Ακόμα και στις πιο δύσκολες ανηφοριές της μακραίωνης διαδρομής του, ο λαός μας δεν σταμάτησε ποτέ να τραγουδά τις χαρές και τις λύπες του. Έτσι, τα δημοτικά τραγούδια αποτελούν τη μόνη αληθινή έκφραση του χαρακτήρα και της πνευματικής ανάπτυξης του έθνους. Η Νέα Λάιφο, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 50 ετών από τα γεγονότα του 2012-13, σας προσφέρει τρια σπάνια κλέφτικα τραγούδια που αποπνέουν το άρωμα της ηρωικής εκείνης εποχής.
Το πρώτο έχει για κεντρικό πρόσωπο έναν ξακουστό, τότε, οπλαρχηγό, ο οποίος αντιτάχθηκε στις Μεγάλες Δυνάμεις ανάβοντας έτσι τη σπίθα για τη μεγάλη ευρωπαϊκή επανάσταση:
Μας ήρθε η άνοιξη πικρή, το καλοκαίρι μαύρο,
μας ήρθε κι ο χινόπωρος πικρός φαρμακωμέvος.
Μας ήρθε ο Φράγκος βασιλιάς, μας ήρθε Βαυαρέζα.
Παίρνει και γράφει διαταγές σ' όλα τα βιλαέτια,
γράφει και μια ξεχωριστή για τον Αλέξη Τσίπρα.
«Τσίπρα μ', σε θέλει ο βασιλιάς»,
«Τι να με θέλει ο κερατάς,
Τι να με θέλει ο Φράγκος;
Άμα με θέλει για καλό,
Να αλλάξω και να στολιστώ.
κι άμα με θέλει για κακό,
Να παρω το Λαφαζάνη»
Το τραγούδι συναντάται σε διάφορες παραλλαγές. Για παράδειγμα, στα μέρη της Μεσσηνίας τραγουδιέται ως εξής:
«Τσίπρα μ', σε θέλει ο βασιλιάς»
«Τι να με θέλει ο κερατάς;»
«Σε θελ' να δώκεις τ' άρματα,
Να ακούσεις τον Αντώνη
Να κάτσεις να αναλογιστείς
το μέλλον των παιδιών μας»
Ο Αντώνης που εμφανίζεται σε αυτήν την παραλλαγή, πρέπει να είναι ένας φημισμένος κλεφταρματωλός από την Καλαμάτα. Ο ίδιος πρωταγωνιστεί σε ένα άλλο χαρακτηριστικό κλέφτικο τραγούδι της εποχής. Εδώ, η λαϊκή μούσα τον θέλει να συνομιλεί με τη νεολαία της Σαμαρίνας, μιας περιοχής χαμηλά στη οδό Συγγρού, όπου ο καπετάν Αντώνης είχε τα λημέρια του
Εσείς παιδιά κλεφτόπουλα, (δις)
παιδιά της Σαμαρίνας, μωρέ παιδιά καημένα,
παιδιά της Σαμαρίνας κι ας είστε λερωμένα.
Σαν πάτε κάτω στη Συγγρού,
κάτω στη Σαμαρίνα,
Τουφέκια να μην ρίξετε,
τραγούδια να μην πείτε.
Και αν βγουν στη στράτα να σας δουν,
και ’ρθουν και σας ρωτήσουν,
να πείτε πως παντρεύτηκα,
πήρα καλή γυναίκα.
Την Αγγέλα έχω πεθερά,
τη Ντόρα για γυναίκα, μωρέ παιδιά καημένα,
τη Ντόρα για γυναίκα, κι ας είστε λερωμένα.
Κι αυτά τα παλιοπάσοκα, (δις)
αδέρφια και ξαδέρφια, μωρέ παιδιά καημένα,
αδέρφια και ξαδέρφια, κι ας είναι λερωμένα.
Συνήθως, όσα περιγράφονται στα κλέφτικα τραγούδια είναι θολά, ασαφή και ξεκομμένα από το χώρο και το χρόνο. Παρ’ όλα αυτά, ο προσεκτικός μελετητής μπορεί να βρει ψήγματα από τα ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν την πορεία του έθνους μας. Ένα παράδειγμα αποτελεί το τρίτο και τελευταίο τραγούδι που δημοσιεύουμε σήμερα. Τίτλος του: «Ο Δραγασάκης μίλησε»:
Λάμπουν τα χιόνια στα βουνά κι ο ήλιος στα λαγκάδια,
λάμπουν και τα αλαφρά σπαθιά όλων των Συριζαίων,
οπού δεν καταδέχονται τη γη να την πατήσουν.
Καβάλα πάνε στη βουλή, καβάλα προσκυνάνε,
καβάλα παίρν' αντίδωρο απ’ του παπά το χέρι.
Φλουριά ρίχνουν στους μισθούς, φλουριά και στους ανέργους,
Κάνουν προσλήψεις από εδώ, μνημόνια καταγγέλουν.
Και ό Δραγασάκης μίλησε, κι ο Δραγασάκης λέει:
"Τούτ' οι χαρές που κάνουμε σε λύπη θα μας βγάλουν.
Απόψ' είδα στον ύπνο μου, στην υπνοφαντασιά μου,
θολό ποτάμι πέρναγα και πέρα δεν εβγήκα.
Ελάτε να τα γυρίσουμε, δικαιολογιά να βρούμε.
Σύρε, Στρατούλη μ' στον Αυτιά, σύρε Δούρου στη Στάη,
Κι εσύ καλε μ’ Τατσόπουλε στρώσου εις τον κομπιούτερ.
Εγώ θα πάω στη Φραγκιά, μπας και τους καταφέρω."
(Το αφιέρωμα της Νέας Λάιφο στα κλέφτικα τραγούδια του ηρωϊκού 2012, έγινε έπειτα από προσωπική παράκληση της υπουργού πολιτισμού κ. Ουρανίας Μιχαλολιάκου.)
Αθήνα, Ιούνιος 2062
Ο Γιώργος Παναγιωτάκης είναι συγγραφέας
σχόλια