Το 2015, η Megan Rosenbloom ταξίδεψε μέχρι το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ για να ερευνήσει στην βιβλιοθήκη του Houghton ένα βιβλίο με τίτλο «Des destinées de l’âme» (Προορισμοί της Ψυχής) του Γάλλου συγγραφέα Arsène Houssaye.
Αυτό το αντίγραφο του βιβλίου του Houssaye είχε ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό: την εποχή εκείνη, ήταν το μόνο βιβλίο στον πλανήτη που αποδεδειγμένα ήταν «ντυμένο» με ανθρώπινο δέρμα.
Για την Rosenbloom, βιβλιοθηκάριος η ίδια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες, ήταν η αρχή του ταξιδιού της σε ένα πεδίο γνώσης που ερευνούσε για χρόνια: «ανθρωποδερμική βιβλιοδεσία», η πρακτική δηλαδή του να «ντύνει» κανείς βιβλία με ανθρώπινο δέρμα.
Είναι εύκολο να υποθέσει κανείς ότι το βασικό θέμα είναι πολύ περιορισμένο ή πολύ φρικτό, αλλά το «Σκοτεινά Αρχεία: Η έρευνα ενός βιβλιοθηκάριου στην Επιστήμη και την Ιστορία των Βιβλίων που είναι δεμένα με ανθρώπινο δέρμα», αποδεικνύει ότι οι εικασίες και μόνο είναι λάθος.
Καθώς η Rosenbloom ερευνά για να επιβεβαιώσει την φημολογούμενη προέλευση των βιβλίων με δέρμα, το ταξίδι της προσφέρει μία ασυνήθιστη οπτική στο τι ορίζεται ως συναίνεση, τι διαχωρίζει τον σεβασμό από την εκμετάλλευση και πώς οι ανισότητες της εξουσίας μπορούν να γεννήσουν περιστασιακή απανθρωπιά.
Τα βιβλία που είναι δεμένα με ανθρώπινο δέρμα έχουν προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού αρκετούς αιώνες πριν: οι κλασικές μικρές ιστορίες του H.P. Lovecraft παρουσιάζουν «ένα κλειδωμένο αρχείο, δεμένο με ηλιοκαμένο ανθρώπινο δέρμα» και ένας τόμος δεμένος με δερμα είναι αυτός που καθοδηγεί την πλοκή στη νουβέλα «Lulluby» του 2002 του Chuck Palahniuk.
Παρόλα αυτά, φαίνεται πως τα βιβλία με ανθρώπινο δέρμα από απατεώνες είναι πολλά περισσότερα από όσα όντως υπάρχουν στην πραγματικότητα.
Το project Ανθρωποδερμικό Βιβλίο, του οποίου η Rosenbloom είναι μέλος, έχει ταυτοποιήσει μόλις 18 βιβλία μέχρι σήμερα που όντως είναι με ανθρώπινο δέρμα.
Διευκρινίζει δε, ότι με τον ισχυρισμό και μόνο ότι ένας τόμος βίβλιου είναι δεμένος με ανθρώπινο δέρμα, οι έμποροι βιβλίων παλαιότερα μπορούσαν να αυξήσουν τα περιθώρια του κέρδους τους, δημιουργώντας άφθονο χώρο για ψέματα.
Τα αυθεντικά δείγματα, αν και σπάνια, αποκτούν τεράστια σημασία επειδή προδίδουν την ανθρώπινη προθυμία να εξαλείψει τη συναίνεση, ακόμη και την προσωπικότητα, για αισθητικούς ή υπέρτατους σκοπούς.
Οι «πολύ συνηθισμένες εμφανίσεις των βιβλίων», γράφει η Rosenbloom, «καλύπτουν τη φρίκη που είναι εγγενής στη δημιουργία των βιβλίων αυτών».
Μέρος του στόχου της στην τεκμηρίωση της προέλευσης των ανθρωποδερμικών βιβλίων είναι να αποκαταστήσει την αξιοπρέπεια, όσων τα λείψανα είναι όντως ραμμένα σε βιβλιοδεσίες.
Η Megan Rosenbloom αναζητά τις ιστορικές και αυθεντικές αλήθειες πίσω από την ανθρωποδερμική βιβλιοθεσία.
Όπως παρατηρεί η ίδια, η λεπίδα από το χειρουργικό νυστέρι, ήταν συχνά το βασικό εργαλείο αυτής της βεβήλωσης.
Στα τέλη του 1800, ένας φυσίατρος, ο John Stockton Hough, έβγαλε δέρμα από τους μηρούς της Mary Lynch, μίας γυναίκας που πέθανε άπορη από έναν συνδυασμό σκωληκοειδίτιδας και τριχίνωσης. Μιας ασθένειας, που οφείλεται στην κατανάλωση ωμού ή μισοψημένου χοιρινού ή άγριου θηράματος που έχει προσβληθεί από προνύμφες.
Δεκαετίες αργότερα, ο Hough, δεινός συλλέκτης βιβλίων, χρησιμοποίησε το δέρμα που είχε διατηρήσει για το εξώφυλλο πολλών από τα αγαπημένα του βιβλία πάνω στην ανατομία της γυναίκας.
Άλλοι βιβλιόφιλοι γιατροί αφαίρεσαν επίσης δέρμα από τους νεκρούς ασθενείς, στέλνοντας τα δείγματα σε επαγγελματίες βυρσοδέψες για συντήρηση. Πρόκειται για μία πρακτική που αποκαλύπτει την έλλειψη σεβασμού για τους ασθενείς τους ως ανθρώπινα όντα.
Το αποτροπιαστικό θέαμα, όπως γράφει η Rosenbloom, ενσαρκώνει «Το χειρότερο από ό,τι μπορεί να προκύψει από τη σύγκρουση της επίκτητης και της κλινικής αποστασιοποίησης».
Η επιστημονική ανάλυση της βιβλιοδεσίας με ανθρώπινο δέρμα
Αν και για δεκαετίες υπήρχαν φήμες για την προέλευση βιβλίων όπως του Hough, μόλις το 2014 μία νέα αναλυτική μέθοδος επέτρεψε στους ερευνητές να διαχωρίσουν τα πραγματικά ανθρωποδερμικά βιβλία από τα υπόλοιπα.
Η μέθοδος αυτή, γνωστή ως δακτυλικό αποτύπωμα της μάζας των πεπτιδίων, περιλαμβάνει τη λήψη ενός μικροσκοπικού δείγματος από το εξώφυλλο ενός βιβλίου. Στη συνέχεια προστίθεται το ένζυμο θρυψίνη για να αφομοιώσει το περιεχόμενό του δείγματος και τοποθετείται το δείγμα σε ένα φασματόμετρο μάζας για να εντοπίσει ποια πεπτίδια ή δομικά στοιχεία πρωτεΐνης περιέχει.
Το αφυδατωμένο ανθρώπινο δέρμα μοιάζει αρκετά με κατσικίσιο δέρμα ή δέρμα αγελάδας, που έχει αφαιρεθεί από το ζώο, αλλά έχει διαφορετικά πεπτίδια. Ο λόγος είναι ότι το DNA αποδομείται με την πάροδο του χρόνου και οι μέθοδοι προσδιορισμού της αλληλουχίας του DNA γενικά δεν μπορούν να προσδιορίσουν εάν τα παλαιότερα εξώφυλλα βιβλίων είναι από ανθρώπινο δέρμα.
Είναι αυτή ακριβώς η μέθοδος, όπως εξηγεί η Rosenbloom που επέτρεψε στο Χάρβαρντ να επιβεβαιώσει ότι το αντίγραφο του βιβλίου «Des destinées de l’âme» είναι όντως δερματόδετο με ανθρώπινο δέρμα.
Το βιβλίο του Houssaye κάποτε άνηκε στον Γάλλο φυσίατρο και βιβλιοφάγο Ludovic Bouland, και οι άνθρωποι υπέθεταν ότι ήταν από ανθρώπινο δέρμα, από τη εποχή ακόμα που ένας συλλέκτης εντόπισε μέσα του ένα κρυφό μήνυμα.
«Ένα βιβλίο για την ανθρώπινη ψυχή» έγραψε ο Bouland σε μία από τις πρώτες σελίδες, «αξίζει να του δώσουν ανθρώπινο ένδυμα».
Αντιδράσεις για τα βιβλία με ανθρώπινο δέρμα
Όταν η βιβλιοθήκη του Houghton ανακοίνωσε το 2014, ότι μετά από έλεγχο των πεπτιδίων επιβεβαιώνονται οι υποψίες ότι ήταν όντως δεμένο με ανθρώπινο δέρμα, το ίντερνετ γέμισε με εκφράσεις αποτροπιασμού.
Ένας κριτικός είπε ότι αυτό που θα ήταν σωστό να γίνει είναι να αφαιρεθεί το δέρμα από το αντίγραφο και να θάψουν το τμήμα αυτό, προκειμένου το θύμα να έχει μία σωστή ταφή. «Το δέσιμο είναι μία μακάβρια ντροπή» έγραψε κάποιος άλλος.
Ωστόσο η ιστορία δεν τελειώνει εκεί. Υπάρχουν φήμες για βιβλία ντυμένα με ανθρώπινο δέρμα κρατουμένων από την εποχή του Τρίτου Ράιχ.
Δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι οι Ναζί όντως δημιουργούσαν τόμους βιβλίων με ανθρώπινο δέρμα, όπως σημειώνει η Rosenbloom, παρά το γεγονός ότι δεν είχαν κανέναν ενδοιασμό να λεηλατήσουν τα σώματα των λιγότερο ισχυρών.
Μια ευρέως διαδεδομένη ιστορία για τους επιτηρητές του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ Karl-Otto Koch και τη σύζυγό του Ilse Koch υποστηρίζει ότι είχαν ένα αμπαζούρ από ανθρώπινο δέρμα. Όμως το ίδιο το αμπαζούρ δεν βρέθηκε ποτέ.
Πριν γίνει βιβλιοθηκάριος, η Rosenbloom εργαζόταν ως δημοσιογράφος. και επέδειξε τις ικανότητές της στην έρευνα.
Κατά τη διάρκεια επίσκεψής της σε βυρσοδεψείο για να δει πώς θα μπορούσε να μοιάζει το ανθρώπινο δέρμα που ετοιμάζεται να χρησιμοποιηθεί για το δέσιμο ενός βιβλίου, αισθάνθηκε μία έντονη δυσοσμία που ήταν σχεδόν αλλόκοτη.
«Δεν ήταν απλώς μια μυρωδιά», όπως αναφέρει. «Ένιωθα σαν να βάζω ωμά όργανα ζώων στο στόμα μου και μου τράβηξαν τη μύτη».
Η βρώμα διαπέρασε ακόμα και τα παπούτσια της, τα οποία και αναγκάστηκε να πετάξει στα σκουπίδια.
Σε μία εποχή που η χρήση του λέιζερ είναι διευρυμένη, τα «Σκοτεινά Αρχεία» προσφέρουν μία υπενθύμιση του τι μπορεί να καραδοκεί κάτω από ένα κατά τ' άλλα φροντισμένο εξώφυλλο.
Είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν αρκετά βιβλία με ανθρώπινο δέρμα, στοιβαγμένα μέσα σε βιβλιοθήκες που βρίσκονται σε κοινή θέα, σημειώνει η Rosenbloom.
«Ακόμα και αν κρατάτε τώρα ένα τέτοιο βιβλίο στα χέρια σας, μάλλον δεν θα μπορούσατε να το ξεχωρίσετε».
Με πληροφoρίες του smithsonianmag
