[Από τη Λένα Φουτσιτζή]
Η κρίση δεν καταλαβαίνει από γιορτές. Οι άστεγοι και οι φτωχοί υπάρχουν όλο το χρόνο, αλλά τα Χριστούγεννα το μήνυμα είναι πιο δυνατό: ήρθε η ώρα να θυμηθούμε ξανά λέξεις όπως «φιλευσπλαχνία», «συμπόνια» και «δώρα σε αυτούς που έχουν ανάγκη.
Φτάνει αυτή η εποχή για να καθησυχάσουμε τις τύψεις μας; Τι πρέπει να κάνει, αυτός που έχει έστω και λίγα; Βοηθάει δίνοντας μισό ευρώ ή πρέπει να δώσει περισσότερα; Πρέπει να δίνουμε σε συγκεκριμένες ομάδες ή η φιλανθρωπία δεν κάνει διακρίσεις; Και υπάρχει διαφορά μεταξύ συμπόνιας και οίκτου;
Η καθηγήτρια Φιλοσοφίας στην Πρακτική Σχολή Ανωτέρων Σπουδών του Παρισιού, Μιριάμ Ρεβό ντ' Αλόν, προσπάθησε να δώσει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα μέσα από τα γραπτά της, στο βιβλίο «Ο συμπονετικός άνθρωπος».
«Συναρτούμε συχνά τον οίκτο με μια μορφή συγκατάβασης που ταπεινώνει τον αποδέκτη. Αυτή είναι η έννοια της νιτσεϊκής κριτικής: ο οίκτος έχει ανάγκη από "αδύναμους", τρέφεται από την οδύνη μετατατρέπει τις επιβεβαιωτικές αξίες σε ενοχικές. Αντίθετα, στην τρέχουσα γλώσσα έχουμε λιγότερες επιφυλάξεις να μιλήσουμε για "συμπόνια", όρος που μας παραπέμπει στην ετυμολογία που προσδιορίζει την οδύνη του άλλου χωρίς να υποδηλώνει ωστόσο κανένα αίσθημα ανωτερότητας: αντίθετα από τον οίκτο, η συμπόνια δεν συνεπάγεται καμία ασυμμετρία»
Η συμπόνια όμως, σύμφωνα με τη φιλόσοφο, είναι ένα πάθος – και ως πάθος, απευθύνεται σε έναν μόνο αποδέκτη. «Η συμπόνια επιλέγει και υπ' αυτή την έννοια είναι συγκρίσιμη με την αγάπη, η οποία, ομοίως, δεν απευθύνεται παρά στον ιδιαίτερο. Οπως είναι αδύνατο για τη συμπόνια να ασκηθεί απέναντι στις "μάζες", ομοίως και η αγάπη δεν μπορεί ποτέ να κατευθύνεται σε μία ομάδα (μια συλλογικότητα, ένα λαό, μία τάξη)»
Σε συμφωνία περίπου βρίσκεται και ο Καζαντζάκης, όπως φαίνεται παρακάτω:
«Στη συμπόνια είναι δύο, αυτός που πονά κι αυτός που συμπονάει.
Στην καλοσύνη είναι δύο, αυτός που δίνει κι αυτός που δέχεται.»
Αυτό σημαίνει ότι οι απρόσωπες συναλλαγές φιλανθρωπίας υποβιβάζονται σε οίκτο; Είναι μια τέχνη το να βοηθήσεις χωρίς να είναι ο στόχος η καθησύχαση του εαυτού. Η βοήθεια χρειάζεται ειλικρίνεια και συμμετοχή, όπως είπε ο Τζακ Λόντον: «Το κόκαλο που πέταξες στο σκυλί δεν είναι ευσπλαχνία. Ευσπλαχνία είναι το να μοιράζεσαι το κόκαλο που έχεις με το σκυλί, όταν είσαι πεινασμένος όχι λιγότερο απ' το σκυλί.»
Από την άλλη, οι λαός το έχει εκφράσει με τον πραγματισμό του πρακτικού ανθρώπου: «Η μικρή βοήθεια είναι καλύτερη από τη μεγάλη συμπόνια», λέει μια αγγλική παροιμία.
σχόλια