Martin Kippenberger, I am too political, 1995, Λάδι σε καμβά / Oil on canvas, 180 x 225 cm, © Estate Martin Kippenberger, Galerie Gisela Capitain, Cologne, Dimitris Daskalopoulos Collection
Θα ήθελα να μου πείτε δυο λόγια για τον τίτλο της έκθεσης A Cry for Freedom
Η Ιστορία της Τέχνης μπορεί να γίνει αντιληπτή ως μια διαδοχική διεύρυνση του ορισμού του έργου τέχνης, διαδικασία που συνεπάγεται την προοδευτική απελευθέρωση του καλλιτεχνικού δημιουργικού πνεύματος. Ο Martin Kippenberger εξαπέλυσε μιαν αδυσώπητη επίθεση ενάντια σε ό,τι μέχρι τότε συνιστούσε το έργο τέχνης, θέτοντάς τα όριά του υπό αμφισβήτηση σε όλα τα μέτωπα. Τη σκληρότητα αυτής της επίθεσης μεγέθυνε η έμφυτη, ασυγκράτητη ορμή με την οποία διεκδικούσε την προσωπική του ελευθερία στην έκφραση του δημιουργικού οράματός του, συνθήκη από την οποία προκύπτει και ο συγκερασμός προσωπικής ζωής και καλλιτεχνικής δράσης σε ένα αδιαίρετο, συμπαγές και αμετάβλητο Gesamtkunstwerk (συνολικό έργο τέχνης). Ακολούθησε έναν και μοναδικό Κανόνα: Πάντα να παραβαίνεις του Κανόνες! Πλανήθηκε με τόλμη στις άγνωστες, αχαρτογράφητες εκτάσεις της ελευθερίας, εγχείρημα ριψοκίνδυνο το οποίο πλήρωσε ακριβά με τον πρόωρο θάνατό του σε ηλικία 44 ετών από καρκίνο του ήπατος.
Εξήντα χρόνια μετά τη γέννησή του, η έκθεση αυτή επιχειρεί να ακολουθήσει τα χνάρια εκείνης της περιπλάνησης, την ιστορία ενός άνδρα αφοσιωμένου στο κυνήγι της ελευθερίας κόντρα σε όλους τους περιορισμούς που η ορθόδοξη σκέψη όρθωνε στο διάβα του, και να ρίξει φως στις τόσες πτυχές της ρηξικέλευθης δράσης μέσα από την οποία παρέβαινε συστηματικά τους κανόνες· ή, όπως θα το έθετε ο τεχνοκριτικός Jerry Saltz παρουσιάζοντας την αναδρομική έκθεση του καλλιτέχνη που οργάνωσε το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης το 2009:
"οι επιμελητές [...] επιτρέπουν στο επαναστατικό αίσθημα της ελευθερίας και τον ριζοσπαστισμό που τον χαρακτήρισαν να αναδυθούν [...] [Η έκθεση] εστιάζει με μεγάλη ακρίβεια στο θεμελιακό περιεχόμενο του έργου του: εσωτερική αναγκαιότητα, μανιώδης πάλη ενάντια σε κάθε μορφή ελέγχου, ανάγκη ισοπέδωσης των κλισέ, απόγνωση που πηγάζει από τον φόβο μιας σύντομης ζωής."[1]
[1] Άρθρο του Jerry Saltz, New York Magazine, 26 Φεβρουαρίου 2009
Martin Kippenberger, A Cry For Freedom, installation view
Έχει πολύ ενδιαφέρον που επικεντρώνετε την προσοχή σας στον Martin Kippenberger σήμερα. Θα ήθελα να μου μιλήσετε για την επίκαιρη διάσταση του έργου του.
Το έργο του είναι, όπως όλων των μεγάλων καλλιτεχνών, διαχρονικό. Στην είσοδο της έκθεσης φιγουράρουν τα λόγια ενός άλλου γίγαντα της Τέχνης, του Gustav Courbet:
"Είμαι πενήντα ετών και έζησα πάντοτε ελεύθερος. Επιτρέψτε μου να φτάσω ελεύθερος και στο τέλος της ζωής μου. Και όταν θα είμαι πια νεκρός, τούτο ας ειπωθεί για μένα: 'δεν ανήκε σε καμιά σχολή, σε καμία θρησκεία, σε κανέναν θεσμό ή ακαδημία, πόσω μάλλον σε καθεστώς άλλο από κείνο της ελευθερίας."
Τα λόγια του για την ελευθερία, ειπωμένα πριν από σχεδόν ενάμιση αιώνα, διατηρούν αλώβητη ακόμη και σήμερα τη διαχρονική ισχύ τους. Ιδωμένα ως έκφραση ενός αρχετύπου, μπορούν θαυμάσια να σταθούν στο φόντο κάθε περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας και δικαιολογημένα, έτσι, να θεωρηθούν ότι αποτελούν ένα πάγιο, ευγενές συστατικό της ανθρώπινης υπόστασης. Όπως για όλους, έτσι και για τον Martin Kippenberger, ο θάνατος υπήρξε ο τελικός κριτής, ύστατο όριο σε μια ζωή ανένδοτα δοσμένη στο κυνήγι της ελευθερίας. Έχοντας τέτοια διαχρονική ισχύ, η δουλειά του Kippenberger είναι πάντα επίκαιρη, επιπρόσθετα όμως, υπάρχουν λόγοι που την καθιστούν ακόμη πιο σχετική με την Ελλάδα του σήμερα: η ανάγκη για απελευθερωμένη δημιουργικότητα και για ρηξικέλευθο πνεύμα, είναι εντονότατη στην ελληνική κοινωνία της κρίσης.
Martin Kippenberger, Untitled (The Raft of Medusa), 1996, Λιθογραφία / Lithograph, 76 x 56.5 cm, © Estate Martin Kippenberger, Galerie Gisela Capitain, Cologne
Θέλω να μου μιλήσετε για τη διαδικασία επιλογής των έργων της έκθεσης.
Το πρώτο δωμάτιο της έκθεσης είναι Το Αρχείο και περιέχει προσκλήσεις και αφίσες από εκθέσεις του καλλιτέχνη που έχουν σχεδιαστεί από τον ίδιο και αποτελούν προεκτάσεις της φιλοσοφίας του έργου του. Επιπρόσθετα, υπάρχει και ένα εκτενές κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ. Τα υπόλοιπα 5 δωμάτια είναι διαδοχικές Κραυγές Ελευθερίας, απεικονίζοντας τους συστηματικούς και διαφορετικούς τρόπους που ο Kippenberger επιχείρησε να διεκδικήσει την προσωπική αλλά και καλλιτεχνική του ελευθερία προς μια κατεύθυνση απελευθερωμένης δημιουργικότητας. Οι τίτλοι τους είναι Ο Γελωτοποιός (όπου εμπεριέχεται και η εκτενής σχέση του καλλιτέχνη με την Ελλάδα) "Η Aποκήρυξη του Καλλιτεχνικού Αντικειμένου", "Αντιπαράθεση και Ελευθερία", "Επικίνδυνη Ελευθερία", "Αντιμέτωπος με τον Θάνατο".
Martin Kippenberger, A Cry For Freedom, installation view
Εκτός από την έκθεση θα ακολουθήσει και μια σειρά ομιλιών με θέμα το έργο του Kippenberger, θα ήθελα να μου πείτε δυο λόγια για το πρόγραμμα διαλέξεων.
Η έκθεση θα πλαισιωθεί από παράλληλες συζητήσεις και εκδηλώσεις, στο πλαίσιο του προγράμματος ΝΕΟΝ Αφηγήσεις, με σκοπό να παρουσιαστεί το εύρος του έργου και της προσωπικότητας του Martin Kippenberger. Συγκεκριμένα,
Η Josephine Von Perfall, ιστορικός τέχνης και συγγραφέας του βιβλίου "Kippenberger & Friends", θα μιλήσει για την κατανόηση του έργου του Kippenberger, στις 14 Νοεμβρίου.
Η Susanne Kippenberger, νεότερη αδελφή του καλλιτέχνη, συγγραφέας και δημοσιογράφος στην εφημερίδα Berlin daily Der Taggespiegel, θα μιλήσει για τη ζωή και το έργο του καλλιτέχνη, με αφορμή τη βιογραφία "Kippenberger: The artist and his families", στις 21 Νοεμβρίου.
Στις 12 Δεκεμβρίου, στο πλαίσιο του Cycladic Late Night. Late exhibition opening θα προβληθεί το ντοκυμαντέρ 'Kippenberger-The Film' (2005) του Jörg Kobel, πάνω στο έργο του καλλιτέχνη.
Συζήτηση μεταξύ συγγραφέων και ψυχιάτρων, με αφορμή τη ζωή του Kippenberger, στις 9 Ιανουαρίου.
Martin Kippenberger, Untitled, 1993, Λάδι σε καμβά / Oil on canvas, 240 x 200 cm, © Estate Martin Kippenberger, Galerie Gisela Capitain, Cologne
Dimitris Daskalopoulos Collection
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα βιώνουμε μια δύσκολη κατάσταση, η οποία δυστυχώς δεν φαίνεται να εξελίσσεται θετικά. Ως ιστορικός τέχνης, θα ήθελα να μου πείτε ποιός πιστεύετε ότι μπορεί να είναι ο ρόλος της τέχνης σήμερα.
Ο χώρος της σύγχρονης τέχνης είναι ένας μικρόκοσμος της οποιαδήποτε τοπικής ή οικουμενικής κοινωνίας που τον περιβάλλει και εμφορείται από τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ο κόσμος της καλλιτεχνικής δημιουργίας διακρίνεται για τις ευαίσθητες κεραίες του που συλλαμβάνουν τον παλμό της εποχής τους ή της εποχής που έρχεται, αποτελώντας την εμπροσθοφυλακή της κοινωνίας (εξού και η συχνή χρήση του όρου avant-garde) . Η ευαισθησία αυτή επιτρέπει και γονιμοποιεί ένα χώρο αυξημένης δημιουργικότητας μέσα στον οποίο στροβιλίζονται ιδέες και καινοτομία, που με την σειρά τους δίνουν ώθηση στην υπόλοιπη κοινωνία. Η δύναμη των ιδεών είναι αυτή που αλλάζει την κοινωνία και την ιστορία και ευτυχώς η σύγχρονη τέχνη βράζει από τέτοιες ιδέες. Άρα είναι προφανές ότι σε ώρες κρίσης, η ανάγκη για την ζωτικότητα αυτού του χώρου/εμπροσθοφυλακής είναι ακόμη πιο έντονη.
Η έκθεση A Cry for Freedom πραγματοποιείται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με πρωτοβουλία και χρηματοδότηση του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ. Εντάσσεται στο πρόγραμμα ΝΕΟΝ Διαδρομές και είναι η πρώτη συνεργασία του Οργανισμού με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 26 Ιανουαρίου.
σχόλια