Οκτώ μήνες μετά την ταυτοποίηση του κορωνοϊού και έξι μήνες από τη διάγνωση του πρώτου κρούσματος στη χώρα μας, όλα είναι διαφορετικά. Μέτρα αυτοπροστασίας, μάσκες, online αγορές, κοινωνική αποστασιοποίηση και τηλεργασία είναι μόνο μερικές από τις συνήθειες που επέβαλε η πανδημία.
Τις τελευταίες μέρες ο ιός δείχνει να επιστρέφει απειλητικά στη ζωή μας. Ο καθηγητής Δημήτρης Παρασκευής είναι ο άνθρωπος που, μαζί με την ομάδα του, ανέλυσε το DNA του κορωνοϊού.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην επιδημιολογία, στη μοριακή επιδημιολογία ιογενών λοιμώξεων, στις εφαρμογές της μοριακής επιδημιολογίας στη δημόσια υγεία, σε μελέτες που αφορούν την προέλευση των ιών, στην ανάπτυξη μεθόδων μοριακής διαγνωστικής και σε μελέτες αντοχής στα φάρμακα των ιών HIV και της Ηπατίτιδας B και C.
Στην αρχή της συζήτησής μας σημειώνει ότι «σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 15 έως 24 ετών που έχουν μολυνθεί με τον νέο κορωνοϊό στην Ευρώπη αυξήθηκε από περίπου 4,5% σε 15% τους τελευταίους πέντε μήνες, ενώ στην Ελλάδα το τελευταίο δεκαπενθήμερο παρατηρείται αύξηση 153% στον συνολικό αριθμό κρουσμάτων».
Στη συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Παρασκευής μιλά για το δεύτερο κύμα του ιού, τους νέους, τα fake news, τη χρήση της μάσκας, την παραγωγή του εμβολίου, εκφράζει την ανησυχία του για το ερχόμενο φθινόπωρο και λέει τι θεωρεί σημαντικό στη ζωή.
Θεωρώ ότι ακόμη και τον Σεπτέμβρη η κατάσταση μπορεί να γίνει άκρως ανησυχητική, γι' αυτό δεν θα θέλαμε να συμβούν μεταδόσεις στις ευπαθείς ομάδες από πληθυσμό που έχει μολυνθεί.
— Μπορούμε πλέον να μιλάμε για μια απειλητική επιστροφή του κορωνοϊού;
Αυτό για το οποίο σίγουρα μπορούμε να μιλήσουμε είναι μια σημαντική αύξηση των κρουσμάτων από τα τέλη Ιουλίου και τις αρχές Αυγούστου, καθώς και για μια σταθεροποιητική τάση του ημερήσιου αριθμού κρουσμάτων της τάξης των διακοσίων.
— Εισέρχεται η Ευρώπη σε μια νέα φάση της πανδημίας; Τι χαρακτηριστικά μπορεί να έχει αυτή; Μπορεί να δούμε εικόνες του περασμένου Μαρτίου;
Καταρχάς, αυτό που παρατηρήθηκε κατά τη θερινή περίοδο είναι η διασπορά του ιού σε νεαρότερες ηλικίες. Αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες. Πρώτον, οι νέοι προσέχουν λιγότερο και λειτουργούν με αυθορμητισμό στις διακοπές. Επίσης, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας έχουν αντιληφθεί τον κίνδυνο και είναι περισσότερο προσεκτικά. Ωστόσο, η αύξηση των κρουσμάτων στις νεαρές ηλικίες εξηγεί και το γεγονός ότι δεν έχουμε μεγάλο αριθμό θανάτων και εισαγωγών σε ΜΕΘ. Επιπλέον, η κοινωνία έχει κατανοήσει το μέγεθος του προβλήματος, με αποτέλεσμα να τηρεί κατά πλειοψηφία τα μέτρα ασφαλείας. Ταυτόχρονα, υπάρχει συνεχής επιτήρηση της διασποράς και, όπου χρειάζεται, λαμβάνονται αυστηρότερα υγειονομικά μέτρα. Εφησυχασμός δεν υπάρχει, μόνο συνεχής παρακολούθηση του δείκτη διασποράς. Η διαφορά με τον Μάρτιο είναι ότι τότε είχαμε εισαγωγές μεγαλύτερων ηλικιών και σε ορισμένες χώρες κορεσμό του συστήματος υγείας.
— Το φθινόπωρο που έρχεται σας δημιουργεί ανησυχία, δεδομένης της έξαρσης της γρίπης;
Θεωρώ ότι ακόμη και τον Σεπτέμβρη η κατάσταση μπορεί να γίνει άκρως ανησυχητική, γι' αυτό δεν θα θέλαμε να συμβούν μεταδόσεις στις ευπαθείς ομάδες από πληθυσμό που έχει μολυνθεί. Πρέπει να τονίσουμε ότι ειδικά κατά την επιστροφή από τις διακοπές πρέπει να είμαστε όλοι προσεκτικοί και να περιορίσουμε τον αριθμό των κοινωνικών μας επαφών, να φοράμε μάσκα κατά το μέγιστο δυνατό και να τηρούμε τα μέτρα υγιεινής. Το τι θα συμβεί από τον Οκτώβριο προφανώς και μας ανησυχεί, επειδή υπάρχει και το κύμα της γρίπης. Αναντίρρητα, θα έχουμε μεγαλύτερη ζήτηση για νοσηλείες, διασωληνώσεις και περίθαλψη ασθενών. Το χειρότερο σενάριο, λοιπόν, θα είναι να συμπέσουν το κύμα της γρίπης με εκείνο του κορωνοϊού. Γι' αυτό είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι κρίνεται αναγκαίο, όσοι ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, να εμβολιαστούν για να προστατευτούν από τη γρίπη.
— Οι νέοι, ως ασυμπτωματικοί φορείς, βρέθηκαν στο στόχαστρο το καλοκαίρι. Τι θα τους λέγατε;
Πρώτον, καλό θα είναι να μη στοχοποιούμε τους νέους. Δεν είναι οι αποδιοπομπαίοι τράγοι ούτε εκείνοι που μας προκαλούν προβλήματα. Αυτοί είναι το μέλλον και η ελπίδα μας. Σκέφτονται με διαφορετικό τρόπο και ενδεχομένως στην ηλικία τους κι εμείς να λειτουργούσαμε με τον ίδιο τρόπο. Το ορθό είναι, όταν επιστρέφουν από τις διακοπές τους, να παραμένουν προσεκτικοί για το καλό του παππού και της γιαγιάς τους. Να χρησιμοποιούν μάσκα και να τηρούν τα μέτρα που στοχεύουν στον σεβασμό της ανθρώπινης ζωής.
— Περιμένετε αύξηση των κρουσμάτων τις επόμενες μέρες;
Αυτό θα εξαρτηθεί από τη στάση όλων μας, ειδικά των ανθρώπων που επιστρέφουν από διακοπές, από το κατά πόσο θα τηρήσουν τα μέτρα υγιεινής. Αν είμαστε όλοι προσεκτικοί, δεν θα δούμε άνοδο του αριθμού των κρουσμάτων. Αν όχι, είναι σίγουρο ότι η ραγδαία αύξηση θα αποτελέσει μονόδρομο. Και πρέπει όλοι μας να είμαστε προσεκτικοί, ακόμα και όσοι δεν έφυγαν για διακοπές. Όλοι μας απαιτείται να κάνουμε εκτεταμένη χρήση της μάσκας, ειδικά στους εσωτερικούς χώρους, και να τηρούμε τις αποστάσεις. Επίσης, να έχουμε το μίνιμουμ των επαφών με ευπαθείς ομάδες.
— Όσον αφορά τη μάσκα, έχει γίνει πολλή συζήτηση και έχει ασκηθεί κριτική, ειδικά σχετικά με τη χρήση της στα σχολεία. Ποια είναι η άποψή σας;
Οι συστάσεις για τα μέτρα γίνονται πάντοτε στο πλαίσιο ενός ρεαλιστικού σεναρίου. Για τον μήνα Ιούνιο, που δεν είχαμε μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, η σύσταση ήταν για συγκεκριμένα σημεία υψηλού συγχρωτισμού. Αυτό πραγματοποιήθηκε σταδιακά, αλλά, δυστυχώς, εκεί όπου η χρήση ήταν προαιρετική, κατά κανόνα δεν τηρήθηκε. Όσον αφορά την εκπαιδευτική λειτουργία, προφανώς το ιδανικό θα ήταν να διπλασιαστούν οι αίθουσες διδασκαλίας και ο αριθμός των εκπαιδευτικών, αλλά, εφόσον αυτό δεν μπορεί να γίνει, ως ρεαλιστικό σενάριο προβάλλεται η υποχρεωτική χρήση μάσκας και η τήρηση των αποστάσεων. Οι παιδίατροι αναφέρουν ότι η μάσκα μπορεί να χρησιμοποιηθεί από παιδιά ηλικίας άνω των δύο ετών. Συνεπώς, το βάρος πρέπει να δοθεί στην εκμάθηση της σωστής χρήσης της μάσκας από τα παιδιά. Γιατί το ζητούμενο για όλους είναι να επανέλθουν τα σχολεία στην κανονικότητα, κυρίως με ασφάλεια για τους μαθητές, τους εκπαιδευτικούς και το οικογενειακό περιβάλλον.
— Είστε ο άνθρωπος που έχει αναλύσει το DNA του κορωνοϊού. Τι απαντάτε στις θεωρίες συνωμοσίας και τα fake news περί μη ύπαρξης του ιού;
Η επιστήμη και η μεθοδολογία της έχει αναπτυχθεί σε τέτοιο βαθμό που μπορεί να τεκμηριώνει χωρίς να δέχεται αμφισβήτηση. Η προσωπική άποψη ή τοποθέτηση σε ένα επιστημονικά τεκμηριωμένο δεδομένο δεν ευσταθεί. Για παράδειγμα, το ότι η Γη γυρίζει δεν μπορεί αν αμφισβητηθεί σε επίπεδο προσωπικό από κανέναν. Αντίστοιχα, η άποψη «δεν πιστεύω στην ύπαρξη του ιού» είναι ίδια με αυτήν που λέει ότι η Γη είναι επίπεδη. Η επίσημη ιατρική πληροφόρηση δεν είναι θέμα ιδεολογικό, πολιτικό ή κάποιου είδους θεωρία ώστε ο καθένας να διατυπώνει τη γνώμη του, χωρίς τεκμήρια. Όποιος, λοιπόν, πιστεύει στις θεωρίες συνωμοσίας, αρκεί να κάνει μια επίσκεψη σε ένα νοσοκομείο. Κατά το παρελθόν παρουσιάστηκαν στην ανθρωπότητα πολλές πανδημίες. Και αναρωτιέμαι γιατί είναι πιστευτή η ισπανική γρίπη του 1918 και όχι η πανδημία του κορωνοϊού. Στερείτε λογικής το επιχείρημα περί συνωμοσίας. Ποιο το όφελος από κάτι που μας επηρεάζει όλους προς το χειρότερο; Επιπλέον, μας βολεύουν τα fake news όσον αφορά τη διασπορά του ιού, αλλά όταν πρόκειται για τη ανακάλυψη του εμβολίου ή τη θεραπεία ενός νοσήματος, όλοι ανατρέχουν στην επιστήμη και την εμπιστεύονται.
Κατά το παρελθόν παρουσιάστηκαν στην ανθρωπότητα πολλές πανδημίες. Και αναρωτιέμαι γιατί είναι πιστευτή η ισπανική γρίπη του 1918 και όχι η πανδημία του κορωνοϊού. Στερείτε λογικής το επιχείρημα περί συνωμοσίας. Ποιο το όφελος από κάτι που μας επηρεάζει όλους προς το χειρότερο;
— Θα επιστρέψουμε κάποια στιγμή στην παλιά μας κανονικότητα;
Θέλω να πιστεύω ότι σε περίπου έναν χρόνο η κατάσταση θα είναι καλύτερη. Μόλις έχουμε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο θα γυρίσουμε στην κανονικότητα. Το παράδειγμα της πανδημίας της γρίπης των αρχών του περασμένου αιώνα καταδεικνύει ότι μπορεί να έχουν περάσει εκατό χρόνια από τότε, ωστόσο επιστημονικά απέχουμε χιλιετίες. Τότε αφήσαμε την πανδημία να εξελιχθεί και να προκαλέσει ανοσία στον πληθυσμό. Σήμερα, με την ανάπτυξη του εμβολίου, θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα χωρίς να έχουμε πολλούς θανάτους. Ιστορικά, μια πανδημία είναι θέμα ετών και δεν μπορεί να επηρεάζει τη ζωή μας για μεγάλο χρονικό διάστημα.
— Το να έχουμε το εμβόλιο πριν από το τέλος του 2020 είναι ένα πιθανό σενάριο;
Είναι ένα αισιόδοξο σενάριο, αλλά το θεωρώ δύσκολο να υπάρχουν τόσο σύντομα διαθέσιμες εκατομμύρια δόσεις.
— Τι είναι αυτό που γνωρίζουμε τελικά για τον κορωνοϊό, έξι μήνες μετά τη διάγνωση του πρώτου κρούσματος στη χώρα μας;
Μελετώντας τον ιό, αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι μεταλλάσσεται βραδύτερα από εκείνον της γρίπης κι αυτό κάνει πιο εύκολη την ανάπτυξη του εμβολίου. Επίσης, ότι τα γενετικά χαρακτηριστικά του ιού και η επίδρασή τους στην κλινική εικόνα είναι ελάσσονος σημασίας.
— Γι' αυτούς που νόσησαν ξανά ποια εξήγηση δίνετε;
Είναι νωρίς ακόμη για να εξάγουμε συμπεράσματα, αλλά το θετικό είναι πως όσοι επαναμολύνθηκαν έχουν ήπια συμπτώματα, με αποτέλεσμα να μη δημιουργούνται έντονες ανησυχίες.
— Ποια είναι η πιο δύσκολη στιγμή που έχετε διαχειριστεί;
Ευτυχώς, το ήπιο πρώτο επιδημιολογικό κύμα δεν μας οδήγησε σε δύσκολα διαχειρίσιμες καταστάσεις. Όμως η άρση των περιοριστικών μέτρων της καραντίνας και η εξεύρεση λύσεων για να τηρηθεί η ισορροπία ήταν σίγουρα μια αντίξοη περίοδος.
— Τι σας γοητεύει στην Ιατρική και στην Επιδημιολογία;
Το πώς πολλά μικρά παθογόνα, όπως είναι οι ιοί, μπορεί να υπάρχουν για πάρα πολλά χρόνια και να προκαλούν μεγάλης κλίμακας προβλήματα στην ανθρωπότητα. Επίσης, το ότι το πεδίο της έρευνας αλλάζει συνεχώς, δημιουργώντας νέα δεδομένα και θέτοντας διαρκή ερωτήματα. Φυσικά, είναι γοητευτικό το να μπορείς να τοποθετείς ένα κομμάτι στο παζλ της γνώσης.
— Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή;
Αρκετοί επισημαίνουν την ευτυχία, αλλά επειδή αυτή εμπεριέχει και τον παράγοντα της τύχης, θα σταθώ περισσότερο στην ευδαιμονία. Γι' αυτό θεωρώ σημαντική την εναρμόνιση του εαυτού μας με τη συνείδησή μας και το εξωτερικό μας περιβάλλον.
σχόλια