ΕΧΕΙ ΠΕΡΑΣΕΙ ΚΙΟΛΑΣ ένας χρόνος. Ένας εφιάλτης που, ναι, μας έμαθε πολλά, αλλά δεν παύει να είναι εφιάλτης. Βλέπουμε φως στην άκρη του τούνελ, έχουν ξεκινήσει μαζικά οι εμβολιασμοί και περιμένουμε την ανοσία της αγέλης σε μερικούς μήνες, τουλάχιστον στο κομμάτι του πλανήτη που μπορεί να πληρώσει για τα εμβόλια... Το όνειρο για επιστροφή στην κανονικότητα αρχίζει να αχνοφέγγει. Ένας χρόνος, περισσότερα από 100 εκατομμύρια κρούσματα, περισσότεροι από 2.3 εκατομμύρια νεκροί συμπολίτες μας/ συνταξιδιώτες στη ζωή.
Και εκεί ακριβώς έρχεται η ανατροπή. 8,7 εκατομμύρια. Τόσοι υπολογίζεται ότι ήταν οι νεκροί από την ατμοσφαιρική ρύπανση το 2018. Μέσα σε έναν χρόνο, πληθυσμός όσος αυτός μίας μικρής χώρας, εκτιμάται ότι ξεκληρίστηκε από την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση που προέρχεται κυρίως από τις μονάδες παραγωγής ενέργειας (με λιγνίτη, πετρέλαιο, αέριο) και τις μεταφορές (αυτοκίνητα κοκ). Χωρίς πανδημία.
Αυτά είναι τα πρώτα ευρήματα έρευνας που δημοσιεύτηκε πρόσφατα και ήρθε να μας θυμίσει ότι η ρύπανση (κυρίως αιωρούμενα σωματίδια) από τη χρήση ορυκτών καυσίμων ΣΚΟΤΩΝΕΙ. Και μάλιστα έχει πολλαπλάσια θύματα από την πανδημία που βιώνουμε. Χωρίς πανικό, χωρίς καθημερινές εκθέσεις, χωρίς καμπύλες και δείκτες, χωρίς μεταλλάξεις, χωρίς ΜΕΘ. Απλά σκοτώνει.
Αυτή είναι άραγε η «κανονικότητα» που λαχταράμε; 8,7 πρόωροι θάνατοι επειδή αναπνέουμε τον αέρα που αναπνέουμε; Για να μας σώσουμε από αυτό το κακό δεν χρειάζεται κάποιο καινούργιο εμβόλιο, παρά μόνο να βγουν όλα τα ορυκτά καύσιμα από τη ζωή μας το συντομότερο δυνατόν.
Αυτή είναι άραγε η «κανονικότητα» που λαχταράμε; 8,7 πρόωροι θάνατοι επειδή αναπνέουμε τον αέρα που αναπνέουμε; Για να μας σώσουμε από αυτό το κακό δεν χρειάζεται κάποιο καινούργιο εμβόλιο, παρά μόνο να βγουν όλα τα ορυκτά καύσιμα από τη ζωή μας το συντομότερο δυνατόν.
Και επειδή η ρύπανση δεν γνωρίζει σύνορα, η συνεργασία όλων των χωρών είναι απαραίτητη. Ίσως εδώ δεν θα χρειαστεί η συνεργασία φαρμακευτικών, αλλά επιστημόνων και τεχνικών που θα μεταφέρουν τεχνογνωσία για καθαρή ενέργεια, εξοικονόμηση ενέργειας, δημιουργία βιώσιμων πόλεων κ.ο.κ. Τεράστιος κύκλος εργασιών, πιθανότατα μεγαλύτερος από αυτόν των εμβολίων και –σίγουρα– πιο δίκαια κατανεμημένος ανά τον κόσμο.
Η πανδημία, μαζί με τις ενίοτε δυστοπικές συνθήκες της καθημερινότητας, μας έφερε μπροστά στην ισχυρή σύνδεση της δημόσιας υγείας, της κλιματικής κρίσης και της κατάρρευσης της βιοποικιλότητας. Μας έδειξε με τον πιο δραματικό τρόπο την ανάγκη κοινής και παράλληλης αντιμετώπισης των κρίσεων αυτών ώστε να μειώσουμε τις πιθανότητες για επόμενες πανδημίες.
Η προστασία της βιοποικιλότητας και η έγκαιρη απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα (στην παραγωγή ενέργειας, στη βιομηχανία, στις μεταφορές κ.ο.κ.) θα μειώσουν περίπου κατά 8,7 εκατομμύρια τις ετήσιες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Αξίζει τον κόπο, δεν νομίζετε;
Ας μη γυρίσουμε λοιπόν στην προηγούμενη μακάρια και μακάβρια κανονικότητα. Ας δημιουργήσουμε την καινούργια όπου στα βασικά μας δικαιώματα και κατακτήσεις συγκαταλέγονται ο καθαρός αέρας, η υγιής βιοποικιλότητα, ένα αγροδιατροφικό μοντέλο που προσφέρει επαρκή και υγιεινή τροφή ενώ ταυτόχρονα σέβεται το περιβάλλον, η κυκλική οικονομία αντί της υπερκατανάλωσης και της συνεχούς αύξησης του ΑΕΠ, η κοινωνική δικαιοσύνη... με άλλα λόγια όσα πραγματικά χρειάζονται για μία κοινωνία δίκαιη, πράσινη, ειρηνική και ευτυχισμένη.
Και μη ρωτήσετε «πώς/ με τι μέσα/ με τι χρήματα;» γιατί αυτό υποτίθεται ότι θα κάνει το Ταμείο Ανάκαμψης. Και δική μας υποχρέωση είναι να εξασφαλίσουμε ότι θα χρησιμοποιηθεί για να φτιάξει την καινούργια κανονικότητα αντί να μας βάλει ακόμα πιο βαθιά στην προηγούμενη. Εξάλλου είδαμε πού μας οδήγησε εκείνη. Φτάνει. Πάμε αλλιώς.
*Ο Νίκος Χαραλαμπίδης είναι Γενικός Διευθυντής στο ελληνικό γραφείο της Greenpeace
σχόλια