They Live του John Carpenter, 1988, ΗΠΑ, 93’
Πολύ συχνά οι σκηνοθέτες που προσπαθούν να υλοποιήσουν μια περιπέτεια με κοινωνικό περιεχόμενο πέφτουν στην παγίδα της σοβαροφάνειας. Ειδικά αν βαραίνονται από ένα παρελθόν με ταινίες σοβαρού τόνου, τους είναι αφάνταστη μια ταινία σαφώς πιο εύθυμη, ενώ ταυτόχρονα κουβαλάει ερεθίσματα για σκέψη. Ο Charlie Chaplin, αντιθέτως, για να περάσει το νόημα της σκληρής κοινωνίας στο The Kid και το Modern Times, δεν θυσίασε τη slapstick κωμική πλευρά του για αυτό που αργότερα θα ονομαζόταν «Ξανθοπουλισμός» (ο όρος δεν υπάρχει επισήμως, με τους φίλους μου, αν και δεν είμαστε αυθεντίες, έχουμε ένα ταλέντο στην ανορθόδοξη γλωσσοπλασία).
Έτσι και ο Carpenter, ενώ πριν λίγα χρόνια παρέδωσε ρέστα μετα-αποκαλυπτικής δράσης (Escape From New York), έκανε μια τόσο χαρούμενα μακάβρια γιορτή φόβο και τρόμο των αθώων παιδιών - οπαδών της (Halloween) και ένα τόσο ποιητικό φυσικό φαινόμενο το γονιμοποίησε με το καλλιτεχνικό του σπέρμα ώστε να εγκυμονεί τερατουργήματα (The Fog), εδώ κάνει την πλάκα του σε ένα αναρχικό, ίσως, πλαίσιο, και νοηματικά και στον σκηνοθετικό εαυτό του.
Ένας τυχοδιώκτης οικοδόμος αφού πιάνει δουλειά και βρίσκει τόπο διαμονής σε μια παραγκούπολη στο Λος Άντζελες, παρατηρεί κάποια περίεργα περιστατικά να συμβαίνουν. Την κανονική ροή του τηλεοπτικού προγράμματος να δέχεται ρεσάλτα από πειρατές των κυμάτων που κηρύττουν για την εισβολή κακόβουλων πλασμάτων στην κοινωνία, ενώ ταυτόχρονα η εκκλησία απέναντί τους δέχεται περίεργες επισκέψεις. Μετά από μια έφοδο της αστυνομίας το ίδιο βράδυ στην εκκλησία ανακαλύπτει κάποια φαινομενικά συνηθισμένα γυαλιά ηλίου που του επιτρέπουν να βλέπει κρυμμένα μηνύματα πίσω από περιοδικά, διαφημίσεις και λεφτά και, ανάμεσα σε ανθρώπους, κάποιους ασυνήθιστα πολύ κακομούτσουνους. . Οι εξωγήινοι έχουν κυριεύσει τα υψηλότερα πόστα της Γης και πρέπει να την απελευθερώσει. Ποιος να τον πιστέψει όμως, ώστε να βάλει το χεράκι του να γίνει το θέλημά του πραγματικότητα?
Ο Schwarzenegger δεν είναι μέλος του cast, όσο προβλέψιμη επιλογή και να ήταν σε αυτή την περίπτωση. Τη θέση του έχει ο Roddy Piper, παλιοσειράς της αμερικάνικης πάλης. Όταν διαβάζαμε, αντίστοιχα, ότι σε κάποια ταινία επρόκειτο να πρωταγωνιστήσει ο αείμνηστος Σουγκλάκος (βλέπε Η Επιστροφή των Καθαρμάτων), το trash ήταν κάτι το αυτονόητο. Αλλά εδώ δεν ισχύει ο κανόνας του παλαιστή. Ο Roddy Piper είναι χωμένος στο πετσί του ρόλου, πετώντας ατάκες που δίνουν μαθήματα bad-assery σε πολύ δήθεν σκληροτράχηλο κόσμο. Και μόνο η ατάκα του «I have come here to chew bubblegum and kick ass... and I'm all out of bubblegum» σε κάνει αφενός να γελάς με την κωμική της υπόσταση και αφετέρου να λες έκπληκτος στα φιλαράκια σου (είπαμε, δεν είναι από τις ταινίες που βλέπει κανείς με την καλή του σε τρυφερές στιγμές) «ΤΙ ΕΙΠΕ Ο ΘΕΟΣ?».
Κρατώντας ταυτόχρονα και ένα βλέμμα παρωδίας στις ταινίες δράσης - επιστημονικής φαντασίας που ακολουθούν τον κλασσικό κανόνα «σφίχτης-πιστολίδι-σκηνή ξύλου-ερωτική σκηνή-περισσότερο πιστολίδι-φιλί-credits» ο Carpenter χρησιμοποιεί μετρημένες ανάλογες σκηνές για να αυξήσει το γέλιο μας. Η σκηνή ξύλου στο πάρκινγκ μεταξύ του πρωταγωνιστή και του μέλλοντος συνεργάτη του με αφορμή το ότι ο συνεργάτης του δε θέλει να φορέσει ένα ζευγάρι γυαλιών ηλίου μόνο γέλιο μπορεί να φέρει. Δε νομίζω να έφτανα σε τέτοιο σημείο (προς το παρόν) οπότε η κωμωδία είναι κάτι παραπάνω από προφανής. Το ίδιο και στις σκηνές όπου τα όπλα έρχονται σε διάλογο και τα πτώματα σχηματίζουν λόφους δεν μπορείς να μη σκεφτείς που στο πλάνο θα δεις το μακαρίτη Leslie Nilsen.
Καλή η κωμωδία ως τρόπος για να μας περάσει ο Carpenter ένα σοβαρότατο μήνυμα που υπό άλλες συνθήκες θα το αφήναμε ως κάτι το πολύ βαρύ: αυτό της πνευματικής υποδούλωσης. Και όχι απαραίτητα από εξωγήινους, αλλά από τους ίδιους τους συνανθρώπους μας που μας βάζουν σε ένα καλούπι καταναγκασμού, υπακοής στις φόρμες ακόμα και όταν αυτές είναι προς όφελός τους και όχι δικό μας. Τα γυαλιά προφανώς έχουν δισυπόστατο μήνυμα: η cool εικόνα που δίνουν στον πρωταγωνιστή είναι για να ξεχωρίσει μέσα στο υπόλοιπο κοιμισμένο πλήθος, το διαφημιστικό πρότυπο εις βάρος της διαφήμισης.
Αν κανονίσετε ένα βράδυ χαλαρών προβολών με καλή παρέα, ή έστω αν έχετε αδυναμία στον cult κινηματογράφο, αυτός εδώ ο κωμικός βιασμός του οράματος του Orwell δεν πρέπει να λείπει από τις ταινίες που θα δείτε. Η Studio Canal και η Audiο Visual έχουν φροντίσει για το DVD της.
