Αυτές τις μέρες ακούω επαναλαμβανόμενα τον νέο δίσκο των Κόρε Ύδρο "Απλές Ασκήσεις στον Υπαρξισμό" που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από την Inner Ear ενώ παράλληλα διαβάζω 2 εντελώς διαφορετικά βιβλία μεταξύ τους. Το πρώτο είναι " Η μοίρα της σύγχρονης Ελλάδας" του μεγάλου έλληνα στοχαστή Κώστα Αξελού και το δεύτερο είναι ο τόμος με τ' αυτοβιογραφικά κείμενα του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου "Θεσσαλονίκην ου μ' εθέσπισεν" το οποίο είναι και σχετικά παλιό (14 χρόνια από την πρώτη του έκδοση)
Κατά σύμπτωση και τα 3 αυτά πονήματα πραγματεύονται το καθένα από τη δικιά του οπτική γωνία πλευρές του ελληνικού προβλήματος το οποίο όπως όλοι έχουμε καλά καταλάβει και γόρδιο παραμένει και επιδεινούμενο ανα περιόδους είναι (μια από αυτές είναι η τωρινή βέβαια:-) καθώς η εμβελεία του κόντεψε να βραχυκυκλώσει παγκόσμιες οικονομικές συνιστώσες ενώ η έκρηξη του και οι μετέπειτα αναταράξεις μετασχηματίζαν όλους μας.
Η διαφορά των Κόρε Ύδρο σε σχέση με τον Αξελό και τον Χριστιανόπουλο ίσως είναι πως έχουν σναπσοτάρει με τρόπο ποιητικό ναι μεν αλλά και χωρίς πολλές φιοριτούρες όλο αυτό το κατακλυσμιαία δριμύτατο κύμα (που ακόμα βέβαια δεν έχει καταλαγιάσει εντελώς) προσπαθώντας να εντάξουν στο καλλιτεχνικό τους σύμπαν το τέλος εποχής, την εισβολή του νέου και την διακινδύνευση ίσως μιας προφητείας για τα επερχόμενα.
Δεν έχει σημασία αν ως ακροατής-δέκτης μέχρι τώρα έβρισκες άλλοτε περισσότερο κι άλλοτε λιγότερο στοιχεία καλλιτεχνικής ποζεριάς, μανιερισμούς και εστετίστικες "αρλουμπολογίες" να αλλοιώνουν την συνολική τους εικόνα. Ούτε αν η "γρατσουνισμένη" φωνή του χαρισματικού τους frontman ενσάρκωνε με μεγάλη επιτυχία ομολογουμένως οτιδήποτε η μεγάλη μάζα απεχθάνεται προκαλώντας σου δυσθυμία καμιά φορά . Σημασία έχει νομίζω πως στο τελευταίο τους δίσκο έχουν αποτυπώσει με σαφή, μεστό και πλήρη τρόπο, απολύτως όλο αυτό που ζούμε σήμερα ενώ παράλληλα έχουν αφήσει ν' αναδυθούν πλευρές που μονάχα η τέχνη έχει την δυνατότητα να διατρέξει με την πρέπουσα διαφάνεια καθώς μετασχηματίζει το αρχικό ερέθισμα σε κάτι άλλο.
Μ' ένα παρόμοιο τρόπο ο Χριστιανόπουλος μετασχηματίζει στα αυτοβιογραφικά αφηγηματά του, κόμμάτια κι αποσπάσματα μιας ιστορικής περιόδου η οποία σημαδεύτηκε από πολύ πιο έντονες τεκτονικές αλλαγές σε ιστορικό επίπεδο. Μέσα από τις εξιστορήσεις του, οι οποίες διακρίνονται σαφώς από το ιδιαίτερο χριστιανοπουλικό αξάν, ο αναγνώστης, ιδιαίτερα ο νεαρός, μαθαίνει πλευρές για την όχι και τόσο γνωστή ιστορία της Θεσσαλονίκης των πρώτων δεκαετιών μέχρι τον πόλεμο, για τα προσφυγικά κύματα που την κατέκλυσαν, για τα βασανισμένα αλλά και τόσο χιλιοχρησιμοποιημένα χρόνια της κατοχής, για την δεξιά μεταπολεμική πορνογραφία των κατηχητικών και την συναρμογή της με διάφορους χώρους (από την πολιτική μέχρι το πανεπιστήμιο και τη λογοτεχνία) και πρόσωπα κλειδιά που που η συλλογική μνήμη έχει αλλιώς τοποθετήσει.
Και βέβαια ο Χριστιανόπουλος αναδεικνύει και το στίγμα μιας σεξουαλικότητας του χωροχρόνου που έζησε και δραστηριοποίηθηκε σαφώς πιο ειλικρινή από αυτό που μας έχει μέχρι τώρα μεταδοθεί από την "επίσημη" καταγραφή και από αυτό που πολύ αργότερα οι βίνταζ συναισθηματολόγοι επέλεξαν για να αναπαράγουν ως κεντρικό αφήγημα της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ένα λουστραρισμένο κέλυφος δηλαδή προορισμένο να καλύψει όλα τα δυσάρεστα, άκομψα και άβολα προς μαζική αναπαραγωγή. Η χριστιανοπουλική Ελλάδα είναι μια Ελλάδα της (τότε) κρίσης. Το ταξίδι αυτό της έδωσε τη δυνατότητα να μετασχηματιστεί σε αυτό που είναι σήμερα. Μονάχα όταν γνωρίσουμε με κάθε διαφάνεια όλες της τις πλευρές θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε τι σημαίνει η μοίρα της.
Ο Αξελός αυτό προσπάθησε να το κατανοήσει ήδη από το 1954, χρονιά που πρωτοδημοσίευσε στα γαλλικά το δοκιμιό του " Η μοίρα της Σύγχρονης Ελλάδας" . Η δικιά του οπτική πάνω στο ελληνικό πρόβλημα είναι βαθιά αγαπητική, γεμάτη ουσιαστικό πατριωτισμό αλλά παράλληλα και χειρουργικά συγκεκριμένη. Αντιγράφω: Οι Νεοέλληνες δεν κατασκευάζουν τον κόσμο, ούτε καν την ίδια τη χώρα τους. Δεν ξέρουν να "φτιάχνουν". Οι άνθρωποι αυτής της χώρας κοπιάζουν, αλλά δεν παράγουν έργο. Μπορεί η σύγχρονη Ελλάδα να «τρέφεται» με τη δυτική σκέψη, αλλά προσπαθεί απεγνωσμένα να χωνέψει τις ξένες επιστημονικές επιτεύξεις. Η νεωτερική Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από ένα μουσείο και κάτι παραπάνω από μία χώρα απλώς γραφική. Είναι, όμως, και κάτι λιγότερο από μια όντως νεωτερική πραγματικότητα. Η Μεγάλη Ιδέα δεν οδήγησε σε μεγάλη Ελλάδα επειδή δεν ήταν ούτε μεγάλη ούτε ιδέα. Η μείζων αυταπάτη της νεοελληνικής συνείδησης είναι εκείνο το οποίο η ίδια (με ελάχιστη μετριοφροσύνη) ονομάζει ελληνοκεντρισμό. Οι δύο λέξεις που συνθέτουν τον όρο είναι ελληνικές. Τι σημαίνει, όμως, ο όρος αυτός; Ελληνοκεντρική είναι η σύλληψη που θέλει την Ελλάδα να αποτελεί ένα κέντρο. Κέντρο τίνος πράγματος; Οι χώρες που δεν δημιούργησαν τον σύγχρονο κόσμο οφείλουν να πραγματοποιήσουν ξανά και για δικό τους λογαριασμό τούτες τις κατακτήσεις αν δεν θέλουν να ζουν διαρκώς σαν φτωχοί συγγενείς, τους οποίους από καιρό σε καιρό ( ή έστω συχνά) έρχονται να τους επισκεφθούν οι πλούσιοι συγγενείς τους για να γευθούν τη χάρη της γραφικής τους ζωής. Η νεωτερική Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από ένα μουσείο και κάτι παραπάνω από μια χώρα απλώς γραφική. Είναι, όμως, και κάτι λιγότερο από μια όντως νεωτερική πραγματικότητα»
Διαβάζοντας τα παραπάνω καταλαβαίνει κάποιος πως ο Αξελός έχει εντοπίσει χωρίς μελό "τιειναιελλαδολογίες" και χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες τον προβληματικό μας μηχανισμό αλλά και την δυνατοτητά του να μετασχηματιστεί. Με ποιόν τρόπο είναι το ερώτημα. Μέχρι τώρα ήταν "like a rolling stone". Ίσως η εποχή που θα διαδεχθεί την επώδυνη περίοδο της μετάβασης που βιώνουμε σήμερα να περιέχει σπέρματα αυτού που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μια νέα αρχή. Δεν ξέρω κατά πόσο θα είναι (που ήδη είναι ) επώδυνη η δοκιμασία.
σχόλια