Ανάμεσα στις τέσσερις προτάσεις που κατατέθηκαν για τον σταθμό «Δικαστήρια», η πρόταση που επικράτησε στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ήταν εκείνη του γραφείου Tense Architecture Network, το οποίο έλαβε το β' βραβείο. Αν και δεν δόθηκε πρώτο βραβείο, όπως τόνισε ο διευθύνων σύμβουλος της «Ανάπλασης Αθήνας», η ωρίμανση των μελετών θα προχωρήσει με τον πρώτο νικητή του εκάστοτε διαγωνισμού.
Σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στο πρακτικό της απόφασης: «Η μελέτη προτείνει ένα ιδιαίτερο, σχεδιαστικά πολύ ποιοτικό, αναγνωρίσιμο αρχιτεκτονικό στοιχείο, ένα κυκλικό στέγαστρο της εισόδου-εξόδου του σταθμού μετρό που πατάει σε κυκλική πλατεία και θα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για τον σταθμό και την περιοχή. Ο ανελκυστήρας προς τον σταθμό του μετρό επανασχεδιάζεται επιτυχημένα ως γυάλινος κύλινδρος. Η μελέτη προτείνει ακόμα την έντονη φύτευση του οικοπέδου περιμετρικά του κυκλικού στεγάστρου, ενοποιώντας το με το πάρκο έμπροσθεν της εισόδου των δικαστηρίων.
Η πράσινη έκταση συνεχίζει και σβήνει σταδιακά φτάνοντας στην πλατεία Πρωτομαγιάς και στον χώρο μπροστά από το παλιό κτίριο της Σχολής Ευελπίδων. Ενώ η πρόταση επιλύει πολύ επιτυχημένα το τμήμα που αφορά την κίνηση των επιβατών του μετρό και τον σχεδιασμό του πολύ ιδιαίτερου στοιχείου εισόδου-εξόδου στον σταθμό, δεν προσφέρει σχεδιαστική πρόταση για τον υπόλοιπο χώρο που καλείται να λειτουργήσει ως ποιοτικός κοινόχρηστος χώρος ξεκούρασης, περιπάτου και συνάντησης των κατοίκων της γειτονιάς».
Ένα νέο τοπόσημο δημιουργείται μέσα στο ενιαίο πλέον άλσος αλλά και την ευρύτερη περιοχή, παραλαμβάνοντας τις κινήσεις των πεζών, αναδιανέμοντάς τες στον χώρο και δημιουργώντας ταυτόχρονα έναν κυκλοτερή χώρο στάσης και αναψυχής.
«Το πεδίο χαρακτηρίζεται από πολλαπλότητα χρήσεων και απουσία συνεκτικού χαρακτήρα του πολεοδομικού ιστού. Κυκλοφοριακά, το σημείο λειτουργεί σήμερα ως άτυπος κόμβος διοχέτευσης της κίνησης των οχημάτων από το κέντρο της Αθήνας προς την περιοχή της Κυψέλης, με αυξημένη κυκλοφορία καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Αντιθέτως, η κίνηση των πεζών είναι περιορισμένη, παρά την άμεση γειτνίαση της περιοχής με το Πεδίον του Άρεως και τα σχετικά άνετα πεζοδρόμια.
Παρόλη τη δυναμική των επιμέρους χαρακτηριστικών της, ο αποσπασματικός χαρακτήρας της περιοχής αποτρέπει τη συνδυαστική τους λειτουργία. Σε αυτό συμβάλλει και η αυξημένη προσέλευση του κοινού στα Δικαστήρια της Ευελπίδων, γεγονός που δημιουργεί έντονη συμφόρηση από διαρκώς εναλλασσόμενους χρήστες κατά το ωράριο λειτουργίας τους, οι οποίοι, εξαιτίας της εφήμερης παραμονής τους, δεν οικειοποιούνται πλήρως τον χώρο. Αποτελεί ζητούμενο η οργανικότερη σύνδεση της περιοχής με την πόλη, με την περιοχή κατοικίας, με το Πεδίον του Άρεως καθώς και με τον παρακείμενο χώρο πρασίνου.
Μέσω της αναδιάρθρωσης του πεδίου ως χώρου σύντμησης των διαφορετικών λειτουργιών, οι χρήστες θα μπορούν να αντιληφθούν μια νέα κεντρικότητα στην περιοχή του σταθμού με μια πρόταση που γεννάται εν μέσω του πρασίνου, διοχετεύοντας τις κινήσεις, προσκαλώντας τη στάση, οργανώνοντας τον ίδιο τον κόμβο», επισημαίνει στη LiFO ο αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ και ιδρυτικό μέλος των Tense Architecture Network, Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, όσον αφορά την πολεοδομική προσέγγιση.
Ως προς τη διαμόρφωση του στεγάστρου υποστηρίζει: «Ένας δεύτερος, υπερυψωμένος κύκλος, αυτήν τη φορά με τη μορφή στεγάστρου, έρχεται να καταστήσει τον σταθμό σημείο αναφοράς. Με διάμετρο μικρότερη από εκείνη του κυκλικού πλατώματος και με κέντρο που προτείνεται μετατοπισμένο από αυτό που έχει ήδη καθοριστεί, η προτεινόμενη κατασκευή έρχεται να στεγάσει τις δεδομένες κλίμακες προς τον υπόγειο σταθμό και τον ανελκυστήρα.
Η θέση του τελευταίου διατηρείται, αλλά η μορφή του προτείνεται κυλινδρική, στην ευρύτερη λογική επίτευξης μιας ρέουσας οργανικότητας στο επίπεδο του εδάφους. Μεταξύ του plateau και του στεγάστρου δημιουργείται ένας επιμέρους ελεύθερος χώρος εντός των ορίων της κυκλικής πλατείας, ο οποίος εξασφαλίζει τη στεγασμένη πρόσβαση στον σταθμό του μετρό, προσφέροντας παράλληλα τη δυνατότητα ανεμπόδιστης κίνησης ή παραμονής των επισκεπτών αλλά και στάθμευσης ποδηλάτων.
Στη θέση του ανελκυστήρα προτείνεται κυκλικό φωτιστικό άνοιγμα, ενώ στο άκρο των κλιμάκων προς τον υπόγειο σταθμό σχεδιάζεται ένα επίσης κυκλικό καθιστικό με ενσωματωμένη φυτεμένη επιφάνεια που προσφέρει στους επισκέπτες τη δυνατότητα στεγασμένης στάσης. Το κυκλικό, εκτεταμένο πλάτωμα και το επίσης κυκλικό, μικρότερο στέγαστρο συλλειτουργούν, εντέλει, ως ένα αλληλένδετο σύμπλεγμα που φορτίζει συμβολικά και σημαίνει τον σταθμό του μετρό.
Ένα νέο τοπόσημο δημιουργείται μέσα στο ενιαίο πλέον άλσος αλλά και στην ευρύτερη περιοχή, παραλαμβάνοντας τις κινήσεις των πεζών, αναδιανέμοντάς τες στον χώρο και δημιουργώντας ταυτόχρονα έναν κυκλοτερή χώρο στάσης και αναψυχής».
Τέλος, για την περιβάλλουσα φύτευση εξηγεί ότι «επιλέγονται ποικιλίες συμβατές με το κυρίαρχο οικοσύστημα των πεύκων που αποτελούν χαρακτηριστικό είδος και του παρακείμενου πληθωρικού άλσους. Η μελέτη επιδιώκει ταυτόχρονα να αποδώσει ποικιλία σε κλίμακα, εποχικότητα και είδη φυτών. Για τον λόγο αυτό προτείνονται δέντρα της Μεσογείου, όπως η χαρουπιά (Ceratonia siliqua), η αμυγδαλιά (Prunus dulcis), το ορθόκλαδο κυπαρίσσι (Cupressus semprevirens) και ο τερέβινθος (Pistacia terebinthus).
Όλες οι ποικιλίες εντάσσονται στον σχεδιασμό, ώστε να πλαισιώνουν, να αναδεικνύουν τη νέα γεωμετρία αλλά και να ενσωματώνοται αρμονικά στην προϋπάρχουσα περιβάλλουσα βλάστηση. Οι εκτεταμένοι χώροι φύτευσης διαμορφώνονται με ποικιλία θάμνων από την ελληνική χλωρίδα, δημιουργώντας έναν συμπαγή υποόροφο για τα νέα ψηλά δέντρα».
Ομάδα μελέτης: Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Κωνσταντίνος Ξανθόπουλος, Leonardo Falcao, Παναγιώτα Μούσα, Χρήστος Βουτσάς, Γιώργος Μαχαιράς, Ναταλία Κώστογλου, Αριάδνη Λογιάδη
Σύμβουλοι:
Κατερίνα Χριστοφοράκη, πολεοδόμος - χωροτάκτης
Ελένη Τσιριντάνη, αρχιτέκτων τοπίου
Γιώργος Λαγκαδινός, συγκοινωνιολόγος
Αθανάσιος Κοντιζάς, πολιτικός μηχανικός
Παντελής Αργυρός, μηχανολόγος-ηλεκτρολόγος
Παναγιώτης Βασιλάτος, δομική τεχνολογία
Αντώνης Ματσούρης, πολιτικός μηχανικός υδραυλικών έργων
Παναγιώτης Ζαφειρίου, περιβαλλοντολόγος
Γρηγόρης Καραΐσκος, γεωπόνος
