ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΙΝΑ ΣΙΔΗΡΟΠΟΥΛΟΥ
Η Μυτιλήνη είναι στολισμένη και φάτνες έχουν στηθεί στα χωριά που διασχίζουμε καθώς φτάνουμε στον Βορρά. Χριστούγεννα σήμερα, με τον ήλιο να λάμπει και τη θάλασσα ήρεμη. Ευτυχώς. Ιδιαίτερα Χριστούγεννα για τους κατοίκους της Λέσβου και τους εθελοντές που βρίσκονται στο νησί. Ο αέρας μυρίζει θάλασσα και αρμυρίκια. Τίποτα σε αυτό το τόσο οικείο ελληνικό τοπίο δεν μπορεί να πείσει όσους έρχονται για πρώτη φορά πως το νερό θα φέρει όντως βάρκες ξέχειλες από ανθρώπους. Δεν το χωράει ανθρώπινος νους, παρά μόνο την ώρα που συμβαίνει. Και συμβαίνει.
Είναι γύρω στις 8.30 το πρωί, στη Σκάλα Συκαμιάς, όταν αρχίζει ο αναβρασμός στα «παρατηρητήρια», στους μικρούς χώρους υποδοχής που έχουν στήσει ομάδες δράσης και εθελοντικές οργανώσεις, όπως o Πλάτανος και η Lighthouse κατά μήκος της παραλίας προκειμένου να παράσχουν βοήθεια στους πρόσφυγες μαζί με τις ΜΚΟ που διαθέτουν κινητές μονάδες. Μια λευκή κουκκίδα μες τη θάλασσα αρκεί για να σημάνει συναγερμός. Το σκάφος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα με την Greenpeace και εκείνο της ισπανικής Proactiva Open Arms (οργανώσεις που βρίσκονται διαρκώς σε επικοινωνία με το Λιμενικό Σώμα και συντονίζονται από αυτό) βγαίνουν τώρα στ' ανοιχτά και προσπαθούν να καθοδηγήσουν το σκάφος, προς τη στεριά, καθώς έχει σταματήσει μεσοπέλαγα. Τελικά φτάνει. Λίγο πιο μακριά από εκεί που υπολόγιζαν οι εθελοντές, οι οποίοι κάνουν διαρκώς σινιάλο από την ακτή, χωρίς νόημα όμως αφού οι πρόσφυγες δεν ξέρουν πώς να πιλοτάρουν τη βάρκα. Κάποιοι βλέπουν για πρώτη φορά τη θάλασσα, νομίζουν πως είναι ποτάμι.
Γύρω μου, εθελόντριες από το εξωτερικό έχουν γονατίσει, βγάζουν τα βρεγμένα παπούτσια και τις κάλτσες των ανθρώπων, τρίβουν τα παγωμένα τους πόδια, τους δίνουν στεγνά ρούχα και νερό. Μια παγκόσμια κοινωνία ενωμένη, έστω και για μια στιγμή.
Ξαφνικά ακούγεται ποδοβολητό. Σχεδόν σαράντα άτομα -Έλληνες ναυαγοσώστες της ΕΣΝΕ, μέλη του Ερυθρού Σταυρού, της WAHA, ολλανδικών και σουηδικών οργανώσεων και πολλών ακόμη οργανώσεων- τρέχουν στο σημείο που φαίνεται ότι θα προσεγγίσει τελικά η βάρκα. Μόλις τους βλέπουν, οι επιβάτες αρχίζουν να νεύουν και να ζητωκραυγάζουν - όλοι αρχίζουν να χειροκροτούν. Οι ναυαγοσώστες μπαίνουν στη θάλασσα και τραβούν τη βάρκα. Μια ανθρώπινη αλυσίδα για να κρατήσουν τον κόσμο που πρέπει να ισορροπήσει πάνω στα βότσαλα. Πρώτα βγαίνουν τα παιδιά που περνάνε από αγκαλιά σε αγκαλιά. Κάποια βουρκωμένα, άλλα σαστισμένα, άλλα χαμογελώντας. Καθώς παρατηρώ όσα συμβαίνουν, ένα κορίτσι γαντζώνεται πάνω μου και δεν με αφήνει να την κατεβάσω για να βγάλω το σωσίβιό της. Για εμένα ο κόσμος όπως τον ήξερα σταματάει εδώ.
Γύρω μου, εθελόντριες από το εξωτερικό έχουν γονατίσει, βγάζουν τα βρεγμένα παπούτσια και τις κάλτσες των ανθρώπων, τρίβουν τα παγωμένα τους πόδια, τους δίνουν στεγνά ρούχα και νερό. Μια παγκόσμια κοινωνία ενωμένη, έστω και για μια στιγμή. «Αυτά είναι ίσως τα πιο γεμάτα Χριστούγεννα της ζωής μου», μας λέει μια 29χρονη ναυαγοσώστρια που έρχεται να προσφέρει για δεύτερη φορά τη βοήθειά της. «Ινσαλλάχ» αναφωνεί μια γυναίκα. Πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ κάνουν το πρώτο τους βήμα στην Ευρώπη. Οι πολιτισμικοί διαμεσολαβητές των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, τη δράση των οποίων παρακολουθούμε εδώ στο νησί, μιλούν στον κόσμο σε αραβικά και φαρσί, προσπαθώντας να διαπιστώσουν αν χρειάζονται ιατρική φροντίδα. Από το λιμανάκι του Μόλυβου ως τη Σκάλα Συκαμιάς, περιοχή στην οποία σημειώνονται οι περισσότερες «αφίξεις», κινούνται τα τρία ασθενοφόρα της οργάνωσης που εξυπηρετούν επείγοντα περιστατικά και πραγματοποιούν διακομιδές στο νοσοκομείο του νησιού. «Συνήθως αντιμετωπίζουμε περιστατικά πνιγμών, υποθερμίας και τραυματισμούς από το ταξίδι», θα μας πει η Χριστίνα Ψαρρά, μέλος της ομάδας διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Δυνητικά κάθε βάρκα που έρχεται από τα παράλια της Τουρκίας στην Ελλάδα, είναι για εμάς μια βάρκα σε κίνδυνο. Το να αλλάξει η κατάσταση και να έχουμε ναυάγιο ή κάποιο ατύχημα είναι κάτι που μπορεί να συμβεί μέσα σε 2 λεπτά. Οι βάρκες έρχονται υπερφορτωμένες, είναι κακής ποιότητας, οι πρόσφυγες στερούνται ναυτικών γνώσεων, ενώ πολλές φορές δεν ξέρουν καν να κολυμπούν. Πολλοί δεν έχουν καν σωσίβια και όταν έχουν είναι ακατάλληλα, τα παιδιά φορούν σωσίβια σε λάθος μέγεθος που στην ουσία είναι το ίδιο σαν να μην φορούν. Όσο βρισκόμαστε στο κέντρο συντονισμού παρακολουθώντας τις εξελίξεις, νιώθουμε διαρκώς αγωνία και φόβο μόλις δούμε μια βάρκα στον ορίζοντα, γιατί ξέρουμε πως από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να ναυαγήσει».
Σήμερα σταθήκαμε τυχεροί. Αυτό το υδάτινο πέρασμα έχει καταπιεί εκατοντάδες ζωές. Όπως στο ναυάγιο της 28ης Οκτωβρίου, όταν 60 πρόσφυγες, ανάμεσά τους και παιδιά, πνίγηκαν. Ντόπιοι μας λένε πως οι πρόσφυγες κρατούν τα μωρά τους σε τεντωμένα χέρια, πάνω από το κεφάλι τους μήπως τυχόν και σωθούν ή φτάνουν με πληγές στο σώμα από μαχαιριές και μώλωπες από τον ξυλοδαρμό. Οι διακινητές είναι αμείλικτοι. Λέγεται πως συχνά επιβιβάζουν τον κόσμο στις λέμβους του θανάτου ακόμα και υπό την απειλή των όπλων. Όποιος αρνηθεί να ανέβει, χάνει τη σειρά και τα χρήματα που πλήρωσε - δεκάδες οικογένειες έχουν χωριστεί έτσι.
«Είναι πραγματικά ντροπή αυτό που συμβαίνει στις ευρωπαϊκές ακτές. Άνθρωποι προσπαθούν να διαφύγουν από τον πόλεμο, τη βία και την εξαθλίωση και βρίσκουν μπροστά τους φράχτες και θαλάσσια εμπόδια. Όσο η Ευρώπη προσπαθεί να αποτρέψει τους πρόσφυγες, τόσο εκείνοι θα επιλέγουν ακόμα πιο επικίνδυνους τρόπους για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, ενώ θα παραμένουν έρμαια των κυκλωμάτων και των διακινητών», σημειώνει ο Francois Zamparini, συντονιστής επείγουσας παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Η Ευρώπη πρέπει άμεσα να προτείνει εναλλακτικές λύσεις, όπως είναι για παράδειγμα το άνοιγμα ενός χερσαίου, ασφαλούς περάσματος μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας. Η προσφυγική κρίση είναι ξεκάθαρο αποτέλεσμα της έλλειψης πολιτικής βούλησης των Ευρωπαίων ηγετών και είναι ώρα να αναλάβουν τις ευθύνες τους». Είναι ουτοπικό να ζητάμε τη λήξη των πολέμων, δεν είναι όμως ουτοπικό να απαιτούμε όλοι από τις κυβερνήσεις μας να μην πεθάνει ούτε ένας από τους ανθρώπους που κατόρθωσαν να σώσουν τη ζωή τους.
Μουράντ Μούσα-Μελχίμ, Ιράκ
Πατέρας πέντε παιδιών έφτασε σήμερα στη Λέσβο με την οικογένειά του. «Παρακαλούσα τον Θεό να μας γλιτώσει από αυτή τη θάλασσα», μας λέει και στρέφει τα μάτια του στον ουρανό. Τον συναντούμε λίγες ώρες μετά την άφιξή του. «Δοξάζω τον Θεό που έφτασα σε μια ειρηνική χώρα και είμαστε επιτέλους ασφαλείς». Στο Ιράκ ήταν αγρότης και παλιότερα εργολάβος. «Από τις 20 Αυγούστου βρισκόμασταν στη Τουρκία, στους καταυλισμούς. Σε κακή ψυχολογική κατάσταση, καθώς δεν μπορούσαμε να γυρίσουμε πίσω. Το σπίτι μας έχει καταστραφεί. Είμαστε Yazidi (σ.σ: θρησκευτική μειονότητα στο Ιράκ). Ο ISIS μας απειλεί, μας σκοτώνει και απαγάγει τις οικογένειές μας για λύτρα. Απευθύνω έκκληση στη Δύση να προστατεύσει τους Yazidi». O Μουράντ Μούσα-Μελχίμ επιθυμεί να εγκατασταθεί η οικογένειά του στην Αγγλία. Αυτό είναι το όνειρό του. Θα ξαναέμπαινε σε μια βάρκα σαν τη σημερινή αν ήταν ο μόνος τρόπος να φτάσει εκεί; «Ναι, θα έμπαινα ακόμα και αν ήξερα ότι μπορεί να πεθάνω».
ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ
Η Χριστίνα Ψαρρά είναι μέλος της ομάδας επιχειρήσεων διάσωσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Λέσβο. Οι επιχειρήσεις αυτές πραγματοποιούνται σε συνεργασία με την Greenpeace και τον συντονισμό του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος. Εξηγεί πως η κάθε στιγμή στη θάλασσα είναι απρόβλεπτη και μπορεί να κοστίσει σε ανθρώπινες ζωές, ενώ κάνει και την πιο ουσιαστική ευχή για τη χρονιά που έρχεται. Κινηματογράφηση: Δημήτρης Μαυροφοράκης
σχόλια