Αλλαγές στο μοντέλο διοίκησης των πανεπιστημίων αλλά και στα προγράμματα σπουδών φέρνει το νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ, που παρουσίασε χθες η Νίκη Κεραμέως.
Με το νομοσχέδιο θεσπίζεται το συμβούλιο διοίκησης κάθε ΑΕΙ, θεσμοθετείται το συμβούλιο φοιτητών, ενώ προβλέπεται το ελληνικό Erasmus, δυνατότητες για διπλά πτυχία και για start-ups φοιτητών.
Το νέο μοντέλο διοίκησης
Το νομοσχέδιο εισάγει έναν νέο τρόπο διακυβέρνησης των πανεπιστημίων, καθώς θεσμοθετείται το συμβούλιο διοίκησης.
Αυτό αποτελείται από 6 εσωτερικά μέλη, που εκλέγονται από το σύνολο των μελών διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού του ΑΕΙ και 5 εξωτερικά μέλη που επιλέγονται με αυξημένη πλειοψηφία από τα αναδειχθέντα εσωτερικά μέλη, κατόπιν διεθνούς πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
Τα εξωτερικά μέλη προέρχονται από καθηγητές πανεπιστημίων του εξωτερικού, πρόσωπα με ευρεία αναγνώριση ή συμβολή στον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα ή τις επιστήμες, την οικονομία ή την κοινωνία και εκπροσώπους διεθνών οργανισμών ή κοινωνικών εταίρων. Το Συμβούλιο Διοίκησης ασκεί κυρίως διοικητικές, οικονομικές, διαχειριστικές και στρατηγικές αρμοδιότητες.
Ο πρύτανης- που είναι και πρόεδρος του συμβουλίου διοίκησης, εκλέγεται με αυξημένη πλειοψηφία από τα μέλη του. Επιλέξιμοι για τη θέση του πρύτανη είναι τα 6 εσωτερικά μέλη του συμβουλίου. Η εκλογή του πρύτανη πραγματοποιείται κατόπιν αξιολόγησης αντικειμενικών προσόντων των υποψηφίων (διοικητικά, ακαδημαϊκά και ερευνητικά), της τεκμηριωμένης πρότασής τους για την ανάπτυξη του ΑΕΙ σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, καθώς και της πρότασής τους για ομάδα υποψηφίων για το αξίωμα των αντιπρυτάνεων του ΑΕΙ.
Ο πρύτανης δύναται να παύεται σε περίπτωση σπουδαίου λόγου και στη βάση αυξημένης πλειοψηφίας (8/11) από το συμβούλιο.
Οι αντιπρυτάνεις ορίζονται από το συμβούλιο διοίκησης κατόπιν πρότασης του υποψήφιου πρύτανη κατά τη διαδικασία της εκλογής του. Δεν αποτελούν μέλη του Συμβουλίου Διοίκησης και δύναται να παύονται κατά τη διάρκεια της θητείας τους για σπουδαίο λόγο.
Επίσης, με το νομοσχέδιο δίνεται η δυνατότητα επιλογής εκτελεστικού διευθυντή, ο οποίος επιλέγεται από το συμβούλιο διοίκησης, κατόπιν δημόσιας πρόσκλησης για στελέχη αυξημένων προσόντων εντός ή εκτός του ΑΕΙ, με θητεία παράλληλη με αυτή του συμβουλίου. Δύναται να παύεται πριν τη λήξη της θητείας του για σπουδαίο λόγο.
Το συμβούλιο διοίκησης είναι το ανώτερο όργανο για το σύνολο των διοικητικών, οικονομικών και στρατηγικών αρμοδιοτήτων, ενώ η σύγκλητος ασκεί κυρίως ακαδημαϊκές και ερευνητικές αρμοδιότητες. Αποτελείται από τους: πρύτανης, κοσμήτορες, πρόεδροι και εκπρόσωποι ΕΕΠ, ΕΔΙΠ, ΕΤΕΠ και φοιτητών.
Το συμβούλιο φοιτητών
Θεσμοθετείται το συμβούλιο φοιτητών σε κάθε ΑΕΙ, που αποτελείται από το σύνολο των εκπροσώπων των τμημάτων.
Το συμβούλιο αναδεικνύει από τα μέλη του εκπροσώπους στα όργανα διοίκησης και τις επιτροπές που συμμετέχουν εκπρόσωποι των φοιτητών. Όλοι οι ενεργοί φοιτητές προγραμμάτων σπουδών α’, β’ και γ’ κύκλου συμμετέχουν στην ανάδειξη εκπροσώπων στα όργανα των ακαδημαϊκών μονάδων τους και η εκλογή γίνεται από ενιαίο ψηφοδέλτιο.
Οι αλλαγές στα προγράμματα σπουδών
Τα κοινά/ διπλά προπτυχιακά προγράμματα μεταξύ τμημάτων του ίδιου ή άλλων ΑΕΙ, η δυνατότητα επιλογής μαθημάτων άλλων σχολών του ίδιου πανεπιστημίου και το ελληνικό Erasmus είναι ανάμεσα στις αλλαγές.
Ενδεικτικά, θεσμοθετούνται, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας:
διεπιστημονικά κοινά/διπλά προπτυχιακά μεταξύ πανεπιστημιακών Τμημάτων του ίδιου ή άλλων ΑΕΙ, εντός και εκτός Ελλάδας,
δυνατότητα επιλογής μαθημάτων άλλων Τμημάτων, της ίδιας ή άλλης Σχολής εντός του ίδιου ΑΕΙ, κατά τις προπτυχιακές σπουδές,
δυνατότητα οργάνωσης περισσοτέρων του ενός προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών ανά Τμήμα, εφόσον επαρκεί το ανθρώπινο δυναμικό και οι υποδομές για τη λειτουργία τους,
«Ελληνικό Erasmus»: εσωτερική κινητικότητα φοιτητών μεταξύ Ελληνικών ΑΕΙ, π.χ. ένας φοιτητής της Αρχιτεκτονικής να μπορεί να παρακολουθήσει ένα εξάμηνο στη Σχολή Καλών Τεχνών ή ένας φοιτητής Νομικής σε τμήμα Οικονομικών άλλου ΑΕΙ,
επαγγελματικά μεταπτυχιακά, κατόπιν συμφώνου συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς, στα οποία θα μπορούν να διδάσκουν και εμπειρογνώμονες από την αγορά εργασίας,
βιομηχανικά διδακτορικά: π.χ. μια εταιρεία που παράγει ανεμογεννήτριες και αναζητά έναν νέο τρόπο διαχείρισης των αποβλήτων της, μπορεί να συμπράξει με ένα ΑΕΙ και έναν υποψήφιο διδάκτορα προκειμένου να πραγματοποιήσει έρευνα πάνω σε αυτό το αντικείμενο,
πλήρες πλαίσιο για τη διεξαγωγή πρακτικής άσκησης,
θεσμοθέτηση προγραμμάτων σπουδών δευτερεύουσας κατεύθυνσης (minor degree) τουλάχιστον ενός έτους για προπτυχιακούς φοιτητές, με απονομή διακριτού τίτλου σπουδών σε άλλο επιστημονικό πεδίο,
δυνατότητα οργάνωσης προγραμμάτων εφαρμοσμένων επιστημών και τεχνολογίας με διάρκεια 7 εξάμηνων (3,5 ετών), 210 ECTS και υποχρεωτική πρακτική άσκηση.
Το ελληνικό Erasmus αφορά την εσωτερική κινητικότητα φοιτητών μεταξύ προγραμμάτων σπουδών- ομοειδών ή μη- ελληνικών πανεπιστημίων για ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο. Προβλέπεται καθορισμός ενός ανώτατου ορίου μετακινούμενων ανά πρόγραμμα σπουδών και ανά εξάμηνο.
Επίσης, θεσμοθετείται η δυνατότητα εκπόνησης διδακτορικών διατριβών, που αποτελούν «γέφυρα» μεταξύ του πανεπιστημίου και της βιομηχανίας, της έρευνας και της παραγωγικής διαδικασίας. Εκπονούνται στο πλαίσιο τριμερούς σύμβασης ανάμεσα σε υποψήφιους διδάκτορες, πανεπιστήμια και επιχειρήσεις. Από το Ταμείο Ανάκαμψης θα δοθούν συνολικά 35 εκατ. ευρώ για 250 βιομηχανικά διδακτορικά σε ελληνικά ΑΕΙ.
Πλαίσιο για start-ups
Με το ίδιο νομοσχέδιο θεσπίζεται πλήρες πλαίσιο παροχής υπηρεσιών και παρέχεται η ευελιξία σε κάθε πανεπιστήμιο να θεσπίσει πρότυπο εσωτερικό κανονισμό των πανεπιστημιακών εργαστηρίων για τη ρύθμιση των θεμάτων οργάνωσης, λειτουργίας και στελέχωσής τους.
Προβλέπεται ότι η κοστολόγηση των υπηρεσιών πραγματοποιείται από το ίδιο το ΑΕΙ στο πλαίσιο κοστοστρεφούς μεθόδου κοστολόγησης, διασφαλίζοντας τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα των ΑΕΙ. Για παράδειγμα, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας. τα μέλη ενός Πανεπιστημιακού Εργαστηρίου Ψυχολογίας μπορούν να παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής ψυχολογίας σε ευάλωτες ομάδες και τα μέλη ενός Πανεπιστημιακού Εργαστηρίου Νομικής μπορούν να παρέχουν νομικές συμβουλές σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε θέματα GDPR.
Επίσης, παρέχεται υποστήριξη των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας μέσω των Μονάδας Μεταφοράς Τεχνολογίας και Καινοτομίας που υποστηρίζουν τις διαδικασίες ίδρυσης start-ups φοιτητών/διδακτόρων/μεταδιδακτόρων (incubators/pre-incubators).
Για παράδειγμα, εάν μια ομάδα μεταδιδακτόρων ενός ΑΕΙ βρίσκεται στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης κάποιας καινοτόμου επιχειρηματικής ιδέας, εάν η startup επιλέξει να ενσωματωθεί στη θερμοκοιτίδα για startups του ΑΕΙ:
- Το ΑΕΙ θα μπορεί να στεγάσει την ομάδα, ώστε να αποκτήσει έναν χώρο εργασίας, αλλά και έναν χώρο συναντήσεων με συνεργάτες, φορείς, πιθανούς χρηματοδότες κτλ.
- Η ομάδα θα μπορεί να αξιοποιήσει τον εργαστηριακό εξοπλισμό του ΑΕΙ (π.χ. έναν 3D εκτυπωτή)
- Μέλη ΔΕΠ μπορεί να ενδιαφέρονται να καθοδηγήσουν την ομάδα ως μέντορες.
- Η ομάδα θα μπορεί να παρακολουθήσει σεμινάρια και ομιλίες που λαμβάνουν χώρα εντός ΑΕΙ.
Η έρευνα
Παράλληλα, ενισχύεται η πανεπιστημιακή έρευνα, μεταξύ άλλων με:
- Ίδρυση ερευνητικών κέντρων και διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων (με Πανεπιστήμια του εξωτερικού).
- Δυνατότητα στελέχωσης με ερευνητές επί θητεία.
- Προσέλκυση επισκεπτών καθηγητών και ερευνητών από πανεπιστήμια του εξωτερικού.
- Προώθηση δράσεων ανταλλαγής/κινητικότητας ερευνητών.
- Ανάπτυξη κοινών ερευνητικών υποδομών (core facilities), που δημιουργεί οικονομίες κλίμακας.
- Οργάνωση προγραμμάτων σπουδών με μεθόδους εξ αποστάσεως εκπαίδευσης
- Εισαγωγή του θεσμού της κινητικότητας ερευνητών μεταξύ ερευνητικών δομών των πανεπιστημίων της Ελλάδας και του εξωτερικού.
- Δυνατότητα ίδρυσης θερινών/χειμερινών προγραμμάτων σπουδών.
- Δυνατότητα ίδρυσης παραρτημάτων στο εξωτερικό με σκοπό τη συνεργασία με πανεπιστήμια του εξωτερικού
- Δυνατότητα συμμετοχής σε εταιρικά σχήματα, εφόσον προβλέπεται από το πλαίσιο των προγραμμάτων.
- Ίδρυση κοινών προγραμμάτων σπουδών σύντομης διάρκειας.
Ο μηχανισμός εκλογής καθηγητών
Το νομοσχέδιο επιχειρεί επίσης να επιλύσει μία χρόνια παθογένεια προκήρυξης θέσεων με φωτογραφικά γνωστικά αντικείμενα, αδιαφανών επιλογών και εξελίξεων μελών ΔΕΠ, σημειώνει το υπουργείο Παιδείας.
Ενδεικτικά φίλτρα αξιοκρατίας, διαφάνειας και αντικειμενικότητας, ενάντια σε φωτογραφικές επιλογές, σύμφωνα με την ανακοίνωση που εκδόθηκε:
- Μητρώο γνωστικών αντικειμένων, το οποίο καταρτίζεται σε ουδέτερο χρόνο.
- Μητρώο εσωτερικών και εξωτερικών εκλεκτόρων ανά γνωστικό αντικείμενο του Μητρώου.
- Έλεγχος και επικύρωση των Μητρώων από την Κοσμητεία.
- Εκπόνηση ετήσιου προγραμματισμού προσλήψεων βάσει των αναγκών κάθε Τμήματος.
- Συγκρότηση εκλεκτορικών σωμάτων με διαδικασίες που ενισχύουν το αδιάβλητο – π.χ. ηλεκτρονική κλήρωση εκλεκτόρων, αυξημένη εκπροσώπηση εξωτερικών μελών δηλ. από Καθηγητές εκτός του συγκεκριμένου ΑΕΙ, είτε εντός Ελλάδας είτε εκτός).
- Αύξηση κριτηρίων αριστείας για την εκλογή και εξέλιξη Μελών ΔΕΠ.
Αναγνώριση πτυχίων
Η διαδικασία αναγνώρισης πτυχίων από πανεπιστήμια του εξωτερικού γίνεται πλέον πιο γρήγορη, σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας.
Συγκεκριμένα, η διαδικασία αναγνώρισης διαχωρίζεται σε δύο άξονες:
- Ακαδημαϊκή αναγνώριση τίτλου σπουδών για τη συνέχιση των σπουδών σε επόμενο κύκλο.
- Καταργείται η ατομική αίτηση αναγνώρισης πτυχίου.
- Ιδρύονται «Εθνικό Μητρώο Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής» και «Εθνικό Μητρώο Τύπων Τίτλων Σπουδών Αναγνωρισμένων Ιδρυμάτων της αλλοδαπής». Εφόσον ένα Ίδρυμα περιλαμβάνεται στο πρώτο Μητρώο, κατόπιν απόφασης του ΔΣ του ΔΟΑΤΑΠ βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, τα πτυχία που εκδίδει εντάσσονται στο δεύτερο και θεωρούνται αναγνωρισμένα.
- Οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να απευθυνθούν στο ελληνικό ΑΕΙ για μεταπτυχιακές σπουδές απευθείας, δίχως να χρειάζεται να καταθέσουν αίτηση αναγνώρισης στον ΔΟΑΤΑΠ.
- Αναγνώριση ακαδημαϊκού τίτλου σπουδών που επιτρέπει την πρόσβαση στην αγορά εργασίας.
- Καταργούνται οι γραφειοκρατικές διαδικασίες της «ισοτιμίας» και της «ισοτιμίας με αντιστοιχία».
