Ο Καβάφης της Λένας Πλάτωνος και του Δημήτρη Παπαϊωάννου

Η Λένα Πλάτωνος μελοποιεί και ο Δημήτρης Παπαϊωάννου σκηνοθετεί 13 ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη.

Έγινε τη Παρασκευή 10/12 στο Παλλάς η πρεμιέρα του Καβάφη,

της μουσικοσκηνοθετικής εκδοχής της Λένας Πλάτωνος και του Δημήτρη Παπαϊωάννου σε 13 από τα ποιήματα του μεγάλου αλεξανδρινού ποιητή.

Έχω την αίσθηση πως το πείραμα πέτυχε. Δεν είναι εύκολη υπόθεση η μελοποίηση του Καβάφη. Υπάρχει κάτι ερμητικά δυσπρόσιτο στον πυρήνα του καβαφικού corpus που πρέπει όταν επιχειρήσεις να αναμετρηθείς μαζί του να έχεις μετρήσει καλά τα εφοδιά σου.
Πράγμα που το κατάφερε η Πλάτωνος. Κατάλαβε ακριβώς σε τι συνίσταται η καβαφική ειρωνεία και αποστασιοποίηση και τα ενέταξε ιδανικά στο δικό της καλλιτεχνικό σύμπαν. Το οποίο, για όσους την παρακολουθούν μέσα στα χρόνια, θα έχει γίνει κατανοητό πόσο μοιάζει στα δομικά συστατικά του με τις καβαφικές ατμόσφαιρες.

photo by gglolita

Η Πλάτωνος είναι παιδί του μη συμβατικού, δημιουργός με πνοή και καλλιτεχνική ειλικρίνεια. Τι πάει να πει αυτό; Έκανε μουσική και πορεύτηκε στα καλλιτεχνικά πράγματα όχι με στόχο την ναρκισσιστική επικράτηση στον τομέα της, τον τραπεζικό λογαριασμό και τις τρέχουσες καλλιτεχνικές δημαγωγίες που ταλανίζουν πολλούς ομοτεχνούς της αλλά με σκοπό την ατόφια δημιουργική έκφραση.

Δεν ήταν εύκολο. Δεν είναι εύκολο. Ωστόσο αντέχει και επιμένει. Εδώ, σ’ αντίθεση με την παράδοξη λάπτοπ ελεκτρόνικα των Ημερολογίων του 2008, που σηματοδότησαν και την φορτισμένη επιστροφή της μετά από αρκετά χρόνια απουσίας, ο μουσικός πυρήνας του έργου είναι πιο ισχυρός, πιο στέρεος.

Δεν μου αρέσουν οι βαθυστόχαστες μουσικολογικές αναλύσεις και δεν θα σε ταλαιπωρήσω με μια τέτοια. Άλλωστε το πως προσλαμβάνει κάποιος ένα έργο τέχνης είναι κατά τη γνώμη μου προσωπικών και αισθητικών αντιλήψεων και διεργασιών φιλτράρισμα. Μπορώ να σου πω με βεβαιότητα πάντως πως το ηχογράφημα συνομιλεί με ειλικρίνεια και με δύναμη με το καβαφικό σύμπαν καταφέρνοντας να δημιουργήσει ένα έργο τέχνης μ’ ένταση, μοναδικότητα και μνήμη.

Ο Γιάννης Παλαμίδας, ο τραγουδιστής του έργου, βρίσκεται στην καλύτερη ερμηνευτικά στιγμή της καριέρας του. Καταφέρνει κατα τη γνώμη μου ένα σπάνιο ερμηνευτικό άθλο, μιλώντας με μελετημένη αυθάδεια και ισοκρατημένη φρενίτιδα την εσωτερική γλώσσα των ποιημάτων και ερχόμενος σε πλήρη συντονισμό με την καβαφική ιδιόλεκτο.

Η οτπική ανάγνωση του Παπαϊωάννου απ’ τη άλλη έχει τις δικές της αφετηρίες, τα δικά της σημαινόμενα, τις δικές της διαθέσεις εισερχόμενη σε αυτή την σύμπραξη. Δεν ξέρω, όπως και στην περίπτωση της Πλάτωνος, αν από ένα σημείο και μετά τους πλησιάζουμε (αντιληπτικά μιλώντας) με ζυγισμένα και πολλές φορές καταδυναστευτικά προαπαιτούμενα θέλοντας ως κοινό να συγκινηθούμε, να ταξιδέψουμε, να χαρούμε και ξεχνώντας πως πολλές φορές η λειτουργία της τέχνης δεν είναι αυστηρά να κάνει τον αποδέκτη της να νιώσει “καλά”, “ευχάριστα”, “εντάξει”.

Ο Παπαϊωάννου εδώ αναμετρήθηκε με τον Καβάφη όχι χρησιμοποιώντας τη χοροθεατρική του φόρμουλα αλλά φτιάχνωντας 13 videoιστορίες εμπνευσμένες από τα καβαφικά ποιήματα και την πλατωνική μελοποιήση τους. Ανακαλώντας τις εικόνες και την αίσθηση που μου αφήσαν, τώρα που γράφω αυτό το άρθρο, νιώθω πως και από την δική του πλευρά υπήρξε ένα πλησιάσμα ειλικρινές καλλιτεχνικά.

Πειραματιζόμενος με την τεχνική του βίντεο, όπως αναφέρει σε συνεντεύξεις και στο πρόγραμμα της παράστασης, ως πρωτάρης φίλτραρε με ενδιαφέρον τρόπο τις επιρροές του, τις εικονογραφικές εμμονές, τις γνώριμες αναφορές του. Υπήρχε αυτό που έχει χαρακτηριστεί ως παπαϊωαννική αισθητική, ναι. Δεν το βρίσκω κακό. Υπήρχε όμως και διάχυτη η καβαφική μελαγχολία, το υποδόριο στοιχείο του πόνου, η υπόμνηση πως το βασικό αίσθημα της ζωής είναι ο έρωτας. Κι ο θάνατος.

Μου άρεσαν οι κιτς πινελιές, βρήκα ενδιαφέρουσα την ένταξη των πορνογραφικών segment από το ίντερνετ και την συνομιλία τους με την καβαφική ιδιόλεκτο. Το διαδίκτυο και οι ερωτικές συμπεριφορές του αποτελούν άλλωστε γνώριμο καμβά για τη νέα γενιά και θεωρώ υποκριτικό και γεροντοκορίστικο να (κάνουμε πως) σοκαριζόμαστε. από την συζευξή τους με τον Καβάφη. Στην τέχνη δεν (πρέπει να) υπάρχει ακαδημαϊκό, ανόσιο και ανίερο.

Όπως επίσης δεν με ενόχλησε ο gay τονισμός της εικονοποιίας της παράστασης. Θεωρώ πως είναι ψευδεπίγραφη, απόρροια περιττών ταμπού και εσωτερικών κρατημάτων η συνθήκη που αποτρέπει μερίδα του στρέητ κοινού να συντονιστεί με gay εικονογραφίες. Αρκεί να είσαι ανοιχτός συναισθηματικά ως δέκτης και όλα τ’ άλλα θα ακολουθήσουν.

Δεν ξέρω κατά πόσο σ’ έπεισα, άλλωστε δεν ήταν κι ο σκοπός του άρθρου αυτός:-) Κατά τη γνώμη μου πρέπει όταν ερχόμαστε σε επαφή με την τέχνη να κηδεύουμε με την δέουσα προσοχή τις προκαταλήψεις και τα προαπαιτουμενά μας και να αφηνόμαστε στον σπινθηρισμό. Ο οποίος δεν είναι πάντα σίγουρο πως θα συμβεί.

Αλλά εν πάση περιπτώσει καλό είναι να τον αφήσουμε να δοκιμάσει:-)

bonus track: Γιατί (συνεχίζει να) μου αρέσει ο ΚΚ

ΚΚ

13 Ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη

σε μουσική Λένας Πλάτωνος

και σκηνοθεσία Δημήτρη Παπαιωάννου

στο θέατρο Παλλάς.

Ερμηνεύει ο Γιάννης Παλαμίδας.

παραστάσεις Σάββατο 11/12 στις 9 και στις 11

και Κυριακή 12/12 στις 9

Λένα Πλάτωνος

Καβάφης

13 Τραγούδια

κυκλοφορεί  στις 13/12 από την Innerear