Αλήθεια εσύ θα επέστρεφες το καρότσι του σούπερ μάρκετ στη θέση του αν δεν υπήρχε το νόμισμα για να το πάρεις πίσω; Κι αν το νόμισμα ήταν των δέκα λεπτών; Η ελάχιστη αξία του θα σε έκανε να προχωρήσεις μέχρι το σημείο συγκέντρωσης; Κι αν ήταν του ενός λεπτού;
Υπάρχει λοιπόν μια κρίσιμη αξία νομίσματος η οποία υπερνικά τη ..βαρεμάρα και αναγκάζει τον πελάτη να σπρώξει το καρότσι του μέχρι το σημείο του πάρκινγκ όπου συγκεντρώνονται τα καροτσάκια για να πάρει τα χρήματα του πίσω. Σε περίπτωση που το κέρμα είναι μικρότερης αξίας από την κρίσιμη, η βαρεμάρα κερδίζει και ο πελάτης κρίνει πως δεν αξίζει τον κόπο να αφήσει το καρότσι στη θέση του. Κέρμα ίσης ή μεγαλύτερης αξίας με την κρίσιμη ωθεί τον πελάτη να συμμορφωθεί. Ποια είναι αλήθεια η κρίσιμη αυτή αξία και από τι επηρεάζεται;
Υπάρχει επίσης και μια άλλη παράμετρος πέρα από την αξία του νομίσματος. Η απόσταση. Γιατί είναι διαφορετικό να έχεις να διανύσεις μια απόσταση 50 μέτρων για να πάρεις πίσω το πενηντάλεπτο (που είναι το μικρότερης αξίας νόμισμα που υπάρχει στα καρότσια των ελληνικών σούπερ μάρκετ) και είναι άλλο να πρέπει να περπατήσεις πεντακόσια μέτρα μέσα στα τεράστια πάρκινγκ των υπεραγορών. Αλήθεια στη δεύτερη περίπτωση τι αξίας θα έπρεπε να είναι το νόμισμα για να σε αναγκάσει να κάνεις κάτι τέτοιο; Ποτέ δεν θα το μάθουμε καθώς τα καταστήματα που διαθέτουν τεράστια πάρκινγκ έχουν, ακριβώς για αυτόν τον λόγο, δημιουργήσει διάσπαρτα σημεία συγκέντρωσης καροτσιών μειώνοντας κατά το δυνατόν την απαιτούμενη απόσταση.
Το σύστημα είναι πραγματικά έξυπνο! Αντισταθμίζει την έλλειψη παιδείας μας με τρόπο άμεσο! Δίνει το κίνητρο που χρειάζεται ο μέσος άνθρωπος για να κάνει αυτό που είναι κοινωνικά χρήσιμο.
Είναι επίσης αυστηρό, δίκαιο και αξιόπιστο. Αυστηρό γιατί χωρίς κέρμα απλά δεν μπορείς να πάρεις καρότσι. Θα αναγκαστείς να κουβαλάς τα ψώνια σου με το καλάθι. Δίκαιο γιατί δεν υπάρχουν εξαιρέσεις! Ισχύει για όλους. Αξιόπιστο γιατί δεν τίθεται αμφιβολία για το αν πάρεις τελικά τα χρήματα σου πίσω. Τα χρήματά είναι όλη την ώρα μπροστά στα μάτια σου και τη στιγμή που επανατοποθετείς το καρότσι στη σειρά του, αυτόματα το κέρμα είναι και πάλι στη διάθεσή σου.
Αλήθεια τι θα γινόταν αν το σύστημα δεν λειτουργούσε με κέρμα αλλά διαφορετικά; Αν εμπλεκόταν για παράδειγμα γραφειοκρατία στη διαδικασία; Ας υποθέσουμε π.χ. πως αντί για κέρμα , κάθε φορά που επανατοποθετούσες το καρότσι έπαιρνες ένα χαρτάκι. Το χαρτάκι αυτό θα έπρεπε να το καταθέσεις στο ταμείο ώστε κάποια στιγμή να σου πιστωνόταν σε έναν λογαριασμό το αντίστοιχο ποσόν του κέρματος με το οποίο ξεκλείδωσες το καρότσι.
Θα ήταν αποτελεσματικό το σύστημα αυτό στην Ελλάδα; Η –όχι αδικαιολόγητη- απέχθεια και καχυποψία του Έλληνα σε κάθε μορφή γραφειοκρατίας θα έκανε πολλούς πελάτες ελληνικών καταστημάτων να αμφιβάλουν για το αν ποτέ πάρουν πίσω τα χρήματα τους και θα τους έκανε να παρατήσουν το καρότσι τους στο πάρκινγκ.
Το ίδιο θα έκανε και ο Γερμανός; Πιθανότατα όχι. Στη χώρα του η εμπιστοσύνη του πολίτη προς το κράτος και τη γραφειοκρατία εν γένει είναι πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στην Ελλάδα. Μα δεν θα υπήρχαν καχύποπτοι Γερμανοί που θα παρατούσαν τα καρότσια τους; Φυσικά και θα υπήρχαν, όπως και θα υπήρχαν Έλληνες που θα εμπιστεύονταν τη διαδικασία και θα περίμεναν να πιστωθούν τα χρήματα στο λογαριασμό τους! Όμως λογικά η τάση θα ήταν περισσότεροι Γερμανοί να εμπιστεύονται ένα σύστημα στο οποίο εμπλέκεται γραφειοκρατία σε σχέση με τους Έλληνες.
Και φυσικά ο συλλογισμός αυτός λειτουργεί μόνο στην περίπτωση που η αξία του κέρματος είναι αντίστοιχη της οικονομικής δυνατότητας του κάθε λαού. Γιατί ο πλούσιος Γερμανός δεν θα ενδιαφερόταν να του επιστραφεί ένα πενηντάλεπτο όσο τουλάχιστον θα ενδιαφερόταν ο Έλληνας της κρίσης.
Υπάρχει όμως κάτι στο οποίο πρέπει να σταθούμε τελικά. Το σύστημα με τα κέρματα υπάρχει και στη Γερμανία! Δεν είναι αρκετά καλλιεργημένος ο Γερμανός για να κάνει το σωστό χωρίς κίνητρο; Ούτε ο πάντα κοινωνικά συνειδητοποιημένος Σκανδιναβός; Υπάρχουν και στην Στοκχόλμη κέρματα στα καροτσάκια; Και στο Όσλο; Τελικά όλοι οι λαοί «ελληνάρες» ( όπως μας αρέσει να χαρακτηρίζουμε -πολλές φορές όχι αδικαιολόγητα δυστυχώς- τους εαυτούς μας) είναι;
Τι θα γινόταν αν έλειπε ξαφνικά το σύστημα των κερμάτων στα καρότσια; Τα πάρκινγκ ποιας χώρας θα ήταν περισσότερο γεμάτα με παρατημένα καρότσια ωχαδερφιστών πελατών;
Αν κάποιοι ...εξωγήινοι κοινωνικοί ανθρωπολόγοι παρατηρούσαν από έναν μακρινό πλανήτη τη συμπεριφορά των ανθρώπων θα μπορούσαν απλά να μελετούν τα κέρματα στα καρότσια για να διαπιστώσουν το επίπεδο της κοινωνικής ευθύνης στη γη!
Τελικά για όσους ονειρεύονται μια κοινωνία υψηλής παιδείας όπου όλοι κάνουν το σωστό και το κοινωνικά χρήσιμο χωρίς άλλο κίνητρο πέρα από την κοινωνική πρόοδο, τα κέρματα στα καρότσια είναι ένα κάποιο δείγμα. Όσο η ύπαρξη τους κρίνεται απαραίτητη μια τέτοια κοινωνία αργεί ακόμα να έρθει...
σχόλια