Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να προτείνει αύριο Τετάρτη την επιβολή προστίμων σε βάρος της Ισπανίας και της Πορτογαλίας για δημοσιονομική παρέκκλιση και να ορίσει νέες, πιο μακρές προθεσμίες για να επαναφέρουν τα ελλείμματά τους κάτω από το όριο που έχει τεθεί με το Σύμφωνο Σταθερότητας.
Εάν η Κομισιόν αποφασίσει να προτείνει πράγματι την επιβολή προστίμων, θα πρόκειται για την πρώτη φορά που θα επιβληθούν τέτοια. Μέχρι σήμερα, καμιά χώρα δεν έχει κληθεί να πληρώσει πρόστιμο, παρότι ορισμένα από τα κράτη μέλη έχουν παραβιάσει επανειλημμένα τους κανόνες όσον αφορά τα δημοσιονομικά, όπως η Γαλλία.
«Το κολέγιο (των Επιτρόπων) θα επανέλθει αύριο στη δημοσιονομική κατάσταση της Ισπανίας και της Πορτογαλίας», συνόψισε ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς κατά τη σημερινή ενημέρωση των δημοσιογράφων.
«Θα εξετάσει αύριο μέτρα που κατέστησαν αναγκαία μετά την απόφαση του (Ευρωπαϊκού) Συμβουλίου ότι καμιά χώρα από τις δύο δεν ανέλαβε αποτελεσματική δράση για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματός (της)», συμπλήρωσε ο ίδιος.
Βάσει των κανόνων που ισχύουν στην ΕΕ, οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να έχουν ελλείμματα υψηλότερα του 3% του ΑΕΠ, κάτι που έχει στόχο να εμποδίσει τον υπέρμετρο δανεισμό των κυβερνήσεων και την αποδυνάμωση του ενιαίου νομίσματος. Εάν το έλλειμμα υπερβεί το 3%, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ ορίζουν προθεσμίες για τη μείωσή του. Στην περίπτωση που μια κυβέρνηση δεν λάβει μέτρα για να επιτύχει την καθορισμένη μείωση εντός της προθεσμίας, κινδυνεύει να της επιβληθεί πρόστιμο.
Στην Πορτογαλία είχε οριστεί ο στόχος να μειωθεί το έλλειμμα κάτω του 3% πέρυσι, αλλά αυτό αποδείχθηκε ότι ήταν 4,4% του ΑΕΠ. Στην Ισπανία είχε οριστεί ο στόχος να μειωθεί το έλλειμμα κάτω από το 3% φέτος, αλλά το πιθανότερο είναι πως θα παραμείνει πάνω από το 3% φέτος και του χρόνου, σύμφωνα με προβλέψεις της Κομισιόν.
Αφού το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών της ΕΕ αποφάνθηκε την 12η Ιουλίου πως η Μαδρίτη και η Λισαβόνα δεν τήρησαν τους στόχους που είχαν οριστεί για τη μείωση των ελλειμμάτων τους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει τώρα, βάσει των κανόνων, να προτείνει την επιβολή προστίμου σε βάρος τους ίσου έως και με το 0,2% του ΑΕΠ αντιστοίχως.
Αυτό σημαίνει πως το πρόστιμο αυτό μπορεί να φθάσει έως και τα 2,16 δισεκ. ευρώ για την Ισπανία και τα 358 εκατομμύρια ευρώ για την Πορτογαλία.
Ωστόσο οι κανόνες δίνουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη διακριτική ευχέρεια να επιβάλει χαμηλότερα, ή μηδενικά πρόστιμα, ανάλογα με τις περιστάσεις. Η Μαδρίτη και η Λισαβόνα υπέβαλαν επιστολές στην Κομισιόν με τα επιχειρήματά τους καλώντας την να ακυρώσει τα πρόστιμα.
Το ζήτημα αυτό είναι «πολύ δύσκολο. Δεν πιστεύω ότι θα επιβληθεί πλήρως το πρόστιμο. Το μόνο πράγμα που είναι σαφές για τα πρόστιμα είναι πως δεν πρόκειται να ανέλθουν στο 0,2% λόγω των ελαφρυντικών περιστάσεων—όσον αφορά αυτό, τα πράγματα είναι πολύ ρευστά», δήλωσε αξιωματούχος της ΕΕ.
Ορισμένοι στην Κομισιόν λένε ότι δεν πρέπει να επιβληθούν πρόστιμα, όπως ο γάλλος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί, ο οποίος έχει καλέσει να είναι μηδενικά, ενώ άλλοι προτείνουν να μειωθούν στο 0,1% του ΑΕΠ αντίστοιχα ή ακόμη περισσότερο, για παράδειγμα σε ένα συμβολικό 0,02%.
Το ζήτημα είναι πολιτικά ακανθώδες. Στην Ισπανία ακόμη δεν έχει αναδειχθεί κανονική κυβέρνηση μετά τις εκλογές του Δεκεμβρίου του 2015 και η υπηρεσιακή κυβέρνηση επιχειρηματολογεί ότι δεν ήταν και δεν είναι σε θέση να προχωρήσει στην εφαρμογή περικοπών των δημοσίων δαπανών.
Επιπλέον, καταγράφεται ένα κύμα αντίδρασης στις πολιτικές της ΕΕ σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στην εμμονή των Βρυξελλών στους κανόνες για τα δημοσιονομικά, την ώρα που πολλοί οικονομολόγοι καλούν να υπάρξει τόνωση των δημοσίων δαπανών, ώστε να αναζωογονηθεί η ευρωπαϊκή οικονομία. Εάν επιβληθούν πρόστιμα και υπάρξει σύγκρουση ανάμεσα στις Βρυξέλλες, τη Μαδρίτη και τη Λισαβόνα, η διένεξη αναμένεται να κλιμακωθεί περαιτέρω. Από την άλλη, το επιχείρημα είναι ότι είναι ανάγκη να τηρούνται οι κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας, ώστε να αποτραπεί το ξέσπασμα μιας νέας κρίσης κρατικού χρέους.
Πέραν από τα πρόστιμα που θα προτείνει αύριο, η Κομισιόν αναμένεται να προτείνει να δοθούν στην Ισπανία άλλα δύο χρόνια, ως τα τέλη του 2018, για να μειώσει το έλλειμμά της κάτω από το 3% και στην Πορτογαλία άλλος μόνο ένας χρόνος, ως τα τέλη του 2016. Για να ασκήσουν ακόμη μεγαλύτερη πίεση, το συμβούλιο των υπουργών Οικονομικών μπορεί να παγώσει τη ροή των κεφαλαίων από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ προς τις δύο χώρες ωσότου κριθεί ότι λαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα.
Η συζήτηση για αυτό δεν θα γίνει πριν από τον Σεπτέμβριο, όταν ξαναρχίσουν οι εργασίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου —το οποίο μέχρι τώρα δεν έχει συμμετάσχει στη διαβούλευση για το ζήτημα— μετά τη θερινή διακοπή της λειτουργίας του.
