«To Facebook διεξήγαγε ψυχολογικό πείραμα σε 600.000 timelines - Προσπάθησε να χειραγωγήσει τη διαμόρφωση ψυχολογίας μέσω θετικών και αρνητικών μηνυμάτων» λέει η είδηση που δημοσιεύσαμε στο LIFO.gr προχτές.
Το Facebook χειραγώγησε το newsfeed των ειδήσεων σε 689.003 χρήστες ώστε να μελετήσει κατά πόσο τα συναισθήματα που διοχετεύονται διαδικτυακά μπορούν να είναι μεταδοτικά. Επί μία εβδομάδα, ορισμένοι χρήστες έβλεπαν στο timeline τους περισσότερες ειδήσεις με θετικό προσανατολισμό στα σχόλια, ενώ μια άλλη μερίδα είχε γίνει στόχος της αντίθετης πλευράς.
Δεν είμαστε σίγουροι αν άξιζε τον κόπο η έρευνα, ειδικά αν υπολογίσουμε τον σάλο που προκάλεσε η αποκάλυψή της. Τα αποτελέσματα μπορούσε να τα είχε προβλέψει και ένα παιδάκι δημοτικού: «Οι χρήστες που ήταν αντιμέτωποι με τις θετικές ειδήσεις και τα ενθαρρυντικά σχόλια διαμόρφωσαν ένα αντίστοιχο προφίλ, αναπαράγοντας θετικές θέσεις και κοινοποιώντας μηνύματα με τον ίδιο προσανατολισμό. Ακριβώς το αντίθετο συνέβη με το υπόλοιπο μισό της βάσης, που δέχτηκε βομβαρδισμό αρνητικών μηνυμάτων, σχολίων και ειδήσεων. Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα συναισθήματα που εκφράζονται στο Facebook επηρεάζουν και τα δικά μας συναισθήματα!».
____________
Τσακωμοί, αντεγκλήσεις και διαφωνίες που γίνονται οnline, πράγματα που οι εμπλεκόμενοι δεν θα τολμούσαν να κάνουν αν βρίσκονταν πρόσωπο με πρόσωπο, επηρεάζουν την ψυχοσύνθεση ακόμα περισσότερο και από έναν πραγματικό καβγά.
___________
Οι χρήστες εξοργίστηκαν με το ότι χρησιμοποιήθηκαν ως πειραματόζωα εν αγνοία τους, το Facebook είπε «περσινά ξινά σταφύλια» – η έρευνα αποκαλύφθηκε τώρα, αλλά το πείραμα έγινε στα timelines μας το 2012. Παρότι, πάντως, το Facebook μας υποχρεώνει να αποδεχτούμε τέτοια πειράματα (αλήθεια, διαβάζει κανείς τους όρους χρήσης όταν φτιάχνει λογαριασμό;), ο σάλος που προκλήθηκε είναι μία ακόμη υπενθύμιση του πόσο απροστάτευτοι νιώθουμε στο Ίντερνετ και πόσα είναι αυτά που δεν γνωρίζουμε, και πιθανότατα δεν θα μάθουμε ποτέ.
Επιπλέον, το πείραμα ανοίγει την όρεξη σε εταιρείες ή όποιον άλλον θέλει να χειραγωγήσει μαζικά τον κόσμο. Μπορεί το να σου βάζουν ωραία ή άσχημα ποστ στο timeline σου να είναι τώρα άκακο, όμως φανταζόμαστε πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Αν π.χ. υπήρχε αυτό το σύστημα την περασμένη δεκαετία, ο Μπους θα μπορούσε να πληρώνει ώστε να εμφανίζονται στο timeline των Αμερικανών μόνο ειδήσεις που θα έλεγαν πόσο χρήσιμος θα ήταν ο πόλεμος και πόσα όπλα μαζικής καταστροφής έκρυβε το Ιράκ κ.λπ., χειραγωγώντας έτσι την κοινή γνώμη άμεσα και αποτελεσματικά.
Ο Μεγάλος Αδερφός δεν θα παρακολουθεί πια μόνο το τι κάνουμε αλλά και τι θα βρίσκουμε μπροστά μας στο Ίντερνετ...
Πάντως, πέρα από το αντιδεοντολογικό του πράγματος και τους μελλοντικούς πιθανούς κινδύνους, είναι αλήθεια ότι τα social media είναι ένας τομέας που χρήζει έρευνας και ανάλυσης.
Ήδη, πολλοί ψυχοθεραπευτές έχουν διαπιστώσει, σύμφωνα με άρθρο των «New York Times», ότι η ψυχολογία των πιο εύθραυστων ασθενών τους επηρεάζεται εξαιρετικά από το Facebook τους και ότι τα γεγονότα που «συνέβησαν» στο timeline τους συχνά τους επηρεάζουν όσο και τα γεγονότα της πραγματικής ζωής τους. Τσακωμοί, αντεγκλήσεις και διαφωνίες που γίνονται οnline, πράγματα που οι εμπλεκόμενοι δεν θα τολμούσαν να κάνουν αν βρίσκονταν πρόσωπο με πρόσωπο, επηρεάζουν την ψυχοσύνθεση ακόμα περισσότερο και από έναν πραγματικό καβγά.
Η Μ. είναι 35 ετών και (δεν) δουλεύει ως πολιτική μηχανικός. Τα χρόνια της ανεργίας παρακολουθεί καθημερινά, σαν εθισμένη, τις ζωές των πρώην φίλων και συναδέλφων της στο Facebook. Είναι αναμενόμενο πως όλοι παρουσιάζουν τη ζωή τους σαν παραμύθι – παρά το γεγονός ότι, χωρίς αμφιβολία, πολλοί από αυτούς είναι άνεργοι, απογοητευμένοι ή και με κατάθλιψη. Η Μ. το γνωρίζει αυτό – είναι κάτι που έχουμε συζητήσει αρκετές φορές από κοντά. (Ευτυχώς, έχει φίλους και στην offline ζωή της.) Κι όμως, της βγαίνει μια ηδονική ηττοπάθεια όταν τσεκάρει ξανά και ξανά τις ζωές των άλλων, πείθοντας ταυτόχρονα ιατρικά τον εαυτό της ότι όλοι είναι μια μεγάλη χαρούμενη παρέα, με αυτή μόνο στην απέξω.
Η ζωή της μου θυμίζει το πολυσυζητημένο άρθρο της δημοσιογράφου Χριστίνας Γαλανοπούλου στο LIFO.gr, στο οποίο περιέγραφε τη ζωή ανέργων, κολλημένων στα κοινωνικά δίκτυα, όπου, εκτός των άλλων, έγραφε: «Ο κόσμος εξακολουθεί να κινείται στην μπάρα κύλισης του Face. Κάτι είναι κι αυτό. Η ελπίδα σε κόκκινα τετραγωνάκια στα "μηνύματα", στις "ειδοποιήσεις" και στα "friend requests". Δεν είναι ότι κατασκοπεύει παλιούς φίλους, γνωστούς και συναδέλφους, δεν είναι επιλογή, του 'γινε, όμως, συνήθεια. Παλιά ξυπνούσε, έπινε καφέ, ντυνόταν βιαστικά κι έφευγε για δουλειά. Τώρα λείπουν τα δύο τελευταία και κρατιέται από τις ζωές των άλλων, που, όσο πάει, όμως, μοιάζουν με τη δική του.
Προσπαθεί να βρει κάτι ατακαδόρικο να ποστάρει, που, όμως, να 'ναι και ανώδυνο, μην ανοίξει μεγάλο πατιρντί στα σχόλια, μην εκτεθεί, μην υπάρξει χαραμάδα να δουν οι άλλοι στη ζωή του.
Κάποιες μέρες μελαγχολεί, "ανεβάζει" τραγούδια – καίγεται για λίγα likes παραπάνω, αποδοχή το λένε στην κανονική ζωή και εκεί, άμα δεν την έχει πάντα, μπορεί και σκασίλα του, εδώ τον πειράζει, τον ενοχλεί, πότε πότε τον εξαγριώνει.
Άλλες μέρες έχει κέφια, κάνει σχόλια, γράφει κατεβατά, νιώθει ότι συμμετέχει, μαθαίνει νέα και μετά ένα σχόλιο, ένα άθλιο emoticon αποδοκιμασίας μέσα στον μικρόκοσμο του ψηφιακού Χουλκ τον γκρεμίζει απ' την καρέκλα. Το δωμάτιο του πέφτει στενό, ξεφυσάει, γελάει με τον εαυτό του που τον ρίχνουν πράγματα που παλιότερα θα τα ξέχναγε στο επόμενο λεπτό, τώρα τα βλέπει "κρεμασμένα" στον "τοίχο" του και πρέπει να φανεί και γενναίος, να μην τα σβήσει».
Η μόνη διαφορά της 35χρονης Μ. από τους φαινομενικά ευτυχισμένους φίλους της είναι πως αυτή, ενώ διαβάζει ευλαβικά τα Facebook των άλλων, δεν ανανεώνει το δικό της συχνά – πόσο μάλλον με στημένες φωτογραφίες και ψευτοενθουσιώδη τσιτάτα.
Μήπως, όμως, το γεγονός πως δεν το κάνει, τη μιζεριάζει ακόμα περισσότερο; Μήπως το να μη δείχνεις ότι περνάς καλά online σε κάνει ακόμα περισσότερο να μην περνάς καλά offline – σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία; Κι επίσης, αν στα χρόνια της μοναξιάς και της κατάθλιψης κάποιοι άνθρωποι έχουν ως χόμπι το να δείχνουν ότι περνούν καλά (βγάζοντας χαρούμενα σέλφι κι ας κατσουφιάζουν το επόμενο δευτερόλεπτο), υπάρχει άραγε πιθανότητα αυτό να επιδρά θετικά στην ψυχολογία τους; Η αυθυποβολή, στο τέλος, μπορεί να τους κάνει να πιστέψουν ότι ζουν μια ζωή όμορφη και άξια μοιράσματος.
Για να λυθούν, βέβαια, αυτές οι σύγχρονες υπαρξιακές απορίες της ψηφιακής ζωής, χρειάζονται έρευνες. Δεν αποκλείεται να μας βοηθήσουν να γίνουμε καλύτεροι. Αρκεί να μη γίνονται στα μουλωχτά και εν αγνοία των συχνά ευάλωτων χρηστών του Facebook.
σχόλια