AΠΟ ΤΟ ΟΜΝΙΑTV
Ο εκφασισμός τμημάτων της Ελληνικής κοινωνίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχει συνδυαστεί με την ανάπτυξη της ακροδεξιάς υποδομής μέσα στους θεσμούς, τον κρατικό μηχανισμό, και ιδιαίτερα τα σώματα ασφαλείας. Αυτό που φαίνεται νωρίτερα από οτιδήποτε άλλο να ενεργοποιεί τα νοσταλγικά σταγονίδια της φασιστικής ακροδεξιάς στην Ελλάδα είναι η συντριβή και η κοινωνική χρεοκοπία των σωμάτων ασφαλείας το Δεκέμβρη 2008.
Δεν είναι τυχαίο ότι η ανάσχεση της κοινωνική έντασης που εκδηλώνεται εκείνη την περίοδο συμβαδίζει με την μετατόπιση πολλών στελεχών στον κρατικό μηχανισμό προς πιο ακροδεξιές θέσεις αλλά και το ξύπνημα ανενεργών δυνάμεων που για δεκαετίες έχουν λουφάξει στα σκοτάδια του Βαθέος κράτους και παρακράτους.
Σε κάθε περίπτωση δεν ωφελεί να αναζητεί κανείς κάποια κεντρική στρατηγική για αυτήν την ανάνηψη. Περισσότερα εξηγεί μια προσέγγιση που την ερμηνεύει ως πρωτoβουλιακή και αυτενεργή δραστηριοποίηση δυνάμεων που συναντιούνται με νέα και παλιά συμφέροντα. Συμμαχίες που εκδηλώνονται στο χώρο του κοινωνικού ανταγωνισμού.
Για αυτούς τους λόγους μια αναλυτική ματιά στην ανάδυση του Ελληνικού νεοφασισμού πρέπει να αναζητήσει αυτές τις συνδέσεις που ενεργοποιούνται μεταξύ κλειστών κοινωνικών χώρων που επωάζουν την ακροδεξιά (σώματα ασφαλείας) με άλλους που διατηρούν πλεόνασμα κοινωνικής αγωγιμότητας και ευνοούν τη διεύρυνση σχέσεων και στρατολόγηση (δρόμος – κερκίδες) και τέλος την εκμετάλλευση και αντικειμενοποίηση αυτής της δυναμικής στην κοινωνία από οργανωμένα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα. Εκεί άλλωστε φανερώνεται η κινητήριος δύναμη της ανόδου του νεοφασισμού.
Ο άγριος μετασχηματισμός που προκύπτει στην Ελληνική κοινωνία την εποχή των μνημoνίων δεν αφορά μόνο την οργανωμένη υποβάθμιση των μεσαίων και εργατικών στρωμάτων. Πυροδοτεί και τη σύγκρουση μεταξύ παλαιών καθιερωμένων οικονομικών κέντρων με νέα αναδυόμενα που διεκδικούν χώρο και μερίδιο από τη μοιρασιά του πλούτου και της εξουσίας. Η δική τους σύγκρουση, μια σύγκρουση των ελίτ, θα είναι από τις σκληρότερες τα τελευταία χρόνια και θα λειτουργήσει ως υποδοχέας για τις εκτελεστικές δυνατότητες της ακροδεξιάς. Η εξέλιξη αυτής της συνάντησης έχει τεράστια σημασία. Πόσο μάλλον όταν στην σκιά αυτής της σύγκρουσης κινούνται πάγιες δυνάμεις που καθορίζουν τις τύχες κοινωνίας και χώρας εδώ και χρόνια.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Το αυγό σαλεύει και πάλι…
Τον Απρίλιο 2009 ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης, ένας άνθρωπος της βιοπάλης και αυτός όπως μας είπε στην τελευταία του ατάκα πριν το κλείσιμο της επιτροπής για την λίστα Λαγκάρντ, θα ανακοινώσει και πάλι προσλήψεις ειδικών φρουρών. Το 2008 έχουν ήδη προσληφθεί άλλοι 1.400. Η ανακοίνωση προσλήψεων 1.500 ακόμη ειδικών φρουρών προκαλεί χλιαρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση τότε.
Τελικά στις 28-04-2009 η αστυνομία παίρνει άλλους 1.500 (το 2010 ο Χρυσοχοίδης θα φέρει άλλους 500, και το 2011 άλλους 1.200, φτάνοντας έτσι τους Ειδικούς Φρουρούς στους 8.900 συνολικά).
Ποια είναι όμως η κομβική αλλαγή που ο αναπληρωτής υπουργός εσωτερικών εισαγάγει τότε για τις νέες προσλήψεις και η οποία προκαλεί αντιδράσεις των συνδικαλιστών;
Μια ματιά στις λίστες επιτυχόντων το 2009 και το 2011 δείχνει ότι για τις προσλήψεις πριμοδοτούνται κυρίως όσοι έχουν υπηρετήσει στις ειδικές δυνάμεις και οι έφεδροι αξιωματικοί. Αυτές είναι οι δυο κατηγορίες που προφέρουν τα περισσότερα μόρια από όλες της άλλες στις κρίσεις. Ουσιαστικά, το κριτήριο είναι η στρατιωτικοποίηση του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ.
2009: http://bit.ly/1aZmNAJ
2011: http://www.astynomia.gr/index.php?option=ozo_content&perform=view&id=7618&Itemid=761
Ήδη από το Γενάρη ο υπουργός δουλεύει εντατικά για να αποκαταστήσει το πληγωμένο γόητρο των Ελλήνων αστυνομικών. Πολύ περισσότερο, τώρα πια που ο χρόνος έχει περάσει και τα πράγματα έχοντας πάρει το δρόμο τους αφήνουν χώρο και για άλλες ερμηνείες, για να ανασχέσει την απώλεια ελέγχου της πολιτικής ελίτ πάνω στην υπαγόρευση της πολιτικής ατζέντας. Πράγμα από το οποίο σφόδρα υποφέρει μετά τα Δεκεμβριανά και για μερικούς μήνες.
Εντελώς συμπτωματικά την εποχή εκείνη, και μέχρι να ολοκληρωθεί η στρατιωτικοποίηση της ΕΛ.ΑΣ, θα κάνει την εμφάνιση της και η επιτροπή κατοίκων του Αγ. Παντελεήμονα η οποία ταχύτατα θα βρει διαύλους επικοινωνίας και με τους αστυνομικούς του τμήματος στην περιοχή. Εκείνοι ελαφρά την καρδία θα της παραχωρήσουν λίγο από το μονοπώλιο της βίας που συνήθως διαφυλάττουν ως κόρη οφθαλμού, τιμωρώντας βάναυσα όποιον το αμφισβητήσει. Όλα αυτά δεν είναι ερήμην του αναπληρωτή υπουργού.
Στις 19 Γενάρη 2009 Χρυσαυγίτες, ΜΑΤ και αστυνομικοί του τοπικού τμήματος υποστηρίζουν την επιτροπή κατοίκων και όλοι μαζί κλειδώνουν τις κούνιες στην πλατεία του Αγ. Παντελεήμονα. Ο Δράκος του παραμυθιού έχει εγκατασταθεί. Και ο Μαρκογιαννάκης τρέχει να τον συναντήσει, νομιμοποιήσει και επισημοποιήσει, συναντώντας την επιτροπή κατοίκων στο τμήμα της περιοχής τρεις ημέρες μετά. Οπού επιτροπή κατοίκων μιλάμε για εισαγόμενους κατοίκους όπως ο Πιπίκιος, αλλά και ντόπιους όπως η Θέμις Σκορδέλη…
Αλλά πoια μηχανική της ακροδεξιάς έστηναν οι μπάτσοι και οι αγανακτισμένοι εκείνη την περίοδο στην περιοχή;
Αγ. Παντελεήμονας
Η κυριαρχία της οργάνωσης Χρυσή Αυγή στην πλατεία του Αγ. Παντελεήμονα θα έχει εγκαθιδρυθεί έως τον Μάιο 2009. Ο πυρήνας της οργανώνεται σε άμεση σχέση με την επιτροπή κατοίκων και μεθοδεύει την ένταση στην περιοχή την οποία τροφοδοτεί τακτικά με περιστατικά. Η αστυνομία έρχεται από πίσω και σκουπίστε τελειώσατε. (για την εμπλοκή της οργάνωσης στην περιοχή, και το τρόπο που οργανώνεται μέσα στις επιτροπές κατοίκων αλλά και την σχέση που αναπτύσσει με τον κρατικό κατασταλτικό μηχανισμό δες το “Κατάδυση στο μέλλον του Ελληνικού φασισμού” από Antifa Scripta).
Η οργάνωση τότε φαίνεται να εκτιμά ότι η αβεβαιότητα σε σχέση με τη μορφολογία του μορφώματος της και του όγκου του είναι πλεονέκτημα. Οι ρατσιστικές επιθέσεις (αυτές που εκτελούν τα τάγματα εφόδου και αυτές που πιθανότατα κάνουν αυτόβουλα άλλοι πυρήνες) δημιουργούν μια ομίχλη πολέμου, δίνοντας την εντύπωση ότι τα μέλη και τα γεγονότα είναι υπέρ-πολλαπλάσια αυτών που συμβαίνουν πραγματικά. Αυτό πολλαπλασιάζει το φόβο που προκαλεί η δράση των ομάδων εφόδου όπως και την αίσθηση ότι η απήχηση της μεγεθύνεται αστραπιαία.
Η ανάπτυξη συμμαχιών με ομάδες πάνω στην εξυπηρέτηση κοινών ή παράλληλων συμφερόντων είναι βασικός άξονας για το πως η ακροδεξιά κινείται στις σκιές και αργότερα πολιτεύεται στη βουλή. Αυτή είναι μια πτυχή που αγνοείται από πολλούς αναλυτές και σήμερα και επισκιάζεται σε μεγάλο βαθμό από την παπαγαλίστικη αναπαραγωγή της ρητορικής της που κυμαίνεται στο μοτίβο «μόνοι εναντίον όλων»
Η δομή, σύμφωνα με τυχαίο διάλογο δημοσιογράφου με παλιό μέλος της ΧΑης στο δρόμο, μοιάζει με αυτήν κλειστής παραστρατιωτικής ομάδας. Υπάρχει ο βασικός πυρήνας, μεγάλο μέρος του οποίου τώρα πολιτεύεται, καθώς και στελέχη τα οποία διατηρούν συνδέσμους με πυρήνες σε περιοχές της Αττικής. Τα στελέχη μεταφέρουν τη γραμμή από την κεντρική οργάνωση στους πυρήνες οι οποίοι δεν συνδέονται με το κέντρο και έτσι η ομάδα δεν μπορεί να ενοχοποιηθεί για ό,τι συμβαίνει στο δρόμο.
Βασική μαρτυρία για την δομή τον ομάδων εφόδου είναι η μαρτυρία συλληφθέντος τον περασμένο Μάιο μετά από εμπρηστική επίθεση σε μπαρ της Κυψέλης η οποία όμως θα περάσει στα ψιλά.
Τα μίντια και ο Δράκος
Αν και δεν αμφισβητείται ότι ο εκφασισμός του 6ου διαμερίσματος εξελίσσεται ραγδαία, υπάρχουν επιμέρους χαρακτηριστικά με τεράστια ποιοτική σημασία. Σχόλια καθηγήτριας σε σχολείο πλησίον της πλατείας καθώς και ανθρώπων με χρόνια εμπειρία της περιοχής όπως και του φαινομένου της ακροδεξιάς στην Αθήνα προσφέρουν μια εναλλακτική εκτίμηση.
Ότι η κυριαρχία της οργάνωσης (οργανωμένο δίκτυο με κατοίκους και μαγαζάτορες που επικοινωνούν με πυρήνες) περιορίζεται σε συγκεκριμένους χώρους δορυφορικά της πλατείας και του αστυνομικού τμήματος παρά την συχνή επίκλιση της για “απελευθέρωση” του Αγ. Παντελεήμονα. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την εντύπωση θα παίξουν και τα μέσα ενημέρωσης τα οποία αναπαράγουν και πολλαπλασιάζουν τον τρόμο που σπέρνει ο δράκος στη γειτονιά, δημιουργώντας μια αυτοεκπληρουμενη προφητεία για την παντοδυναμία της. Ούτε όμως αυτό είναι προϊόν πραγματικών γεγονότων αφού, όπως αποκαλύπτεται στην πορεία, βασικά ντοκουμέντα της απήχησης της οργάνωσης προκύπτουν από στημένα ρεπορτάζ και αμφιλεγόμενους αυτόπτες μάρτυρες. Βασικό ντοκουμέντο αυτής της μεθόδευσης αποτελεί το στημένο, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα από τον Δημήτρη Ψαρρά, ρεπορτάζ του Πρώτου Θέματος “Πέτα την Γιαγιά στην Χρυσή Αυγή”
Κολόνιες και τοστ
Την περίοδο εκείνη η οργάνωση όπως προκύπτει έρχεται σε καθημερινή επαφή και δουλεύει τη σχέση της με τους αστυνομικούς του τμήματος μέσω προσωπικοτήτων που αναπτύσσουν δραστηριότητα πλησίον του ΑΤ και οι οποίοι χρησιμοποιούν το τοστάδικο δίπλα στο τμήμα για να αναπτύξουν σχέσεις μέσα από μια ‘καθημερινότητα’ (χαρακτήρας ΑΤ Αγ. Παντελεήμονα ως δυσμενής μετάθεση βασικός).
Μια βασική φιγούρα στη δημιουργία αυτής της καθημερινότητας είναι ο ‘Σάκης ο καλλυντικός’, Χρυσαυγίτης και ιδιοκτήτης παρακείμενου καταστήματος καλλυντικών, εξ΄ου και το παρατσούκλι. Οι σχέσεις που δημιουργούνται έχουν χαρακτήρα όχι μόνο συναλλαγής αλλά και συνδιαλλαγής. Οι προσωπικότητες μπορούν να ζητήσουν κάποια εξυπηρέτηση από κρατικό λειτουργό προσφέροντας ανταλλάγματα. Σύντομα ο πυρήνας έχει συγκεντρώσει «προσωπικότητες» της γειτονιάς αλλά και παραβατικούς της περιοχής. Στενή σχέση φαίνεται να εμφανίζει και με κάποιους Αλβανούς που διατηρούν καταστήματα στη περιοχή οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι τα συμφέροντα τους συνδέονται πιο άμεσα με την οργάνωση παρά με άλλους μετανάστες.
Από την στιγμή που η οργάνωση μπορεί να δημιουργήσει περιστατικά και γεγονότα επιδιώκει την ένταση που τραβά την προσοχή των μίντια στην περιοχή. Έτσι διογκώνεται μιντιακά και ο δράκος μεγαλώνει. Η απεργία πείνας τον 300 μεταναστών το Φλεβάρη 2011 και η δολοφονία του Μανώλη Καντάρη ενάμιση μήνα μετά, αναγάγουν το μεταναστευτικό σε πλατφόρμα σύγκρουσης πάνω στην οποία σπεύδει να πηδήσει το ακροδεξιό μόρφωμα. Σε κανάλια που προωθούν το θέμα της εγκληματικότητας εμφανίζονται τακτικά στημένοι αυτόπτες μάρτυρες – αγανακτισμένοι κάτοικοι.
Κλασικές περιπτώσεις εκείνη την εποχή είναι ο Πιπίκιος, η Σκορδέλη και ο γνωστός αυτόπτης Ψύλλος που στην περίπτωση Καντάρη περιέγραφε πως είδε τον τρόμο στα μάτια του ετοιμοθάνατου (…). Το μοντέλο των μαρτύρων που εμφανίζονται να μιλούν τακτικά στα μίντια ως τυχαία συνεντευξιαζόμενοι είναι κλασικό εργαλείο και μια καθιερωμένη απασχόληση στο χώρο της ακροδεξιάς (αλλά και της αριστεράς και ακροαριστεράς κάποιες άλλες φορές), χαρακτηριστική περίπτωση αυτή της Ελένης Παπαδημητρίου για την οποία είχε προκληθεί ολόκληρη διελκυνστίδα μετά από δηλώσεις της για τη Βίλα Αμαλίας.
Σε πολλά περιστατικά η στάση των αστυνομικών φαίνεται να είναι τέτοια που υπαγορεύεται όχι μόνο από την ιδεολογική σύγκλιση τους με την οργάνωση αλλά και από κοινά συμφέροντα με τους ενεργούς κάτοικους στην περιοχή.
Χαρακτηριστικά, δικηγόροι που ανέλαβαν υποθέσεις ακόμη και πριν τη δυναμική εμφάνιση της οργάνωσης αναφέρουν την υποψία τους ότι στην περιοχή υπήρχαν άνθρωποι που λειτουργούσαν ως στημένοι μάρτυρες για να ακυρώσουν κατηγορίες και μηνύσεις κακοποιημένων αλλοδαπών, αρκετές φορές μάλιστα αυτοί ήταν Αλβανοί. Η υποστήριξη αστυνομικών σε υπηρεσιακές ΕΔΕ φέρεται να έχει επίσης υπάρξει σημείο αλληλο-συναλλαγής, όπου άτομα συνδεδεμένα με τους ενεργούς κατοίκους παρουσιάζονται ως μάρτυρες για αστυνομικό που εξετάζεται για παράβαση καθήκοντος και έτσι δημιουργούν μια σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλοϋποστήριξης. Για το σχετικό θέμα υπάρχει και επιβεβαίωση από δημόσια αναφορά συνδικαλιστή της ΠΟΕΣΥ, για συνοδεία αστυνομικών από μέλη της ΧΑ στα δικαστήρια.
Μέσες άκρες το σχήμα δουλεύει αλλά η έφοδος σε άλλες πλατείες δεν προχωρά τόσο γρήγορα. Δε θα χρειαστεί όμως, η κονιορτοποίηση του πολιτικού χρόνου θα σπρώξει τα παλικάρια του Μιχαλολιάκου γρήγορα στο επίκεντρο.
Οι Δημοτικές εκλογές ήταν η πρώτη απόδειξη ότι η ένταση εξυπηρετεί την οργάνωση. Η πολιτική διατήρησης της έντασης, αρχικά στο δρόμο και έπειτα στο κοινοβούλιο, είναι στρατηγική επιλογή της οργάνωσης η οποία τη διατηρεί και την τροφοδοτεί με συγκεκριμένες δράσεις και καλά οργανωμένη επικοινωνιακή τακτική.
Η ίδια η οργάνωση αποφεύγει την εμπλοκή της σε μια αντιπαράθεση με σαφή χαρακτηριστικά, πράγμα που θα την εξέθετε σε περισσότερη φθορά. Όπως διαπιστώνουν επίσης ανθρώποι ΜΚΟ που παρακολουθούν το κύμα επιθέσεων στο κέντρο η οργάνωση φαίνεται να αποφεύγει την εμπλοκή της με συμφέροντα οργανωμένων ομάδων, σε αντίθεση με αυτά που συχνά λέει, ακόμα και εάν αυτοί είναι πάρα πολύ «αλλοδαποί».
Για παράδειγμα τα θύματα της κοινότητας των Νιγηριανών είναι ελάχιστα σε αναλογία με τον όγκο του πληθυσμού της που κατοικεί στις περιοχές του κέντρου. Πράγμα που αρκετοί στην περιοχή σχετίζουν με την κυρίαρχη παρουσία ενόπλων Νιγηριανών διακινητών ουσιών στην περιοχή. Και φυσικά δεν υπάρχει ούτε ένα Κινέζος καταγεγραμμένο θύμα πράγμα το οποίο έχει να κάνει με την πρόσβαση που έχει η πρεσβεία στα κέντρα εξουσίας που κινούν τα νήματα στο παρασκήνιο.
Κάτι ακόμη ενδιαφέρον είναι πως όλες οι παρεμβάσεις της έχουν σχεδόν αστραπιαίο χαρακτήρα και κυρίως αποσκοπούν στο να δέσουν την οργάνωση με τα συμφέροντα συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων. Η ιστορία της επίθεσης εναντίον Αιγυπτίων ψαράδων ήταν μια εκτέλεση συμφωνίας με τους βαρόνους της ιχθυόσκαλας.
Τα ντου ενάντια στους αλλοδαπούς μικροπωλητές σε Ραφήνα και Μεσολόγγι ίσως δεν ήταν τόσο αθώα αφού όπως αποδείχτηκε ο μαφιόζος χονδρέμπορος ειδών μικροεμπορίου, μάλλον αφορολόγητου, στην παρέα με τον Μπαρμπαρούση μάλλον θα κανόνιζε να μην πάρει η μπάλα όσους παίρνουν από τις δικές του κάλτσες.
Έφοδος στο προσκήνιο
Μετά την είσοδό της στο κοινοβούλιο η οργάνωση θα αναβαθμίσει την ποιότητα αλλά δε θα χάσει το βασικό οδηγό της που δεν είναι άλλος από το ότι τις συμμαχίες στην πολιτική της υπαγορεύει η σύγκλιση συμφερόντων. Έτσι λοιπόν θα ρίξει μια μαύρη ψήφο για να σβηστούν τα χρέη των ΠΑΕ, χώρο από τον οποίο προσδοκά οφέλη και ανταπόκριση, αλλά για αυτό θα μιλήσουμε παρακάτω. Βάζει πλάτη για να χρυσωθεί το χάπι της ιδιωτικοποίησης της ΑΤΕ. Λέει ένα καλό λόγο για τους εφοπλιστές. Και άλλα ήδη γνωστά…
ΕΛ.ΑΣ
Την ίδια εποχή αλλάζουν και άλλα πράγματα στο πεζοδρόμιο και μια μεγάλη παρένθεση σε αυτή την ιστορια είναι απαραίτητη για να μπουν στο κάδρο και να συμπληρωθεί η εικόνα.
Βασικό ρόλο στην αναρρίχηση της οργάνωσης από το πεζοδρόμιο στο κοινοβούλιο έχει παίξει κατά γενική ομολογία η απήχηση στα σώματα ασφαλείας. Μπορεί αυτή να έχει δρομολογηθεί από τον Μαρκογιαννάκη ωστόσο η εξέλιξή της δημιουργεί κραδασμούς στα σώματα ασφαλείας πολύτιμους για να εξαγάγει κανείς συμπεράσματα.
Τον Σεπτέμβρη 2009, ο Γιώργος Παπανδρέου αποσπά εκ νέου το Δημοσίας Τάξης από το Εσωτερικών και το μετονομάζει σε Προστασίας του Πολίτη. Η πολύμηνη σύγκρουση της αστυνομίας με τον όγκο νέων που προσχωρούν στον αντιεξουσιαστικό χώρο μετά τα Δεκεμβριανά και τη νέα γενιά τρομοκρατίας που εμφανίζεται βάζοντας τις πρώτες χύτρες της θα γίνει προνομιακό αφήγημα για το μετασχηματισμό της υποδομής του κατασταλτικού μηχανισμού έτσι ώστε οι μάχιμοι ειδικοί φρουροί που μπαίνουν στο σώμα με συνοπτικές διαδικασίες να βρεθούν στην πρώτη γραμμή. Αρχιτέκτονας αυτής της νέας μιλιταριστικής αρχιτεκτονικής είναι μα και βέβαια… ο Μιχάλης Χρυσοχοίδης.
Το 2010 η κρίση έχει πια φανεί σε όλο το μεγαλείο της. Ταυτόχρονα η μεταναστευτική κρίση φτάνει σε ένα σημείο καμπής με 100δες χιλιάδες ανθρώπους να στοιβάζονται στο κέντρο της Αθήνας σε άθλιες συνθήκες. Η αριστερά, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αρνείται να δει την ουσία του προβλήματος, αποκαλεί ρατσιστή όποιον το περιγράφει χρησιμοποιώντας αρνητικούς για την κατάσταση των μεταναστών όρους. Οι δρόμοι είναι πια όντως γεμάτοι με της «γης τους κολασμένους». Οι δρόμοι της Αθήνας έχουν κατά γενική ομολογία γίνει ένα πολύ βίαιο μέρος. Η απροθυμία αλλά και αδυναμία, εάν όντως η κατάσταση στη διοίκηση είναι τόσο χαοτική όσο αφήνεται να φανεί, της αστυνομίας να ελέγξει την κατάσταση ενεργοποιεί τα δημιουργικά αντανακλαστικά του αρχιτέκτονα Χρυσοχοίδη.
Τον Μάρτιο 2010 μια καταδρομική επιχείρηση πιτσιρικάδων που κάνουν το Κολωνάκι λαμπόγυαλο θα ξεχειλήσει το ποτήρι ή έτσι τουλάχιστον λένε. Ο Χρυσοχοίδης θα ψάξει για μια δυνατή επικοινωνιακή απάντηση και θα βρει μια έτοιμη πακέτο μέσα στο υπουργείο. Με πρότυπο τη Δύναμη Έλεγχου Ταχείας Αντίδρασης ( Δ.ΕΛ.Τ.Α.) φτιάχνει τη Δίκυκλης Αστυνόμευσης (ΔΙ.ΑΣ), η οποία στελεχώνεται με τους σκληρούς που είχε φέρει ο Μαρκογιαννακης. (Σταδιακά η στελέχωση και συμμετοχή των Ειδικών Φρουρών θα προχωρήσει και στην Ειδική Κατασταλτική Μονάδα (Ε.ΚΑ.Μ.) και τελευταία και στις Ομάδες Πρόληψης Καταστολής Εγκλήματος (Ο.Π.Κ.Ε.)
Κάπως έτσι ένα μεγάλο μέρος ιδεολογικοποιημένου προσωπικού θα βρεθεί στο δρόμο, θα έρθει σε επαφή και αργότερα θα είναι αυτό που λίγο αργότερα θα βρεθεί να καλύπτει με την αδράνεια, αλλά και τη δράση του, τις ρατσιστικές επιθέσεις. Είναι επίσης αυτό που, κυρίως αλλά όχι μόνο, θα δώσει στη Χρυσή Αυγή μέρος από τα μεγάλα ποσοστά της στα σώματα ασφαλείας.
Αστυνομικές κόντρες
Η πριμοδότηση, τόσο μισθολογική αλλά και υπηρεσιακή, για αυτά τα σώματα στο εσωτερικό της αστυνομίας δημιουργεί τριβές. Σύμφωνα με ανθρώπους που κατοικούν στο υπουργείο εκείνη την περίοδο, η δημιουργία τότε ανεξάρτητου κέντρου επιχειρήσεων για τα νέα σώματα, φαινόμενα όπως η παρακολούθηση του ασύρματου της Άμεσης Δράσης από την ΔΙΑΣ ώστε αυτή να φτάνει πρώτη στα περιστατικά, αλλά και το περιστατικό μεταξύ Ζ και ΔΕΛΤΑ στο γήπεδο Ατρόμητου που οδηγεί σε συμβολική παραίτηση των ΔΕΛΤΑ είναι ενδεικτικά του ανταγωνισμού που επικρατεί.
Είναι μια περίοδος που στις προαγωγές φαίνεται να προωθούνται οι σκληροί ενάντιων μετριοπαθών αξιωματικών. Η περιθωριοποίηση άλλων δομών μέσα στην Αστυνομία αλλά και η έμφαση που δίνεται στις δίκυκλες υπηρεσίες δημιουργεί τριβές. Οι οποίες θα δώσουν αφορμή για συγκρούσεις μέσα το σώμα… τόσο ώστε κάποιοι να μιλάνε για εμφύλιο. «Στην ουσία βλέπουμε ότι κάποιοι ανώτεροι αξιωματικοί αλλά και στρατηγοί της ΕΛ.ΑΣ. επιδιώκουν, για ίδιον όφελος, τη διάλυση τριών υπηρεσιών: των «Ζητάδων», της Άμεσης Δράσης και της ΟΠΚΕ, προκειμένου να αναδειχθεί η δραστηριότητα της ομάδας ΔΙΑΣ, κάτι που επιθυμούσε διακαώς και ο μέχρι πρότινος πολιτικός τους προϊστάμενος ο κ. Χρυσοχοΐδης.» (μπατσο-άρθρο στα Επίκαιρα την περίοδο Παπουτσή καρφώνει στελέχη όπως και τον Χρυσοχοιδη για αυτή την διελκυνστίδα)
Οι λόγοι για αυτόν τον ανταγωνισμό είναι σαφώς πολύπλοκοι. Ωστόσο είναι αυτού του είδους οι εσωτερικές αντινομίες μέσα στο κράτος που έρχονται να φανερώσουν την επίδραση τον κοινωνικών μετασχηματισμών σε χώρους κλειστούς και απομονωμένους κοινωνικά.
Μέχρι την αποχώρηση του ο Χρυσοχοΐδης έχει δημιουργήσει μια πανίσχυρη ομάδα η οποία μπορεί να απαντά στις ανάγκες αστυνόμευσης του κέντρου της Αθήνας, έχει όμως και σαφή ιδεολογικά χαρακτηριστικά, ενώ συναντιέται και με συγκεκριμένα συμφέροντα μέσα και έξω από το σώμα.
Έλλειμμα πολιτικού ελέγχου – πώς η Αστυνομία συναντά την αυτονομία
Στις 25 Ιουνίου 2010 σκοτώνεται μέσα στην ΓΑΔΑ ο υπασπιστής του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη Βασιλάκης, από ανεξιχνίαστη βομβιστική επίθεση. Αυτή είναι η αφορμή που ο Χρυσοχοΐδης ζητάει να φύγει από το ΠΡΟΠΟ. Φεύγει το Σεπτέμβρη 2010 με τον ανασχηματισμό.
Αναλαμβάνει ο Παπουτσής, στη θητεία του οποίου μαίνεται σύγκρουση με Χρυσοχοΐδη. Τα φαινόμενα αυτονόμησης αστυνομικών πολλαπλασιάζονται την περίοδο που θα παραμείνει στο Υπουργείο και ενώ οι αντιμνημονιακές διαδηλώσεις γίνονται διαρκώς και πιο βίαιες. Ο Παπουτσής χρεώνεται το χημικό πόλεμο στο κέντρο της Αθήνας και επομένως ένα βασικό ρόλο στη διάλυση της χώρας από τα μνημόνια, αλλά δεν πιστώνεται ότι είναι ο μόνος που προσπαθεί να βάλει αναχώματα στην οργάνωση της ακροδεξιάς μέσα στο σώμα.
Το περιστατικό με τον σχεδόν θανάσιμο τραυματισμό του Γιάννη Καύκα τον Μάιο 2011 και η αδυναμία του Παπουτσή να ελέγξει πειθαρχικά το περιστατικό είναι χαρακτηριστικό. Η έφοδος στην ΑΣΟΕΕ παρά τις αντίθετες εντολές που υπήρχαν όπως και το ντου στο ΑΠΘ με πρωτοβουλία αξιωματικού που τίθεται σε διαθεσιμότητα είναι μερικές βασικές στιγμές μια τάσης αυτονόμησης που εξελίσσεται εκείνο τον καιρό. Τον Οκτώβριο 2011 ο Παπουτσής αποκεφαλίζει την ηγεσία της αστυνομίας, μια κίνηση που ερμηνεύεται ως προσπάθεια του να αντικατασταθούν οι Χρυσοχοϊδικοί, λίγο πριν πέσει ο Παπανδρέου και ενώ η κυβέρνηση παραπαίει.
Την περίοδο αυτή, παράλληλα με την αυτονόμηση μέσα στην αστυνομία, μέσα από την κοινωνική αναταραχή αναδύεται ένας παρακρατικός μηχανισμός που εκτός από σχέσεις με τον υπόκοσμο φέρεται να μεθοδεύει και την κοινωνική ένταση και αναταραχή. Στο δρόμο, παλιές πολιτικές ταυτότητες έχουν αφομοιωθεί από το ενεργό παρακράτος και δεν υποδηλώνουν αναγκαία παλιότερες ιδιότητες, χαρακτηριστικό είναι και το ποιοι κάνουν, σύμφωνα με καταγγελίες επιχειρηματιών που περνάνε στα ψιλά, τις χειρότερες καταστροφές το Φλεβάρη 2012 στο κέντρο της Αθήνας.
Ταυτόχρονα πολλαπλασιάζεται η εμφάνιση συμβόλων στις στολές αστυνομικών που υποδηλώνουν ακροδεξιά ιδεολογική σύγκλιση. Βασικό θέμα προκύπτει με τα μαύρα κράνη που αξιωματικοί εκτιμούν ότι αρχίζει να αποτελεί ένδειξη πολιτικής δήλωσης των ΔΕΛΤΑ και ΔΙΑΣ. Το θέμα της απώλειας πολιτικού ελέγχου της αστυνομίας την περίοδο Παπουτσή, ο οποίος αποχωρεί πριν από τις εκλογές στις 6 Μαρτίου 2012, είναι βασικό. Είναι ουσιαστικά η περίοδος που η ΧΑ αποκτά μεγάλη απήχηση στο σώμα και εγκαθιστά δίαυλους επικοινωνίας με δυνάμεις πολύ ψηλά στην ιεραρχία.
Σε ποιο βαθμό αυτός ο χαρακτήρας της οργάνωσης υποθάλπεται από την πολιτική εξουσία, για να γίνει η βρόμικη δουλειά; Και είναι η επίτευξη ισορροπίας τρόμου μεταξύ διεύρυνσης πολιτικής κυριαρχίας ακροδεξιάς και χρήσης της για να κάνει τη δουλειά στρατηγική επιλογή κάποιων?
Η απενεργοποίηση και μη λειτουργικότητα κρατικών θεσμών αφήνουν χώρο στην οργάνωση που προωθεί τον εαυτό της ως υποκατάστατο του κράτους.
Οργάνωση και σχέση με συμφέροντα
Πέρα από κλειστούς κοινωνικούς χώρους όπως τα σώματα ασφαλείας, η εξέλιξη της ακροδεξιάς επιλογής προωθείται και αλλού. Ο μεγάλος μετασχηματισμός στο παρασκήνιο της κοινωνίας αναγκάζει συμφέροντα να αναζητήσουν συμμάχους που μπορούν να τα εξυπηρετήσουν εφόσον το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα και το μιντιακό κατεστημένο δεν μπορούν πια να τα εξασφαλίσουν. Υπάρχει δηλαδή μια συνειδητή επιλογή εκπροσώπων του μεγάλου κεφαλαίου και των συμφερόντων να χρησιμοποιήσουν (και ταυτόχρονα να πριμοδοτήσουν) το παρακράτος, δημιουργώντας μια άτυπη συμμαχία για να επιβιώσουν την κρίση και να αντιπαρατεθούν με αλλά συμφέροντα που αναδύονται ή τους εμποδίζουν να αναδυθούν. Αυτή είναι μια δύσκολη εξίσωση που οι ακροδεξιοί φαίνονται να αντιλαμβάνονται καλά.
Η σχέση της οργάνωσης με παράγοντες του Ελληνικού μεγαλοαστικού κεφαλαίου και τα συμφέροντά του έχουν τεράστιο ενδιαφέρον. Είναι μάλιστα βασικός τροφοδότης της δυνατότητάς της να εξασφαλίζει θέσεις εργασίας και συνεπώς πιστούς ψηφοφόρους ακόμη και σε τράπεζες ή πολυκαταστήματα στο κέντρο της Αθήνας. Επίσης, η σχέση της οργάνωσης με συγκεκριμένα μιντιακά συμφέροντα όπως το Πρώτο Θέμα, διάφορες αθλητικές εφημερίδες, η εκπομπή του Τράγκα και τα Παραπολιτικά, μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει με αυτό το αναλυτικό σχήμα.
Ο Θρύλος και ο Μητσοτάκης
Ο περισσότερος κόσμος έχει την εντύπωση ότι ο πρόεδρος του Ολυμπιακού είναι εκείνος ο ευτραφής κύριος που ενίοτε πουλάει πειραιώτικο τσαμπουκά σε κάτι τύπους όπως ο Σισέ. Είναι κι αυτό, όπως αντικατοπτρίζεται από την «κοινωνική υπερηφάνια» που νιώθουν όσοι παρακολουθούν τον Ολυμπιακό αλλά και κάθε άλλη διεφθαρμένη ομάδα που παίζει μπάλα κυρίως εκτός γηπέδου.
Ο Βαγγέλης Μαρινάκης δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο, ούτε ένας «μάγκας» πρόεδρος που απλά εξυπηρετεί το φαντασιακό των Ολυμπιακών. Είναι εκπρόσωπος της ντόπιας ελίτ που φτιάχτηκε κατά την περίοδο της Χούντας και έπειτα. Πατέρας του ήταν ο Μιλτιάδης Μαρινάκης, επιστήθιος φίλος του αθάνατου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη – εξού και η κουμπαριά του Βαγγέλη με την Ντόρα Μπακογιάννη.
Η ιστορία του Μιλτιάδη, σχεδόν καθόλου φωτισμένη, είναι μια ιστορία που θυμίζει λίγο Βαρδινογιανναίους. Πρόκειται για τυχοδιώκτες (όπου τύχη βάλτε φράγκα) που την κατάλληλη στιγμή, με τα κατάλληλα «πάρε-δώσε» με κρατικούς και λοιπούς άγνωστους μηχανισμούς, αναρριχήθηκαν την σκάλα της οικονομικής ισχύος στο ελληνικό και μετά στο διεθνές καπιταλιστικό αμπέλι. Πως αλλιώς ένας τύπος με μπίζνες (χυτήρια) που καταστρέφεται οικονομικά την περίοδο της Κατοχής και μετά προσχωρεί στην ΕΠΟΝ του ΕΑΜ (!), ανεβαίνει αρχές του ‘60 από το Ηράκλειο της Κρήτης στον Πειραιά και μέσα σε δέκα χρόνια φτιάχνει την εταιρεία Vanimar, αποκτώντας το πρώτο του πλοίο; Από τον πόλεμο κατά του φασισμού, στον ταξικό ανταγωνισμό – από την γλυκιά πλευρά του εφοπλισμού βέβαια.
Η σχέση του Βαγγέλη Μαρινάκη με τον Ολυμπιακό και το Μητσοτακέικο είναι φιλική, οργανική, συνεχής˙ από την εποχή του πατέρα του ο οποίος, τέλη δεκαετίας του 70, σεβαστή φιγούρα στην πειραιώτικη κοινωνία, μπαίνει στον Ολυμπιακό και γνωρίζεται με τον Νταϊφά, τον Σωκράτη Κόκκαλη καθώς και τον Διαμαντή Πατέρα. Ναι, τον πατέρα του Νίκου Πατέρα. Ο Διαμαντής πήγαινε για επισκευές τα πλοία του στη μονάδα του Μιλτιάδη και έτσι οι δύο «εχθρικές» (τρομάρα στους οπαδούς) φιγούρες του ΠΑΟ και του Ολυμπιακού έγιναν φίλοι.
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 ο Μιλτιάδης εκλέγεται βουλευτής με τη Νέα Δημοκρατία. Αν και προοριζόταν για τη θέση του δημάρχου, ο Μιλτιάδης «έπεσε» πάνω σ’ έναν άλλο Ολυμπιακό, τον Ανδρέα Ανδριανόπουλο (γιο ενός από τους πέντε ιδρυτές της ομάδας) ο οποίος κέρδισε τη δημαρχία του Πειραιά το 1986.
Στην αγορά λέγεται ότι ο Βαγγέλης μεταχειρίζεται, μεταξύ άλλων, τα κεφάλαια της Ντόρας: γιατί όχι, αφού πρόκειται για έναν καταξιωμένο και φιλόδοξο εφοπλιστή. Στη λίστα Lloyd’s 2012 με τους πιο ισχυρούς ανθρώπους στη ναυτιλία ο Μαρινάκης έχει μια περίοπτη θέση. Επιπλέον, τα παιχνίδια που κάνει με τις παραγγελίες πλοίων, τη ναυπήγησή τους και την πώλησή τους, του προσδίδουν εξαιρετική ρευστότητα στο «ανισόρροπο» περιβάλλον της καπιταλιστικής κρίσης.
Η πολιτικο-οικονομική σύνδεση του Μαρινάκη με την φαμίλια Μητσοτάκη (οικογένεια και φίλοι) προσφέρει μια πολύτιμη δεξαμενή εκλογικής επιρροής. Με λίγα λόγια προσφέρει μια πελατεία η οποία είναι έτοιμη να ανταποδώσει το μεροκάματο, τις χάρες ή οποιαδήποτε αξιώματα αν και όποτε χρειαστεί. Οι σχέσεις είναι στενές, οικογενειακές.
Χαρακτηριστική περίπτωση ο Γιάννης Ανδρόνικος, γνωστός με το παρατσούκλι «Χάρος».
Ο Χάρος είναι ένας πολύ φανατικός Ολυμπιακός, οργανωτής της ερυθρόλευκης εξέδρας και ένθερμος υποστηρικτής του προέδρου. Είχε κατηγορηθεί παλιότερα για εμπλοκή στην υπόθεση Φιλόπουλου ωστόσο μαζί με άλλα πρωτοπαλίκαρα είχε αθωωθεί. Οδηγός σε κάποια δόση του εκδότη της εφημερίδας «Αξία» και του «Γαύρου» Αντώνη Πίκουλα και μετέπειτα αρθογράφος (sic) της αθλητικής εφημερίδας, ο Ανδρόνικος είχε γλιτώσει από τις κατηγορίες στην υπόθεση Φιλόπουλου. Όπως γραφόταν τότε, ο Πίκουλας είχε καταθέσει υπέρ του Ανδρόνικου.
Ακόμη και όταν ο τελευταίος είχε ξυλοκοπήσει για άγνωστους λόγους δημοσιογράφο του «Γάβρου», παρέα με «φουσκωτή» συνοδεία, «δεν άνοιξε ρουθούνι». Στην εφημερίδα το γεγονός δε συζητήθηκε πολύ διότι επιλέχτηκαν οι χαμηλοί τόνοι, με τον Πίκουλα να βγάζει μια σχετική ανακοίνωση για τα μάτια του κόσμου. Την ίδια ώρα, όπως ακούγεται, «ορισμένα στελέχη» του Γάβρου υποστηρίζουν την Χρυσή Αυγή ενώ δεν λείπουν τα ρατσιστικά «αστειάκια» με τους μαύρους ποδοσφαιριστές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2010 ο Ανδρόνικος είχε εμπλακεί σε μια υπόθεση που αφορούσε έναν πρωταγωνιστή της υπόθεσης «συνδικάτο του εγκλήματος», τον Δημήτρη Καπέ Καπετανάκη. Σε μια υπόθεση μαστροπείας όπου εμπλέκεται και η Ελληνική Αστυνομία, συναντάμε τον «Χάρο» να ενδιαφέρεται εάν επρόκειτο να πραγματοποιηθεί αστυνομική επιχείρηση κατά του Καπέ.
Και ενώ όλα αυτά έρχονται και παρέρχονται, ο Ανδρόνικος θα εμφανιστεί σε διάφορα βίντεο στο YouTube στον τελικό Κυπέλλου μπάσκετ το 2012 με τον ΠαναθηναΪκό να κραδαίνει το μαχαίρι σε τριφυλλοφόρους στην απέναντι μεριά. Την άλλη μέρα στη σελίδα του στο facebook διάφοροι σπεύδουν να τον συγχαρούν: «Μπράβο Γιάνναρε, καλά τους έκανες ρε» και λοιπά υποστηρικτικά.
Η αναδρομή στην εγγυημένη υποκόσμια δραστηριότητα του «Χάρου» (που με το blog του, τη σελίδα στο facebook και τα λοιπά αναδύεται ως κοινωνική σχέση/βίωμα) έχει μια αξία στο δίκτυο «έγκλημα-αστυνομία-ακροδεξιά». Πρόσθετη αξία όμως, την αφήσαμε για το τέλος, αποτελεί και το γεγονός ότι αδελφός του είναι ο Σίμος Ανδρόνικος. Ο αδελφός του «Χάρου» είναι ένας από τους διορισμένους της Χρυσής Αυγής σε κενές οργανικές θέσεις της Βουλής μέσα στο κατακαλόκαιρο του 2012. Οι οικογενειακές σχέσεις αξίζουν και πληρώνουν.
Οι σχέσεις της ηγεσίας του Θρύλου με ακροδεξιά σταγονίδια της κερκίδας δεν είναι καινούργιες. Για όσους θυμούνται στο Πειραιά την περίοδο προεδρίας Νταϊφά, οργανωτής της κερκίδας και προστατευόμενος του προέδρου ήταν κάποιος Γιαννακόπουλος από τον Πύργο. Καμιά σχέση δεν είχε με τον ποδοσφαιριστή, είχε όμως σχέση με τον συνεπώνυμο βασανιστή των ΕΑΤ-ΕΣΑ που ήταν αδερφός του.
Ο Βαγγέλης Μαρινάκης έχει ανοιχτές τις πόρτες στην Ντόρα Μπακογιάννη αλλά και τη μεγάλη δεξιά παράταξη με όλα τα κακά ακροδεξιά παιδιά της. Με το που αναλαμβάνει τα ηνία του Ολυμπιακού φροντίζει να πάρει ως υπεύθυνο επικοινωνίας της ομάδας τον Νίκο Καραχάλιο, στενό συνεργάτη του Καραμανλή, έναν εκπρόσωπο της αστικής δεξιάς όπως θα έλεγαν πολύ πιο δεξιοί. Η θητεία Καραχάλιου μάλιστα συνοδεύεται με την ένταξη στο δυναμικό της ομάδας του Τάσου Μητρόπουλου, γνωστού για τον προσανατολισμό του σε φασιστικές απόψεις καθώς και σε εγχειρήματα μαυραγορίτικης προέλευσης.
Από το με το Σεις και με το Σας, μέχρι το ΣΣ, μια ανορθογραφία δρόμος
Τι κάνει όμως εκείνη την περίοδο ένας παλιός γνωστός; Αύγουστο 2010 ο πρώην εισαγγελέας της Χούντας Μαρκογιαννάκης διαγράφεται από τη ΝΔ και πάει εκεί που ανήκει. Στο κόμμα της Ντόρας στη Δημοκρατική Συμμαχία, θα επιστρέψει μαζί της στη ΝΔ πριν τις εκλογές του Ιούλη 2012.
Υπάρχει μια ιδιαίτερη έξη προς την ακροδεξιά και τη σκιώδη προώθησή της μέσα και παρά-ληλα από το-κράτος στους ανθρώπους που συχνάζουν στο πολιτικό περιβάλλον της Ντορας. Κάτι που και το δικό της παρελθόν εάν ψάξει κανείς δεν δυσκολεύεται να το επιβεβαιώσει. Τα χρόνια που εξελίσσεται η ιστορια που σας διηγούμαστε, και όσο οι δρόμοι της Αθήνας τις νύχτες επωάζουν τερατογενέσεις, και γίνονται το σκηνικό της συνωμοσιολογίας που προηγήθηκε, άνθρωποι κλειδιά στο μπρελόκ της οικογένειας Μητσοτάκη θα βρεθούν να ανοίγουν πόρτες που ίσως έφραζαν την επέλαση της ακροδεξιάς. Στους δρόμους, τις κερκίδες, στα υπουργεία η αόρατη υποστήριξη τους είναι πάντα εκεί.
Παλιότερα η ίδια η Ντόρα έχει φτιάξει μια βασική υποδομή που ξηλώθηκε κάπως απότομα λόγο ‘κινητικότητας’ πριν μερικές μέρες. Η Δημοτική Αστυνομία, ακόμα μια σφηκοφωλιά ακροδεξιών, ήταν η κληρονομιά που άφησε στους πολίτες. Η Ντόρα ήξερε καλά το χαρακτήρα του θεσμού, όταν έλεγε «τους περισσότερους εγώ σας πήρα και ξέρω ποιοι είστε». Παρόμοιες μικρές χειρονομίες-φιλοφρονήσεις η Ντόρα θα κάνει όποτε της δοθεί η ευκαιρία, όπως τα στραβά μάτια στο διορισμό της Ζαρούλια στην επιτροπή ισότητας και δικαιωμάτων συμβουλίου της Ευρώπης.
Και ενώ ο Φαηλος ιδρώνει και ξεϊδρώνει για να αποκαταστήσει μια συμμαχία με τα αδέρφια του τους νεοναζί αυτοί παραμένουν επιφυλακτικοί. Είναι πια αρκετά δυνατοί για να παίρνουν και να δίνουν τόσο – όσο. Και είναι άλλο να σου γράφουν γοητευτικές βλακείες στην ‘Δημοκρατία’ οι μυστικοσύμβουλοι αυτών με τους οποίους πριν μερικά χρόνια μοιραζόσουν το ίδιο περιθώριο και άλλο να ντιλαρει μαζί σου πολιτικά το βαθύ κράτος.
Στην σύγχρονη ιστορια της ακροδεξιάς ο ρόλος του «δημιουργού» δεν ανήκει σε κανέναν αποκλειστικά. Είναι πολύ πολύπλοκος ο κόσμος για να παίζει μόνος του ένας κουκλοθέατρο. Τόσο πολύπλοκος σαν ιστορια που δεν βγάζει νόημα εντελώς. Ωστόσο πολλοί και διάφοροι μοιράζονται το ρόλο του αρωγού. Και αυτούς οι αντί-συστημικοι ηγέτες τους γνωρίζουν.
Γνωρίζουν άλλωστε καλά σε ποιον χρωστάνε και πόσο. Γνωρίζουν από ιεραρχία και σεβασμό.
σχόλια