O κριτικός θεάτρου της εφημερίδας Guardian, o δύσκολος Michael Billington, είδε τη νέα παράσταση του Θόδωρου Τερζόπουλου στο Λονδίνο -ήταν η δεύτερη του Έλληνα σκηνοθέτη που έβλεπε- και έγραψε μια πάρα πολύ καλή κριτική.
Όλη η κριτική δημοσιεύτηκε στα αγγλικά στον Guardian εδώ. Εγώ μετέφρασα πολύ πρόχειρα το μεγαλύτερο μέρος της:
Τον περασμένο χειμώνα ανακάλυψα στην Αθήνα τη δουλειά ενός μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη, του Θεόδωρου Τερζόπουλου (σε μια παράσταση βασισμένη στην αλληλογραφία της Ελισάββετ Α' και της Μαρίας Α' της Σκωτίας). Τώρα ο Τερζόπουλος κάνει μια επίσκεψη αστραπή στο Λονδίνο μ' αυτήν την εκπληκτική δουλειά, που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο μιας έκθεσης της εικαστικού Καλλιόπης Λεμού (Kalliopi Lemos).
Αρχικά συγκεντρωνόμαστε σε μια κρύπτη, πράγμα ταιριαστό αν σκεφτείς ότι το Il Deserto μιλά για τον ζωντανό θάνατο. Ο ήρωας του κομματιού (γραμμένου απ' τον Carlo Michelstaedter και ερμηνευμένου στα ιταλικά απ' τον βιρτουόζο Paolo Musi) είναι μισοθαμμένος στην έρημο. Σαν πρωταγωνιστής του Μπέκετ χρησιμοποιεί λέξεις για να νικήσει το σκοτάδι. "Μιλάς, μιλάς", δηλώνει, "και κανείς δε σ' ακούει". Τα συναισθήματα του ήρωα διαδέχονται το ένα το άλλο - φόβος, οργή, επίμονη περιφρόνηση - καθώς ένας σχεδόν ασταμάτητος λεκτικός χείμαρρος βγαίνει απ' το στόμα του για 45 λεπτά.
Η ανακούφιση έρχεται μόνο όταν ο ίδιος ο σκηνοθέτης -που είναι καθισμένος μπροστά στον Musi, μουρμουρίζει μοιρολόγια απ' τα μέρη απ' όπου προέρχεται, απ' τον Πόντο στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας.
Τι συμβολίζουν όλα αυτά; Κατά τη γνώμη μου μας δίνουν μιαν αίσθηση τρομακτική, που μου θύμισε την Κόλαση του Δάντη: το να είσαι εγκλωβισμένος στο μεταίχμιο της ζωής και του θανάτου σε έναν υπόγειο κόσμο.
Τα γλυπτά της Λεμού ενισχύουν αυτή την άποψη και προωθούν τη δράση με τρόπο ανατριχιαστικό. Η εγκατάστασή της έχει τον τίτλο "Navigating in the Dark", και αποτελείται από τρία κουφάρια Ελληνικών καραβιών. Το ένα περιέχει φίδια που σπαρταρούν, ένα άλλο ανθρώπινες φιγούρες σε φυσικό μέγεθος και το τρίτο κοράκια που συμβολίζουν το θάνατο. Όλα είναι φτιαγμένα από ατσάλι και συνοδεύονται από ταιριαστούς ήχους δίνοντάς σου την εντύπωση πως βρίσκεσαι σε ποταμό που οδηγεί στον Άδη, στο αιώνιο σκότος. Μια νότα ανακούφισης προσφέρεται από μια εσοχή γεμάτη λευκές μέλισσες που επιπλέουν και υπονοούν την ύπαρξη ενός χαμένου παραδείσου, μέλισσες φτιαγμένες από Γιαπωνέζικο χαρτί.
Η περφόρμανς κράτησε μια νύχτα, τα γλυπτά θα παραμείνουν στην έκθεση για μερικές εβδομάδες. Η βραδιά όμως ξεπέρασε τα ασαφή όρια θεάτρου και εικαστικών και παρουσίασε μια άψογη σύνθεση της φαντασίας δύο δυναμικών Ελλήνων καλλιτεχνών.
Αυτό που με μπερδεύει είναι η άγνοια που έχουμε σχετικά με τον Τερζόπουλο. Έχει δημιουργήσει ένα θέατρο που, παρ' ό,τι έχει και στοιχεία που θυμίζουν τη δουλειά του Πολωνού Jerzy Grotowski, μοιάζει μοναδικό: ένα θέατρο που εξερευνά το στριμωγμένο ζώο που είναι ο άνθρωπος και τη γυμνή απόγνωσή του. Απ' το έργο μού έμεινε μια οξυμένη αίσθηση και της χαράς της ζωής - αλλά και της αναπόφευκτης παροδικότητάς της.
*Οι εικόνες των έργων που έβαλα ανάμεσα στο κείμενο του Βρετανού κριτικού προέρχονται απ' το σάιτ της εικαστικού: http://www.kalliopilemos.com
σχόλια