Οι ιστορίες έρωτα και κινηματογραφικής αναρχίας της Λίνα Βερτμίλερ (1928-2021) Facebook Twitter
Φωτ.: AP

Λίνα Βερτμίλερ (1928-2021): Ιστορίες έρωτα και κινηματογραφικής αναρχίας

0

Λάτρης των μιούζικαλ των Αστέρ και Ρότζερς και του σινεμά του Λιούμπιτς και του Κιούκορ, τρελαμένη με τα κόμικ, και ειδικά με τον Φλας Γκόρντον, που διάβαζε από τα 6 της μέχρι την εφηβεία (με κίνδυνο να αποβλακωθεί, όπως έλεγε η ίδια), η μικρή Λίνα ήταν ένα κορίτσι που δεν ήθελε τίποτε άλλο από τα διασκεδάζει και να κάνει παρέα με χαμογελαστούς ανθρώπους, πιο συγκεκριμένα «με ευτυχισμένους ανθρώπους που είχαν πολύ σοβαρά προβλήματα».

Η κινηματογραφική της αγωγή καθορίστηκε από το δίπολο της αγάπης της για τις μαριονέτες και το ενδιαφέρον της για το βαρύ θέατρο της δεκαετίας του '50.

Νονός της, ο Φεντερίκο Φελίνι. Τη συμβούλευσε να μάθει να διηγείται ιστορίες, αλλιώς η τεχνική από μόνη της δεν θα την οδηγήσει πουθενά. Μυήθηκε στη μαγεία του ως βοηθός σκηνοθέτη στο  και γύρισε το ντεμπούτο της την ίδια χρονιά, το I Basillischi του 1963, στα πρότυπα των Βιτελλόνων.

Κι ενώ στα '60s προπονήθηκε στην κάμερα, φτιάχνοντας ακόμη και σπαγκέτι γουέστερν, οι 4 ταινίες της σε ισάριθμα χρόνια, από το 1972 ως το 1976, αφήνουν μια σπουδαία παρακαταθήκη, με πρωταγωνιστή πάντα τον δικό της Μαστρογιάνι, τον Τζιανκάρλο Τζιανίνι, έναν everyman που χρησιμοποίησε για να εκλύσει το μοναδικό τραμπάλισμα βερμπόζας πολιτικής σάτιρας και φεμινιστικού χιούμορ, που πολλοί παρεξήγησαν στην εποχή της και, ευτυχώς, πολλοί περισσότεροι απόλαυσαν, όπως έδειξε η εξαιρετικά επιτυχημένη πορεία των ταινιών της, κυρίως στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ, αφού υπήρξε η πρώτη γυναίκα που προτάθηκε, το 1977, για Όσκαρ σκηνοθεσίας. 

Η Βερτμίλερ φέρνει σε μετωπική, παροξυσμική σύγκρουση τον έρωτα με την πολιτική και καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο γάμος του ατομικού συναισθήματος με το συλλογικό καθήκον δεν θα είναι ποτέ ρόδινος. 

Ο Μίμης ο Σιδεράς ήταν ένας φτωχός εργάτης που αναγκάζεται να εγκαταλείψει δουλειά και οικογένεια και τη Σικελία του για να αναζητήσει ένα καλύτερο μέλλον στο Τορίνο, ένας «εν τιμή πληγωμένος» άνδρας και εκ των περιστάσεων κομμουνιστής, που έρχεται αντιμέτωπος με ιδανικά και ιδεολογίες που ούτε είχε τολμήσει να φανταστεί και μπλέκει σε καταστάσεις που η Βερτμίλερ επινοεί σε ένα οδοιπορικό πλήρως ανανεωτικό της ευρύτερης έννοιας της commedia all’ italiana. 

Οι ιστορίες έρωτα και κινηματογραφικής αναρχίας της Λίνα Βερτμίλερ (1928-2021) Facebook Twitter
Μαριάντζελα Μελάτο και Tζιανκάρλο Τζιανίνι στην ταινία «Η Κυρία και ο Ναύτης».

Η Κυρία και ο Ναύτης είναι το απόλυτο ταξικό της μανιφέστο, μια κωμωδία φύλων και τρόπων ανάμεσα σε μια πλούσια στρίγκλα κι έναν υπηρέτη σκίπερ (Μαριάντζελα Μελάτο και Τζιανίνι), πικρόχολο και πολύ αστείο σχόλιο για ένα υποταγμένο αρσενικό που νομίζει πως επαναφέρει τους ρόλους σε τάξη, έως ότου η γεμάτη ένταση και φωνές αναγκαστική τους συγκατοίκηση σε ένα έρημο νησί τερματισθεί άδοξα και τους προσγειώσει στον ρεαλισμό.

Η Βερτμίλερ δεν κατάλαβε ποτέ πώς η Μαντόνα «με επώνυμο Τσικόνε, ιταλική κουλτούρα, μέτρια φωνή αλλά κατά τ’ άλλα μεγάλο ταλέντο, δεν είχε ιδέα κι έκανε τέτοιο κακέκτυπο», σχολιάζοντας το remake του 2002, με τη μερική υπογραφή του τότε συζύγου της Γκάι Ρίτσι. Φυσικά, δεν έπιασε ποτέ το χιούμορ...

Ο Πασκουαλίνο και οι 7 Καλλονές, ίσως το αριστούργημά της, είναι η ιστορία ενός αποστάτη, ισόβιου «δραπέτη» και αυτοσχέδιου Καζανόβα, που γλιτώνει από τις 7 αδελφές του και τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως. Ανάμεσα σε καρικατούρα και συγκινητικό poster boy επιβίωσης και ανθεκτικότητας, ο Τζιανίνι δίνει τα ρέστα του σε ερμηνεία ζωής, διότι κουβαλά επάξια την περιπέτεια που έχει η Βερτμίλερ στα χαρτιά της και τη διαλυμένη εικόνα του φαλλοκράτη καιροσκόπου/φτωχοδιάβολου που έχει στο μυαλό της. Είναι ο απόλυτα στραπατσαρισμένος μορφονιός, επιδέξιος και σβέλτος καταλύτης της πλοκής, καθώς και μοχλός της Βερτμίλερ για να αναδείξει τον φεμινισμό διά του παρηκμασμένου, γελοίου, ανήμπορου κληρονόμου της κραταιάς πατριαρχίας.

Οι ιστορίες έρωτα και κινηματογραφικής αναρχίας της Λίνα Βερτμίλερ (1928-2021) Facebook Twitter
Η Λίνα Βερτμίλερ με τον Tζιανκάρλο Τζιανίνι στα γυρίσματα του «Πασκουαλίνο» στη Νάπολη, τον Αύγουστο του 1975. Φωτ.: Santi Visalli/Getty Images/Ideal Image

Ο φελινισμός, η ανένταχτη φύση και η πληθωρικότητά των απόψεών της εκδηλώθηκαν διάπλατα στην Ιστορία Έρωτα και Αναρχίας, την ιλαροτραγική, ιερή αποστολή ενός άμπαλου, επίδοξου αναρχικού στη φωλιά των φασιστών, του Τονίνο που θέλει να σκοτώσει τον Ντούτσε και παριστάνει τον εξάδελφο μιας επίσης αναρχικής πόρνης, σε έναν συμβολικό, συχνά σπαρταριστό οίκο ανοχής. Η Βερτμίλερ φέρνει σε μετωπική, παροξυσμική σύγκρουση τον έρωτα με την πολιτική και καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο γάμος του ατομικού συναισθήματος με το συλλογικό καθήκον δεν θα είναι ποτέ ρόδινος. 

Το ότι ποτέ δεν ξεχνούσε τους χαρακτήρες και το story στις ευδιάκριτα στυλιζαρισμένες της κινηματογραφικές καταθέσεις αριστερών αποκλίσεων ίσως να την έκανε τόσο αγαπητή στους Αμερικανούς, με τους οποίους ωστόσο ποτέ δεν τα βρήκε επαγγελματικά, αφού η αμέσως επόμενη ταινία της, το Μια Νύχτα Γεμάτη Βροχή, με την Κάντις Μπέργκεν και φυσικά με τον Τζιανίνι, απέτυχε παταγωδώς και η Warner διέκοψε απότομα το πολυετές συμβόλαιο που είχε υπογράψει μαζί της.

Της πήρε 35 χρόνια για να ομολογήσει πως έκανε τα πάντα για να βρει τρόπο να ζήσει μια ζωή πέρα από το σινεμά και όταν συνειδητοποίησε πως δεν μπορεί χωρίς αυτό, υπέκυψε στην έξη της. Η Οργισμένη Ωδή (Canzone Arrabbiata), που έγραψε, σε μουσική Νίνο Ρότα, θα μπορούσε να είναι η διαθήκη της. 

Άδω γι' αυτούς χωρίς τυχερό 
Άδω για μέ 
Άδω στο φεγγάρι από θυμό 
κόντρα σε σέ 
Κόντρα στον πλούσιο που δεν τ’ εκτιμά 
που την αλήθεια δεν κοιτά’
Βαδίζω και άδω γιατ’ η οργή θε να με φα’.
Οθόνες
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Oscar stories: Οι «ξένοι» στα Όσκαρ

Pulp Fiction / Οι «ξένοι» στα Όσκαρ

Από το αριστούργημα του Ζαν Ρενουάρ μέχρι τη σαρωτική διάκριση της Εμίλια Πέρεζ με τις 13 υποψηφιότητες, η πορεία των ξενόγλωσσων ταινιών στα Όσκαρ είναι γεμάτη από σταθμούς που αμφισβητούν και αναμορφώνουν τα όρια του κινηματογράφου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Μετά τα 35 κατάλαβα τον Αντονιόνι»: Οι δέκα αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Βεσλεμέ

Μυθολογίες / «Μετά τα 35 κατάλαβα τον Αντονιόνι»: Οι δέκα αγαπημένες ταινίες του Γιάννη Βεσλεμέ

Παραγνωρισμένα διαμάντια, ένας Σουηδός ημίθεος και χαρακτήρες που ξεπερνούν τα βιβλία από τα οποία γεννήθηκαν: ο σκηνοθέτης μοιράζεται τις ταινίες που τον σημάδεψαν καθώς και την αγαπημένη του αφίσα για καθεμιά από αυτές.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΝΕΤΤΑ ΓΙΑΚΙΝΤΖΗ
12 ταινίες κάτω των 90 λεπτών για streaming

Οθόνες / 12 ταινίες κάτω των 90 λεπτών για streaming

Για όσους δεν έχουν αρκετό χρόνο, αλλά θέλουν να τηρήσουν τη σινεφιλική τους δίαιτα, και για παραπονούμενους ότι η διάρκεια των ταινιών «έχει μεγαλώσει πολύ», ξεψαχνίσαμε τις πλατφόρμες και τους καταλόγους τους και παρουσιάζουμε 12 ταινίες που δεν υπερβαίνουν τη μιάμιση ώρα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Sly Lives!: Τα μπλουζ του (ψυχεδελικού) πρίγκηπα

Daily / «Sly Lives!»: Τα μπλουζ του (ψυχεδελικού) πρίγκιπα

Ένα εξαιρετικό μουσικό ντοκιμαντέρ στο Disney+ για τη διαστημική άνοδο και την αργόσυρτη πτώση του ιδιοφυούς Sly Stone, ηγέτη της πιο εντυπωσιακά πολυμορφικής μπάντας όλων των εποχών, τόσο ηχητικά όσο και εμφανισιακά.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
The White Lotus: Spa και διαλογισμός μετά φόνου στον τρίτο κύκλο της «καυτής» σειράς

Daily / The White Lotus: Spa και διαλογισμός μετά φόνου στον τρίτο κύκλο της «καυτής» σειράς

Σ’ ένα πολυτελές θέρετρο στην Ταϊλάνδη μεταφέρεται ο νέος κύκλος της επιτυχημένης σειράς που μόλις ξεκίνησε, φανερώνοντας κάποια σημεία κόπωσης, παρά το πάντα εντυπωσιακό στήσιμό της.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Η μυθώδης Μαριόν Κοτιγιάρ είναι η βασίλισσα του χιονιού στο εικαστικά υποβλητικό, παγωμένο Ice Tower της Λουσίλ Χατζιχαλίλοβιτς

Berlinale 75 / «Τhe Ice Tower»: Η μυθώδης Μαριόν Κοτιγιάρ είναι η βασίλισσα του χιονιού

Η Λουσίλ Χατζιχαλίλοβιτς σπάει αθόρυβα την ψευδαίσθηση του παραμυθιού, δημιουργώντας μια τεράστια, παγωμένη φιλμική επιφάνεια με στραφταλιστές αντανακλάσεις και κενή ψυχή, όπως ακριβώς είναι στην ουσία της η snow queen.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
Το νέο ντοκιμαντέρ για τους Led Zeppelin αφήνει απ’ έξω την σκοτεινή πλευρά τους

Μουσική / Το νέο ντοκιμαντέρ για τους Led Zeppelin αφήνει απ’ έξω την σκοτεινή πλευρά τους

Το Becoming Led Zeppelin εξερευνά τις συνθήκες δημιουργίας του θρυλικού συγκροτήματος αγνοώντας την ακολουθία από σατανιστικές τελετουργίες, γκρούπις, ηρωίνη, όργια και κακοποιήσεις που σημάδεψαν την μετεωρική τους διαδρομή
THE LIFO TEAM
Γιάννης Μπακογιαννόπουλος

Οι Αθηναίοι / Γιάννης Μπακογιαννόπουλος: «Η δημοσιότητα που έχω είναι μεγαλύτερη από την αξία μου»

Τη δεκαετία του '50 έβγαλε το πιο φτηνό εισιτήριο, βρέθηκε στο Παρίσι και κοιμόταν στο πάτωμα, προκειμένου να γνωρίσει το «μαγικό σύμπαν» του κινηματογράφου. Ο Βούλγαρης τον φωνάζει ακόμα «δάσκαλο», ενώ κάποτε του έλεγαν ότι οι κριτικές του έμοιαζαν να απευθύνονται μόνο στους φίλους του. Όμως εκείνος παρέμεινε πιστός στον δικό του δρόμο. Και είναι ο Αθηναίος της εβδομάδας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ