Ο Ζορντάν Μπαρντελά θα μπορούσε να είναι ο επόμενος πρωθυπουργός, την επόμενη των εκλογών στη Γαλλία, όμως για πολλούς παραμένει ένα αίνιγμα.
Η ερώτηση ήταν ενδιαφέρουσα πολύ πριν από τις εκλογές στη Γαλλία, όταν ο Μπαρντελά ήταν απλώς πρόεδρος του μεγαλύτερου κόμματος της χώρας, του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου (RN). Τώρα που μιλούν ανοιχτά για τον επόμενο πρωθυπουργό της χώρας, έχει γίνει θέμα κατεπείγοντος.
Σε δύο εβδομάδες η χώρα πηγαίνει στις κάλπες σε πρόωρες εκλογές που προκήρυξε ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν μετά τον εξευτελισμό του από το RN στις Ευρωεκλογές την περασμένη Κυριακή. Εάν το RN έχει σημειώσει άλλη μια μεγάλη νίκη μετά τον δεύτερο γύρο των ψηφοφοριών στις 7 Ιουλίου, τότε ο Μακρόν δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να του προσφέρει την ευκαιρία να κυβερνήσει. Και αν συμβεί αυτό, ο κ. Μπαρντέλα – ο οποίος μοιράζεται την ηγεσία του κόμματος με τη Μαρίν Λεπέν – αναμένεται να οριστεί πρωθυπουργός.
Οι Γάλλοι γνωρίζουν όλοι τα βασικά για τον κ. Μπαρντελά και την αστραπιαία άνοδο του από άνεργο που άφησε το σχολείο στα βόρεια προάστια του Παρισιού σε προστατευόμενο της Λεπέν και πρόεδρος του κόμματος. Ξέρουν ότι είναι γελοία νέος, μόλις 28 ετών, αλλά αυτό φαίνεται να έχει μικρότερη σημασία στις μέρες μας, όταν η εμπειρία δεν μετράει πλέον πολύ. Ο σημερινός πρόεδρος είναι μόλις 46 ετών και ο πρωθυπουργός 35.
Ξέρουν ότι είναι διαρκώς περιποιημένος, ότι μιλάει καλά, είναι εξαιρετικά εμφανίσιμος. Αλλά τι σκέφτεται, πού στέκεται ιδεολογικά, τι είδους άνθρωπος είναι – αυτά είναι άγνωστα. Οι Γάλλοι έχουν την ξεχωριστή αίσθηση ότι ο άνθρωπος που βλέπουν είναι πακέτο. Ωραία τυλιγμένο, αλλά το περιεχόμενο είναι ένα μυστήριο.
Η επίσημη εκδοχή του κ. Μπαρντελά - η περιγραφή στο εξωτερικό του κουτιού - είναι ότι είναι ένας νεαρός άνδρας που μεγάλωσε σε ένα κτήμα στο Σαν Σεν Ντενί και αφού έζησε με τη μάστιγα των ναρκωτικών, της φτώχειας, της ανομίας και της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, πιστεύει ότι μόνο η σκληρή δεξιά είχε την απάντηση. Όπως έχει πει και ο ίδιος: «Είμαι στην πολιτική για όλα όσα έζησα εκεί. Για να σταματήσει να γίνεται ο κανόνας για ολόκληρη τη Γαλλία. Γιατί αυτό που συμβαίνει εκεί δεν είναι φυσιολογικό».
Η αλήθεια είναι πιο λεπτή. Ο Μπαρντελά μεγάλωσε πράγματι από την ανύπαντρη μητέρα του, Λουίζα, στο Σιτέ Γκαμπριέλ-Περί στην πόλη Σεν Ντενί, επομένως η εμπειρία του είναι αρκετά πραγματική. Και οι δύο γονείς του είναι ιταλικής καταγωγής και ο πατέρας του είχε γιαγιά από την Αλγερία. Αλλά ο πατέρας του κ. Μπαρντελά, Ολιβιέ, ο οποίος μετακόμισε όταν ο Ζορντάν ήταν πολύ νέος, διατηρούσε μια επιχείρηση διανομής ποτών και ήταν σχετικά καλά. Έμενε στην πόλη Μονμαρσί. Και ο Μπαρντελά δεν πήγε στο πλησιέστερο δημόσιο σχολείο, αλλά σε ένα ημι-ιδιωτικό καθολικό ίδρυμα δημοφιλές στα μεσαία στρώματα. «Ο νεαρός Μπαρντέλα είχε ένα πόδι και στις δύο πλευρές», είπε ο Πιερ-Στεφάν Φορτ, συγγραφέας μιας επικριτικής βιογραφίας του προέδρου του RN.
Για ένα πρόσφατο προφίλ στην εφημερίδα Le Monde, οι συγγραφείς επέστρεψαν στο Σεν Ντενί για να βρουν φίλους και γνωστούς του νεαρού Μπαρντελά. Βρήκαν ότι είχε αφήσει ελάχιστα ίχνη. Φίλοι - με μικτό φυλετικό υπόβαθρο - θυμήθηκαν ότι ήταν λάτρης των βιντεοπαιχνιδιών και δημιούργησαν ένα κανάλι στο YouTube για να συζητήσουν τις τελευταίες κυκλοφορίες. Θυμήθηκαν ότι είχε δώσει μαθήματα αλφαβητισμού σε μετανάστες, μετά το πέρας των μαθημάτων στο λύκειό του όταν ήταν 16 ετών. Αλλά δεν θυμόντουσαν κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ακροδεξιά πολιτική.
«Η θεωρία μου είναι ότι κοίταξε γύρω από τον πολιτικό κόσμο και εντόπισε το μέρος όπου υπήρχε η καλύτερη πιθανότητα να ανέλιξης», είπε η Σαντάλ Σατελέν, δασκάλα στο λύκειό του, στη Le Monde.
Ο Μπαρντελά μπήκε στο κόμμα στα 17 του και η άνοδός του ήταν αμφίβολή. Έγινε πράξη επειδή έγινε μέλος του εξωτερικού κύκλου της κυρίας Λεπέν. Σε μεγάλο βαθμό η κορυφή του RN λειτουργεί γύρω από τις προσωπικές σχέσεις και την πίστη της φυλής, όπως συνέβαινε όταν ο πατέρας της κυρίας Λεπέν, Ζαν Μαρί, ήταν στο τιμόνι του κόμματος που τότε ήταν γνωστό ως Front National (FN). Ο Μπαρντελά έγινε το αγόρι της κόρης ενός παλιού πολιτικού του FN, του Φρεντερίκ Σατιγιόν.
Μέσα σε λίγες μέρες από τη σύσταση της Λεπέν το 2017, είχε ονομαστεί εκπρόσωπος του κόμματος. Το 2019 του ζήτησε να είναι επικεφαλής της λίστας υποψηφίων του κόμματος στις Ευρωεκλογές, τις οποίες κέρδισε το RN. Έγινε ευρωβουλευτής. Στη συνέχεια, το 2022, τον έκανε πρόεδρο του κόμματος.
Σύμφωνα με τον Πασκάλ Ουμό, εκπαιδευτή μέσων ενημέρωσης που εργάστηκε με τον Μπαρντελά για τέσσερα χρόνια, η Λε Πεν εντόπισε αμέσως πώς ο νεαρός άνδρας – με την τέλεια ιστορία του για τις κακουχίες - θα ήταν χρήσιμος στο κόμμα. Τον αποκάλεσε το «λιοντάρι» της. Αλλά ο Ουμό κάθε άλλο παρά σαν φιλοφρόνηση τα λέει αυτά. Οι δυο τους χώρισαν μετά από μια διαμάχη για χρήματα, επομένως η κατάθεσή του πρέπει να αντιμετωπίζεται με προσοχή. Αλλά σήμερα περιγράφει τον ηγέτη του RN ως προϊόν καθαρού PR.
«Ήταν ένα άδειο δοχείο. Όσον αφορά το περιεχόμενο, δεν υπήρχαν πολλά», είπε ο Ουμό. «Δεν διάβαζε πολύ. Δεν ήταν περίεργος. Απλώς απορρόφησε τα στοιχεία της γλώσσας που του έδωσε η Μαρίν». Ο Ουμό είπε ότι εργάστηκε για μήνες για να πείσει τον Μπαρντελά να απορρίψει τη σκληρή του συμπεριφορά και να χαμογελάσει πιο φυσικά. «Έπρεπε να εξανθρωπίσω το cyborg. Η δουλειά μου ήταν να πείσω τους ανθρώπους που διαφορετικά θα τον μισούσαν να πουν «α! για φασίστας είναι ωραίος!'».
Ο βιογράφος Πιέρ Στεφάν Φορτ είναι ένας ακόμα επικριτής του Μπαρντελά που λέει ότι υπάρχει λίγη ουσία πίσω από την προσωπική εικόνα. «Είναι ένας χαμαιλέοντας. Προσαρμόζεται τέλεια στο περιβάλλον γύρω του», είπε. «Και είναι ένας χρόνιος οπορτουνιστής. Δεν υπάρχει ιδεολογία εκεί. Είναι καθαρή στρατηγική. Αισθάνεται το πού φυσάει ο άνεμος και μπαίνει εκεί νωρίς».
Πράγματι, είναι αδύνατη η ταύτιση του Μπαρντελά με οποιονδήποτε από τους διαφορετικούς κύκλους ή πολιτικές φυλές του RN. Σε διάφορες περιόδους ήταν με την «κοινωνική» πτέρυγα, με την εστίασή της στους φτωχούς και την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών, και την πτέρυγα «ταυτότητας» με την εστίασή της στη φυλή και τη διατήρηση της γαλλικής κουλτούρας. Αλλά κυρίως πηγαίνει εκεί που πηγαίνει η κυρία Λεπέν. Όπως αυτή, και το κόμμα στο σύνολό του, έχει μια γενική άποψη που χτίζεται γύρω από μια σκληρή απάντηση στο έγκλημα και τη μετανάστευση, και έχει μιλήσει για τη Γαλλία που «βυθίστηκε από μετανάστες». Αλλά σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες, οι απαντήσεις παραμένουν σκόπιμα θολή.
Φυσικά, δεν υπάρχει αμφιβολία για τη δημοτικότητά του. Οι νεαρές γυναίκες πιστεύουν ότι είναι «υπέροχος» και έχει ένα χαμόγελο και μια selfie για όλους. Αλλά κοιτάξτε για λίγο, και θα δείτε τη ρουτίνα του χαμόγελου να έρχεται ξανά μάλλον υπερβολικά αυτόματα.
Και ακούστε για λίγο τι λέει και θα ακούσετε τα ίδια τροπάρια και φόρμουλες να επανεμφανίζονται. Σε ένα πρόσφατο τηλεοπτικό ντιμπέιτ με τον πρωθυπουργό Γκαμπριέλ Ατάλ, ο Μπαρντελά είπε αυτά που έπρεπε, αλλά ήταν προφανές ποιος ήταν ο πιο έξυπνος. Ευτυχώς για τον κ. Μπαρντελά, ο κ. Ατάλ διέλυσε το πλεονέκτημά του υιοθετώντας ένα συνεχές χαμόγελο – ακριβώς το είδος της συγκατάβασης που τρέφεται από το RN.
Για την κυρία Λεπέν, το λιοντάρι ήταν ένα τεράστιο πλεονέκτημα και της επέτρεψε να διευρύνει την απήχηση του κόμματος πολύ πέρα από τις παραδοσιακές κοινωνικές του κατηγορίες. Με τη συνήθεια του στο TikTok, ο Μπαρντελά συνδέεται προφανώς με τους νέους. Δημοσιεύει τακτικά σύντομα βίντεο του εαυτού του (τα οποία έχουν συσκευαστεί από εταιρεία μέσων ενημέρωσης) στους 1,3 εκατομμύρια ακόλουθούς του. Έχει επίσης καλά ποσοστά μεταξύ των αποφοίτων, των συνταξιούχων και των κατοίκων των πόλεων – τμήματα που έχουν αποδειχθεί ανθεκτικά στο RN στο παρελθόν.
Αλλά το ερώτημα δεν έχει απαντηθεί ακόμα. Είναι η απήχησή του απλώς το αποτέλεσμα μιας λαμπρής επικοινωνιακής πολιτικής ή είναι ένας άνθρωπος με τα σωστά πράγματα για να διοικήσει τη χώρα;
Είναι 28 ετών, δεν πήγε ποτέ στο πανεπιστήμιο και δεν έχει εμπειρία στην κυβέρνηση. Δεν έχει κάνει ποτέ δουλειά εκτός του RN, εκτός από ένα μήνα ένα καλοκαίρι στην εταιρεία του πατέρα του. Μέχρι πρόσφατα, αυτό θα καθιστούσε αδιανόητο το να γίνει πρωθυπουργός της Γαλλίας. Αλλά εξακολουθούν να ισχύουν οι παλιοί κανόνες;
Με πληροφορίες από BBC
