Οπως και άλλοι σημαντικοί Νεοϋορκέζοι, η Helvetica ήρθε από κάπου αλλού: τη μικρή ελβετική πόλη του Munchenstein, εκεί όπου δημιουργήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του '50 από έναν σκοτεινό σχεδιαστή, τον Μαξ Μίντινγκερ, για το Haas Type Foundry. Εγκατέλειψε την αυθεντική ονομασία, Neue Haas Grotesk, όταν έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες, προκειμένου να είναι πιο εύκολο για τους Αμερικανούς να την προφέρουν.
Η αλλαγή λειτούργησε. Η Helvetica άνθησε, καθώς έγινε η γραμματοσειρά επιλογής για τους ντιζάινερ της δεκαετίας του '60 που ήθελαν η δουλειά τους να μοιάζει μοντέρνα. Ανάμεσά τους ήταν ο Μπομπ Νοόρντα και ο Μάσιμο Βινιέλι, που επέλεξαν την Helvetica σαν τη γραμματοσειρά για τις επιγραφές στον υπόγειο σιδηρόδρομο της Νέας Υόρκης όταν τις ξανασχεδίασαν στα τέλη του '60. Μπορείς ακόμη να δεις την Helvetica σήμερα σε χιλιάδες πινακίδες στα τρένα και τους σταθμούς της Νέας Υόρκης.
Αλλά η ιστορία δεν είναι τόσο ξεκάθαρη, όπως εξηγεί ο Πολ Σο στο νέο του βιβλίο, «Helvetica and the New York City Subway System». Η Helvetica δεν υιοθετήθηκε παντού στον υπόγειο σιδηρόδρομο μέχρι τη δεκαετία του '90. Οι προσπάθειες να την εισάγουν έμεναν στο κενό από περικοπές στον προϋπολογισμό, απεργίες, προβλήματα στην παραγωγή και αδύναμο μάνατζμεντ.
Η ιστορία των τρένων υπήρξε μια αδυσώπητη «μάχη ανάμεσα στις κεντρομόλες και τις φυγόκεντρες δυνάμεις», ξεκινώντας το 1904 με την πρώτη τους διαδρομή, την Interborough Rapid Transit από το City Hall το Δημαρχείο στο Μπρονξ. Μια άλλη εταιρεία αναζητήθηκε για να φτιάξει τη δεύτερη γραμμή και άλλη για την τρίτη. Μέχρι την εποχή που και οι τρεις σειρές είχαν ολοκληρωθεί το 1940, το σύστημα ήταν προβληματικό.
Αυτό το χάος φαινόταν και στις σημάνσεις του υπόγειου σιδηροδρόμου. Ο τίτλος μιας πρότασης του 1957 για τον επανασχεδιασμό του συστήματος τα έλεγε όλα: «Εξω από τον λαβύρινθο: Ενας λόγος και ένα πλάνο για καλύτερη πληροφόρηση για τους επιβάτες στον υπόγειο σιδηρόδρομο της Νέας Υόρκης».
Το 1966, ο κ. Νοόρντα δέχτηκε πρόσκληση για να συνεργαστεί με τον κ. Βινιέλι και την ομάδα ντιζάιν Unimark σε μια επανεξέταση των επιγραφών του σιδηρόδρομου της Νέας Υόρκης. Είδαν με τρόμο καθώς το κατάστημα Bergen Street Sign που έφτιαχνε τις επιγραφές, προχώρησε ορισμένες από τις προτάσεις, ότι δεν κατάλαβε τις περισσότερες από αυτές και αγνόησε τελείως τις υπόλοιπες. Οι αρχές αρνήθηκαν να επιτρέψουν στη Unimark να έχει την επίβλεψη της διαδικασίας.
Τελικά, οι αρχές υποχώρησαν και ανέθεσαν στην Unimark να προχωρήσει σε ένα πρόγραμμα ντιζάιν. Ακόμη και τότε, η διαδικασία θύμιζε μπάλωμα. Η Unimark ήταν δυσαρεστημένη με την τεχνοτροπία του καταστήματος της Bergen Street αλλά η αρμόδια αρχή αρνήθηκε να βρει εναλλακτικές λύσεις. Η επιλογή γραμματοσειράς ήταν περιορισμένη σε αυτές που είχαν ήδη χρησιμοποιηθεί από το κατάστημα, με την Helvetica να είναι απούσα. Η Unimark έπρεπε να συμβιβαστεί με την παραπλήσια αλλά λιγότερο ραφιναρισμένη Standard Medium.
Κι όμως, μια άλλη εκδοχή από το πρόγραμμα της Unimark αποκαλύφθηκε στα τέλη του '70, μόνο για να έρθει αντιμέτωπη με παρόμοια προβλήματα. Επρεπε να φτάσουμε στο 1989 για να δούμε την Helvetica να γίνεται τελικά η επίσημη γραμματοσειρά του σιδηρόδρομου. Η Helvetica είναι από τότε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σύμβολα της Νέας Υόρκης, αν και η κατάκτηση του σιδηροδρόμου δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Ο κ. Σο προβλέπει ακόμη μια νέα απειλή από τις ψηφιακές επιγραφές και μια διαχρονική απειλή από τα «προσωρινά» χειρόγραφα σημειώματα από τους υπαλλήλους των τρένων. Ευτυχώς υπάρχουν και οι αγαπημένες παλιές επιγραφές με τα μωσαϊκά σε ορισμένους παλιούς σταθμούς που έχουν επιβιώσει μέσα σε όλες αυτές τις δεκαετίες του χάους στο ντιζάιν.
σχόλια