβάλλοντα χώρο.
Το 2005 έγραφα (αντιΑρχιτεκτονική, εκδόσεις Ίων) ότι το μέλλον της αστεακής αρχιτεκτονικής ήταν η ανάπλαση ή ανακατασκευή των δεκάδων χιλιάδων παλαιών κτισμάτων στη χώρα μας και όχι μόνο, στο πνεύμα της οικολογίας μέσα από τον επαναπροσδιορισμό λειτουργίας και χώρου. Όταν η κτηματαγορά στην Αττική αριθμούσε την περίοδο προ της κρίσης περί τα 40.000 διαθέσιμα ακίνητα, με ποια λογική κατασκευάζονταν συνεχώς νέα κτίρια, εις βάρος του δημόσιου χώρου, της οικολογίας αλλά και της αρνητικής πρόσληψης του αρχιτέκτονα ως κερδοσκόπου, καθότι αρκετές από τις εν λόγω κατασκευές ήταν απλά «εργολαβικής» ποιότητας, με τους ίδιους τους αρχιτέκτονες στο ρόλο του κατασκευαστή προωθώντας αμφιβόλου ποιότητας προϊόντα;
Ναι, μέσα από έναν ρηξικέλευθο επαναπροσδιορισμό όντως υπάρχουν ευκαιρίες απασχόλησης για αρχιτέκτονες μηχανικούς, αλλά και για μηχανικούς άλλων ειδικοτήτων που θα εργαστούν επικουρικά και έξυπνα για την ανάπλαση των πόλεων μας.
Υπάρχουν πλήθος στρατηγικών που μπορεί να επιστρατεύσει ένας αρχιτέκτονας, προκειμένου να αξιοποιηθεί το διαθέσιμο απόθεμα άρτιων ή αξιόλογων ακινήτων, όπως, μέσα από συνενώσεις κτιρίων, κατεδάφισης μέρους της υφιστάμενης κατασκευής για παραγωγή περιβάλλοντος χώρου, κ.α. Οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι ο «χώρος» έχει αξία, καθώς είναι εν μέρει ταυτισμένος με την ιδέα της Ποιότητας Ζωής (Q.O.L.: Quality of Life).
Παγκοσμίως αυτές οι δημιουργικές προσεγγίσεις υπήρχαν και υπάρχουν και δεν επηρεάζονται συνήθως από μία οικονομική ή ηθική κρίση. Αντ' αυτού, διόλου σπανίως, η κοινότητα των μηχανικών που εμπλεκόταν στο παραπάνω κατασκευαστικό πάρτυ (με τον έναν ή άλλο τρόπο) που τώρα τελείωσε, στρουθοκαμηλίζει, μεμψιμοιρεί, σχεδιάζει τη μετανάστευση, επιλέγει άλλο επάγγελμα ή απλά υπολειτουργεί χειριζόμενη νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων έναντι ψιχίων (Όσον αφορά το τελευταίο, πρόκειται για το εμετικό κλείσιμο του ματιού από τα πολιτικά κόμματα για λόγους ψηφοθηρίας, σε μία χώρα με περίπου 1.200.00 αυθαίρετα).
Την εποχή της λεγόμενης «ευημερίας», αποστόμωσα έναν υποψήφιο πελάτη που επισκέφθηκε το γραφείο μου προκειμένου να του σχεδιάσω μία κατοικία εκατόν είκοσι τετραγωνικών μέτρων σε ένα μικρό οικόπεδο, λέγοντας του ότι ήταν μία ακριβή και μη λογική υπόθεση και ότι ένα παρόμοιο ακίνητο σίγουρα ήταν διαθέσιμο στην κτηματαγορά, που θα μπορούσε να προσαρμοστεί καλύτερα και οικονομικότερα στις ανάγκες του. Εννοείται ότι ο άνθρωπος αυτός δεν επικοινώνησε ξανά με το γραφείο μου, γιατί προφανώς κάποιος άλλος του εκπλήρωσε την ψευδαίσθηση του «ονείρου», εις βάρος του περιβάλλοντος αλλά και της τσέπης του.
Εν κατακλείδι, η κατάσταση δεν είναι όσο τραγική εμμένει να την βλέπει η οπτική μας. Ευκαιρίες πράγματι υπάρχουν, που απαιτούν τεχνογνωσία, δημιουργική προσέγγιση και ένα νέο modus operandi, που όμως δεν επιφέρουν τον εύκολο πλουτισμό που συνήθισαν αρκετοί. Βέβαια αν για ψηφοθηρικούς λόγους ιδρυθεί άλλη μία σχολή αρχιτεκτονικής, υπερβαίνοντας την ήδη υπέρμετρα δυσανάλογη σχέση του αριθμού αρχιτεκτόνων ανά πληθυσμό, αυτό είναι άλλο θέμα. Γιατί η κρίση είναι πρωτίστως πολιτική ή ηθική...
Μιχάλης Α. Βιδάλης – Αρχιτέκτων Μηχανικός, MArch.
Υποψήφιος Διδάκτωρ Αστεακής Κοινωνιολογίας
