Γεννήθηκα στον Πειραιά, στην περιοχή της Πειραϊκής. Εκεί έζησα τα περισσότερα χρόνια της ζωής μου. Μέναμε σε μια διώροφη μονοκατοικία. Αυτό που θυμάμαι περισσότερο είναι η αίσθηση της γειτονιάς και το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, το νοιάξιμο. Στην οικογένειά μου, και ιδιαίτερα από την πλευρά του πατέρα μου, που τον έχασα νωρίς, στα 46 του, υπήρχε το αίσθημα της δικαιοσύνης και του ενδιαφέροντος για τις ανάγκες του ανθρώπου.
Ήταν απλός άνθρωπος ο πατέρας μου, βιοπαλαιστής. Πέθανε Σάββατο, η κηδεία του έγινε τη Δευτέρα και όταν τον έφεραν στην ενορία μας, είχαμε σοκαριστεί με τον κόσμο, σαν να ήμασταν σε κηδεία πολιτικού προσώπου. Ήταν αγαπητός πολύ. Δεν θα μπορούσα να σου πω ότι το όνειρό μου ήταν να γίνω δικηγόρος, αλλά αυτό που με ενδιέφερε πάντα ήταν να μην υπάρχουν αδικίες και ανισότητες.
• Στο σχολείο κάναμε έπαρση σημαίας και προσευχή. Εάν καθυστερούσαμε, ο διευθυντής μάς ανέβαζε πάνω να μας δείρει. Μια μέρα, μας βάζει μπροστά, εμένα και τα δυο μου αδέρφια, μπαίνω πρώτη, ανοίγω το χέρι και, όπως πάει να μου τη σκάσει, βουτάω τον χάρακα και τον αρχίζω στην καράφλα. Ήμουν πολύ αντιδραστική από το δημοτικό ‒ «καθυστερήσαμε λοιπόν, και τι έγινε;». Δεν δεχόμουν τη βία από τότε. Του έλεγα: «Θα σε πάω στο υπουργείο».
• Δεν ξέραμε τότε τι είναι τρανς. Ταύτιζα τον εαυτό μου με ένα κορίτσι. Βρέθηκα σε ένα μπαρ στον Πειραιά, το Flying In, και είδα για πρώτη φορά drag show. Έκανα ήδη ορμόνες, ήμουν στη μετάβαση, γύρω στα 25. Με πλησίασαν και με ρώτησαν «είσαι δικιά μας;». Υπήρχε όμως το στερεότυπο για τις τρανς, τις «τραβεστί» που λέγαμε τότε, ότι ήταν ταυτισμένες με τον υπόκοσμο και ό,τι αυτό συνεπαγόταν. Απάντησα «όχι», αλλά αυτό με έβαλε σε σκέψεις.
• Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τον ακτιβισμό λίγο μετά τα μέσα της δεκαετίας του '90, κοντά στο 1997, αν θυμάμαι καλά, μετά από περιστατικά στα οποία υπήρξα θύμα διακρίσεων ως τρανς γυναίκα, ιδιαίτερα στον χώρο της επιχειρηματικής μου δραστηριότητας. Απευθύνθηκα σε φίλες μου τρανς, ρωτώντας αν υπάρχει κάποια οργάνωση για τα τρανς δικαιώματα. Θεώρησα αυτονόητο ότι θα υπήρχε. Η απάντηση ήταν αρνητική. Θεώρησα, επίσης, αυτονόητο ότι, αφού δεν υπήρχε, θα έπρεπε να δημιουργηθεί, κι ένιωσα την ανάγκη να πάρω την πρωτοβουλία η ίδια.
Πράγματι, ήρθα σε επαφή με άλλα τρανς άτομα, που στην αρχή δεν μπορώ να πω ότι το είδαν ιδιαίτερα θερμά, στη συνέχεια όμως, ιδιαίτερα όταν άρχισαν να γίνονται τακτικά επιδρομές της αστυνομίας, με συλλήψεις και κακομεταχείριση τρανς γυναικών, η ανάγκη αυτή έγινε επιτακτική. Το 2001 καρποφόρησε και άρχισε να συστήνεται η πρώτη, τότε, τρανς συλλογικότητα, το Σωματείο Αλληλεγγύης Τραβεστί Τρανσέξουαλ Ελλάδας (ΣΑΤΤΕ). Εκεί ήμουν γενική γραμματέας. Υπήρξε, τότε, έντονη δραστηριότητα σε θέματα παιδείας, αστυνομικής αυθαιρεσίας και υγείας, σε πολλά πεδία.
Το 2004 αναγκάστηκα να αποχωρήσω, για προσωπικούς λόγους, όμως συνέχισα να είμαι ενεργή, έστω και μόνη, και το 2006, όταν έφυγε από τη ζωή ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοφυλοφιλικής Κοινότητας, ο Βαγγέλης Γιανέλλος, μετά από παρότρυνση φίλων, ανέλαβα γενική γραμματέας της, έως το 2008. Στη συνέχεια ακολούθησε το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ), καθώς, εν τω μεταξύ, το ΣΑΤΤΕ είχε πάψει να υπάρχει και γεννήθηκε η ανάγκη δημιουργίας μιας στοχευμένα τρανς συλλογικότητας.
Ας σκεφτούμε ότι πολλά τρανς άτομα διστάζουν να βρεθούν σε υπηρεσίες υγείας, δηλαδή διστάζουν να φροντίσουν την υγεία τους, διότι φοβούνται ότι θα κακοποιηθούν. Θυμάμαι περίπτωση τρανς γυναίκας που δεν την έβαζαν σε θάλαμο και την είχαν σε διάδρομο, όχι γιατί δεν υπήρχε κρεβάτι, αλλά γιατί, όπως μας είπαν, δεν ήξεραν σε τι θάλαμο να τη βάλουν.
• Το ΣΥΔ ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2010 από 23 ιδρυτικά μέλη. Σήμερα, πλέον, έχει περί τα 200 μέλη σε όλη την Ελλάδα, με πολλές επιμέρους γραμματείες για εξειδικευμένα θέματα νομικής και ψυχολογικής υποστήριξης, για θέματα ρατσισμού, διακρίσεων, καταγραφής περιστατικών, για θέματα εργασίας στο σεξ, ίντερσεξ ατόμων, ΛΟΑΤΚΙ+ προσφύγων, ενώ υπάρχει γραμματεία περιφέρειας για τα τρανς άτομα που ζουν εκτός Αθηνών. Έχω την τιμή και την ευθύνη να είμαι πρόεδρος του ΣΥΔ όλο αυτό το διάστημα.
Εάν μπορούσα να χωρίσω σε περιόδους τη δραστηριότητά του, στην πρώτη, από το 2010 έως το 2013-2014, που δεν υπήρχε απολύτως καμία νομοθεσία προστασίας των τρανς στη χώρα μας, έγινε σημαντική προπαρασκευαστική δουλειά, βγήκαν ενημερωτικοί οδηγοί, τόσο μεταφράσεις απ' το Συμβούλιο της Ευρώπης όσο και ένα βιβλίο που έγραψα εγώ, το «Ταυτότητα και έκφραση φύλου: Ορισμοί, μύθοι, στερεότυπα, διακρίσεις», όπου θέσαμε αναλυτικά τα τρανς θέματα στη δημόσια σφαίρα και προς την πολιτεία, κι έτσι μπήκε η βάση της διεκδίκησης για τις νομοθεσίες που επιτεύχθηκαν στη συνέχεια.
Στη δεύτερη περίοδο έγιναν πολλές συναντήσεις με πολιτικούς, δημόσιες εκδηλώσεις, συνεντεύξεις Τύπου, δράσεις δρόμου και παράλληλα άρχισαν να αποδίδουν οι προσπάθειες με τις πρώτες νομοθεσίες που συμπεριλάμβαναν τα τρανς άτομα (εγκλήματα μίσους, αστυνομική αυθαιρεσία, ρητορική μίσους, διακρίσεις κ.ά.), έως το 2016 που είχαμε την πρώτη νομολογία για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, και στη συνέχεια το 2017, οπότε έγινε η νομοθεσία για το ίδιο θέμα.
Τέλος, από το 2017 έως σήμερα, συνεχίζουμε στο ίδιο εντατικό κλίμα, καθώς έγιναν μεν σημαντικά βήματα στη νομοθεσία, όμως ήταν ελλιπή και είναι πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμη ώστε να θεωρούμε ότι έχουμε ένα μίνιμουμ προστασίας των ελευθεριών και των δικαιωμάτων των τρανς σε όλα τα πεδία.
• Σημαντικές είναι και όλες οι δράσεις για την υπεράσπιση των ΛΟΑΤΚΙ+ προσφύγων. Κάθε φορά που είχαμε μια θετική απόφαση για άσυλο ήταν τεράστια η χαρά για μένα. Είναι μεγάλη η ικανοποίηση να βλέπεις ανθρώπους που αντιμετώπισαν τη φωτιά, φρικτά βασανιστήρια, βία χαραγμένη στα κορμιά τους, πολλές φορές λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου τους, να βρίσκουν προστασία, να εγκρίνονται αιτήματά τους, να μπορούν έστω να έχουν τα ελάχιστα, και μάλιστα χωρίς τη διαμεσολάβηση κάποιου δικηγόρου συνήθως. Όταν, βέβαια, έρχονται δικηγόροι και μας λένε «είμαστε στη διάθεση του ΣΥΔ αφιλοκερδώς», είναι κατάκτηση. Όλα αυτά απαιτούν πολλές ώρες δουλειάς. Πρέπει να μάθουμε όσο περισσότερα γίνεται για τον πρόσφυγα, για να έχουμε επιχειρήματα.
• Έχω συμμετάσχει ως εκπαιδεύτρια σε σεμινάρια προς αστυνομικούς, χειριστές υποθέσεων ασύλου, δικαστές και εισαγγελείς, ενώ ξεχωριστή εμπειρία ήταν η συμμετοχή μου στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την κατάρτιση της νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ως εμπειρογνώμονα του Συμβουλίου της Ευρώπης, μαζί με εξέχουσες καθηγήτριες της Νομικής του ΑΠΘ. Τώρα συμμετέχω στην Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ενώ εξίσου σημαντική ήταν και η πρόταση και εκλογή μου ως εκπροσώπου της ΕΕΔΑ στο Εθνικό Συμβούλιο κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας.
Στο πρώτο διήμερο σεμινάριο που είχε γίνει για τους αστυνομικούς κλήθηκα να τους εκπαιδεύσω σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Την πρώτη μέρα ήταν όλοι ένστολοι. Όταν ανέβηκα στο βήμα τούς είπα ότι είναι πολύ τρομακτικό αυτό που αντικρίζω απέναντί μου και ότι έχω τις πιο άσχημες εμπειρίες. Η αρχηγός, ένα υψηλά ιστάμενο πρόσωπο τέλος πάντων, έδωσε εντολή την επόμενη μέρα να είναι όλοι με πολιτικά, εφόσον είχα ενοχληθεί. Τότε άρχισα να καταλαβαίνω ότι ως ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα γενικά το πάμε καλά.
Το '15 κλήθηκα ως ομιλήτρια σε κάποιο σεμινάριο στο ΑΠΘ και πήγα όπως με βλέπεις. Όταν ήρθε η ώρα να τεθούν ερωτήματα, ένας φοιτητής μού είπε ότι περίμενε «μια τρανς ψηλή, ξανθιά, καταλαβαίνετε...». Ήρθε σε δύσκολη θέση το παιδί, βλέποντας «έναν άνθρωπο καθημερινό, που μπορεί να είναι ο διπλανός μας». Με ρώτησε ουσιαστικά γιατί επέλεξα να πάω χωρίς να είμαι μακιγιαρισμένη. Απάντησα ότι αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να σπάσουμε τα στερεότυπα. Βεβαίως, υπάρχουν τρανς άνθρωποι που κάνουν σεξουαλική εργασία, και τους υποστηρίζουμε απόλυτα, αν το επιθυμούν, αλλά οι περισσότεροι το κάνουν γιατί είναι αποκλεισμένοι από άλλες εργασίες. Του απάντησα ότι νιώθω πιο ελεύθερη έτσι, ότι τα έχω βρει με τον εαυτό μου. Κάποια στιγμή μπορεί να βάλω μακιγιάζ, αλλά έχω πλέον μεγάλη απόσταση από αυτά.
• Είναι πολύωρη η εθελοντική μου απασχόληση κάθε μέρα. Διαβάζω συνεχώς άρθρα, δοκίμια, ενημερώνομαι για τις διεθνείς εξελίξεις και αποφάσεις, ποιες είναι δεσμευτικές και ποιες όχι για τη χώρα μας. Πρέπει να είμαι συνεχώς ένα βήμα μπροστά όταν έχω απέναντί μου τον υπουργό ή τον γενικό γραμματέα οποιουδήποτε υπουργού, για να του πω «τι είναι αυτά που λες». Άσε που έχεις να κάνεις με ανθρώπους, διαχειρίζεσαι προσωπικά δεδομένα. Είναι δύσκολη η εξίσωση. Όφελος απ' τον ακτιβισμό είναι δύσκολο να έχεις. Βέβαια, στο τέλος κάνεις το ταμείο, οπότε να συναντηθούμε τότε, να σου πω. Πάντως, έχω μάθει πολλά πράγματα, έμαθα να είμαι πιο συστηματική και οργανωτική και, αν μη τι άλλο, έχω αποκτήσει εμπειρία και έχω συναντήσει σημαντικούς ανθρώπους.
• Ο Πολύχρωμος Πλανήτης, ο πρώτος και μέχρι σήμερα μοναδικός ΛΟΑΤΚΙ+ εκδοτικός οίκος και βιβλιοπωλείο στην Ελλάδα, δημιουργήθηκε το 2004 και η απόφαση για την ίδρυσή του ήρθε την ίδια ημέρα που έφυγα από το ΣΑΤΤΕ. Θεώρησα ότι άφησα πίσω μου ‒πολύ προσωρινά βέβαια‒ τον ακτιβισμό, αλλά ότι αυτή θα μπορούσε να είναι η αφετηρία για κάτι εξίσου ουσιαστικό, με ηχηρό πολιτικό μήνυμα: να αναδειχθεί ο πλούτος της κουλτούρας της διαφορετικότητας, ιδιαίτερα της πεζογραφίας και της ποίησης με ΛΟΑΤΚΙ+ θεματική. Αν και οι δυσκολίες στην πορεία ήταν πολλές, ιδιαίτερα την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ο Πολύχρωμος Πλανήτης πέτυχε κάποιους στόχους.
Στην αρχή με δυσκολία έμπαιναν τα βιβλία μας στα ράφια, όταν νοικιάσαμε το γραφείο μας είχαμε απειληθεί με έξωση, γιατί κάποιοι ένοικοι ήθελαν να μαζέψουν υπογραφές, ενώ δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε ουσιαστική στήριξη απ' την κοινότητα. Παρ' όλα αυτά, είμαστε εδώ και συνεχίζουμε. Η αλήθεια είναι ότι σε σχέση με τον πλούτο της παγκόσμιας ΛΟΑΤΚΙ+ λογοτεχνίας, στην Ελλάδα η παραγωγή είναι περιορισμένη. Σε αυτό προσπαθεί να συμβάλει ο Πολύχρωμος Πλανήτης.
• Στην Ελλάδα έχουμε βαθύ πρόβλημα θεσμοποιημένου ρατσισμού που εκπορεύεται από δημόσια και πολιτικά πρόσωπα, δυστυχώς και μέσα στο ελληνικό Κοινοβούλιο, και από εκκλησιαστικούς παράγοντες. Εάν δεν το αντιμετωπίσουμε αυτό, θα μας κατατρέχει. Η τρανς κοινότητα, βέβαια, είναι από τις κοινωνικές ομάδες που έχουν υποστεί τον περισσότερο ρατσισμό και τα μέλη της υφίστανται καθημερινή κακοποίηση, ακόμα και μέσα στην ίδια τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα. Αυτό εκφράζεται σε όλες τις εκθέσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών. Δεν μπορούμε να πούμε ότι βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο όπως πριν από 20 ή 10 χρόνια. Ασφαλώς η κατάσταση είναι καλύτερη, έχουν γίνει βήματα, αλλά, αν θέλουμε να μιλήσουμε για τρανς ορατότητα, ας αναρωτηθούμε πόσες φορές έχουμε δει ένα τρανς άτομο σε κάποια δημόσια υπηρεσία, σε μια τράπεζα, σε ένα πόστο, κάπου, να μας εξυπηρετεί.
Ορατότητα μπορεί να σημαίνει ότι έχουν γίνει γνωστά κάποια πράγματα για την κοινότητά μας, αλλά από τον εργασιακό χώρο είναι σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμένη. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες οι εργοδότες απαντούν ότι, απ' όλες τις υποομάδες, πιο εύκολα θα προσλάμβαναν έναν μετανάστη ή Ρομά παρά ένα τρανς άτομο. Αυτό δημιουργεί έλλειψη κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας, περιορίζει την πρόσβαση στην υγεία, ενώ στον χώρο της παιδείας τα τρανς άτομα αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα bullying και ρατσιστικής βίας. Όσα για όλους τους συνανθρώπους μας θεωρούνται αυτονόητα, για ένα τρανς άτομο δεν είναι καθόλου. Ας πάρουμε το πιο απλό, την ενοικίαση ενός σπιτιού.
Το '15 κλήθηκα ως ομιλήτρια σε κάποιο σεμινάριο στο ΑΠΘ και πήγα όπως με βλέπεις. Όταν ήρθε η ώρα να τεθούν ερωτήματα, ένας φοιτητής μού είπε ότι περίμενε «μια τρανς ψηλή, ξανθιά, καταλαβαίνετε...».
• Η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ασφαλώς ήταν ένα σημαντικό βήμα, καθώς τα τρανς άτομα μπορούν πλέον να μεταβάλουν την καταχώριση φύλου και ονόματος χωρίς την πρακτική των χειρουργικών επεμβάσεων και χωρίς ιατρικές παρεμβάσεις ή ψυχιατρικές γνωματεύσεις. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναγνωρίζεσαι με το πραγματικό σου φύλο, την ταυτότητα φύλου σου, και όχι με εκείνο που σου αποδόθηκε κατά τη γέννηση και πλέον δεν αντικατοπτρίζει αυτό που πραγματικά είσαι. Είναι ζήτημα αξιοπρέπειας και σεβασμού της προσωπικότητας, που αποτελεί συνταγματική επιταγή.
Ωστόσο, ένα απ' τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι ότι αυτή η διαδικασία παρέμεινε δικαστική. Αυτό σημαίνει ότι αφενός είναι χρονοβόρα, έτσι στο μεσοδιάστημα είσαι στον αέρα και αντιμετωπίζεις διακρίσεις, αφετέρου ότι είναι πολύ ακριβή. Αυτό το δεύτερο είναι πολύ σημαντικό, καθώς διαχωρίζει ταξικά την κοινότητά μας στα τρανς άτομα που με δυσκολία μπορούν να ανταποκριθούν οικονομικά στη δικαστική διαδικασία και σε αυτά που δεν μπορούν, παραμένοντας στο περιθώριο ‒ και είναι πολλά, καθώς η κοινότητά μας ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.
Έπειτα, είναι ιδιαίτερα περιοριστικό το πλαίσιο, καθώς εξαιρούνται τα έγγαμα τρανς άτομα, που δεν μπορούν να αλλάξουν τα έγγραφά τους, ενώ, εάν υπάρχουν παιδιά, επίσης δεν αλλάζουν τα έγγραφά τους. Αυτό είναι τεράστιο πρόβλημα γιατί ο γονέας δεν μπορεί να εμφανιστεί πουθενά, ούτε στο σχολείο ούτε αν προκύψει κάποιο θέμα υγείας. Αλλά και τα ανήλικα τρανς άτομα μεταξύ 15 και 17 αντιμετωπίζουν μεγάλες διακρίσεις, καθώς η διαδικασία είναι έντονα ψυχιατρικοποιημένη και πρέπει να περάσουν από επταμελή επιτροπή για να ξεκινήσει η μετάβαση, ενώ για τις ηλικίες κάτω των 15 δεν προβλέπεται καμία διαδικασία. Γενικά, υπάρχει έλλειψη προβλέψεων σε πολλούς τομείς. Ο νόμος αυτός ήταν ένα σημαντικό, αλλά προβληματικό βήμα.
• Η κακοποίηση που υφίσταται η τρανς κοινότητα μπορεί να έχει πολλά πρόσωπα. Η πιο συνηθισμένη είναι το misgendering, δηλαδή να τους απευθύνονται, εσκεμμένα τις περισσότερες φορές, στο λάθος φύλο. Ας σκεφτούμε ότι πολλά τρανς άτομα διστάζουν να βρεθούν σε υπηρεσίες υγείας, δηλαδή διστάζουν να φροντίσουν την υγεία τους, διότι φοβούνται ότι θα κακοποιηθούν. Θυμάμαι περίπτωση τρανς γυναίκας που δεν την έβαζαν σε θάλαμο και την είχαν σε διάδρομο, όχι γιατί δεν υπήρχε κρεβάτι, αλλά γιατί, όπως μας είπαν, δεν ήξεραν σε τι θάλαμο να τη βάλουν.
Οι πηγές ενημέρωσης στην εποχή μας, παρότι χρειάζονται ενίσχυση, πλέον υπάρχουν. Εμείς φροντίζουμε με δράσεις δρόμου, διανομή φυλλαδίων, με έκδοση οδηγών, με κάθε δυνατό τρόπο να ενημερώνουμε. Αλλά νομίζω ότι όσοι ενδιαφέρονται μπορούν βρουν πηγές στο Διαδίκτυο. Εν τέλει, όμως, εγώ έχω γνωρίσει ανθρώπους που δεν έχουν ιδιαίτερη μόρφωση, ούτε ασχολούνται πολύ με το Διαδίκτυο, αλλά σέβονται τον συνάνθρωπό τους. Και ανθρώπους μορφωμένους, με πρόσβαση σε όλες τις πηγές, που είναι άκρως ρατσιστές. Είναι όλα θέμα ανθρωπιάς.
• Η ορατότητα των τρανς ανδρών είναι πιο περιορισμένη. Ίσως να φταίμε και οι τρανς γυναίκες σε αυτό, που συχνά δεν τους δίνουμε τον χώρο να εκφραστούν. Ίσως ακόμη και να συμβάλει σε αυτό το πατριαρχικό μοντέλο της κοινωνίας μας και οι τρανς άντρες να προτιμούν να ενσωματώνονται περισσότερο, ώστε να αντιμετωπίζουν λιγότερες διακρίσεις. Εμείς, πάντως, ως οργάνωση, έχουμε ποσόστωση στην εκλογή του διοικητικού συμβουλίου μας, ώστε να εκπροσωπούνται όλες οι υπο-ομάδες τις κοινότητάς μας. Αυτήν τη στιγμή το Δ.Σ. του ΣΥΔ αποτελείται από 3 τρανς γυναίκες και 2 τρανς άντρες. Γενικότερα, προσπαθούμε να είμαστε κατά το δυνατόν πιο συμπεριληπτικοί, αναγνωρίζοντας το πρόβλημα.
Για τα μη δυαδικά άτομα χρειάζονται πολύ περισσότερες προσπάθειες. Εδώ βρισκόμαστε πολύ πίσω. Δεν υπάρχει καμία νομοθεσία που να συμπεριλαμβάνει τις μη δυαδικές ταυτότητες φύλου και παράλληλα υπάρχουν οι κυρίαρχες αντιλήψεις για το φύλο, ότι είναι διμερές, αφήνοντας έξω όχι μόνο τα μη δυαδικά πρόσωπα αλλά και τα ίντερσεξ, που επίσης αντιμετωπίζουν μεγάλα προβλήματα, όπως οι χειρουργικές επεμβάσεις στα γεννητικά όργανα, ακόμη και σε βρεφική ηλικία, χωρίς συναίνεση. Χρειάζεται πολλή δουλειά ώστε οι κοινωνίες μας να ξεπεράσουν τις διμερείς αντιλήψεις για το φύλο. Και πρέπει οι τρανς γυναίκες και οι τρανς άντρες να δώσουμε περισσότερο χώρο στα μη δυαδικά άτομα ‒ και στα ίντερσεξ.
• Είναι κατάκτηση να σου έχουν κάνει προτάσεις απ' όλους τους πολιτικούς χώρους. Γενικά, όμως, είμαι πολύ δύσπιστος άνθρωπος. Και αυτό δεν αφορά μόνο τη ΝΔ αλλά όλα τα κόμματα. Κάθε φορά που εκφράζονται θετικές θέσεις, τις καλωσορίζω και εγώ και το ΣΥΔ, ως οργάνωση, γιατί είναι εργαλείο στη διεκδίκηση. Η εμπειρία μου, όμως, απ' όλες τις κυβερνήσεις στην Ελλάδα είναι ότι, χωρίς καμία εξαίρεση, κάνουν πάντα το ελάχιστο δυνατό για την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν υπάρχει παιδεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα μας. Σε άλλες χώρες τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι απ' τα πρώτα θέματα στην ατζέντα της κεντρικής πολιτικής σκηνής.
Ασφαλώς και είμαι επιφυλακτική. Ακόμη θυμάμαι τη συνάντηση που είχαμε το 2017 με τον σημερινό πρωθυπουργό, κατά την οποία μας είχε πει ότι θα υποστήριζε τη νομοθεσία για τη νομική αναγνώριση, και λίγο αργότερα έλεγε τα διαβόητα περί εξωγήινων στον Υμηττό. Επίσης, ακόμη δεν έχω καταλάβει γιατί η ΝΔ δεν ψήφισε την αναθεώρηση του άρθρου 5 του Συντάγματος στην κατεύθυνση της συμπερίληψης του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στο σχετικό άρθρο απαγόρευσης των διακρίσεων. Αυτή, θεωρώ, ήταν μια ήττα των φιλελεύθερων βουλευτών της ΝΔ, καθώς αυτονόητα τα ατομικά δικαιώματα αποτελούν τον πυρήνα του φιλελεύθερου αστικού κράτους δικαίου. Θα έπρεπε, πέρα απ' το να το ψηφίσουν οι ίδιοι, να ζητήσουν μέσα στο κόμμα τους τη στήριξη αυτού του άρθρου.
Δεν πείθομαι, λοιπόν, για τίποτα, πριν δω οι δηλώσεις να μετασχηματίζονται σε πρωτοβουλίες και ακόμη περισσότερο σε ψήφους στη Βουλή. Παρ' όλα αυτά, θεωρώ ότι οι θετικές δηλώσεις δημοσίων προσώπων βοηθούν στην αλλαγή συνειδήσεων. Έστω και ένα άτομο να μεταβάλει τις αντιλήψεις του, είναι κέρδος.
• Πάντα αγαπάω τον Πειραιά, αν και μένω πλέον και δραστηριοποιούμαι στην Αθήνα. Παρόλο το χάος της και παρόλες τις αντιστάσεις, η Αθήνα προσπαθεί να γίνει μια πολυπολιτισμική πόλη και πρέπει να δοθεί περισσότερος χώρος σε αυτό. Εδώ προτιμώ την Πλάκα, το Κουκάκι, τον Εθνικό Κήπο και μου αρέσει πολύ η βόλτα στην παραλιακή – όχι απαραίτητα για να κάτσω κάπου. Είναι κάτι που το κάνω συχνά και με ανανεώνει. Αν βγω, θα πάω για έναν καφέ ή σε κάποια ταβέρνα με φίλους.
• Επιτυχία είναι να βάζεις στόχους και ενώ πριν από χρόνια κάποιοι σε κοίταζαν σαν τρελή ή εξωγήινη, ότι δεν υπάρχει ελπίδα να πραγματοποιηθούν σε αυτήν τη χώρα ή ότι θα γίνουν μετά από δεκαετίες, σιγά-σιγά, με πολλή υπομονή και επιμονή, συχνά με τίμημα την προσωπική σου ζωή, να γίνονται πράξη.
• Φοβάμαι την προδοσία από ανθρώπους που έχω εμπιστευτεί και την αχαριστία. Τα θεωρώ τα μεγαλύτερα ελαττώματα και, δυστυχώς, τα έχω συναντήσει πολλές φορές. Μεγάλη ανησυχία, όχι φόβο, μου δημιουργεί η ανοχή της Ευρώπης στα αυταρχικά καθεστώτα, όπως αυτά στην Ουγγαρία και στην Πολωνία. Δύναμη μπορώ να πάρω από φίλους που είναι δίπλα μου σε όλες τις στιγμές και από τον σύντροφό μου, που εδώ και 17 χρόνια είμαστε μαζί σε όλα. Πάντα ήταν δίπλα μου και με στήριξε σε όλες τις αποφάσεις, στις δυσκολίες, παντού, παρότι τόσο η δουλειά μου όσο και ο ακτιβισμός δεν μου επέτρεψαν να είμαι όσο θα ήθελα μαζί του.
• Όταν είναι διάχυτη η προκατάληψη, τα πράγματα είναι δύσκολα για την τρανς συντροφικότητα. Ας πούμε, όταν υπάρχουν αποκλεισμοί στον χώρο της εργασίας, που έχουν ως αποτέλεσμα μέρος των τρανς γυναικών να καταφεύγει στην εργασία στο σεξ για να επιβιώσει, η συντροφικότητα είναι δύσκολη και για την ίδια την τρανς γυναίκα αλλά και για τον/τη σύντροφό της. Γενικότερα, ο/η σύντροφός σου θα πρέπει να έχει γερό στομάχι, γιατί θα αντιμετωπίσει διακρίσεις μαζί με εσένα, ακόμη και βία. Δεν είναι καθόλου εύκολο αυτό.
• Η ζωή με έχει μάθει να αγαπάω.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
σχόλια