Την ιστορία του Gabriel εντόπισε ο σεναριογράφος και σκηνοθέτης Στέλιος Κουκουβιτάκης, ο οποίος και μου την έστειλε. Την μετέφρασε ύστερα από άδεια της κυρίας Lidder και δημοσιεύεται σήμερα εδώ, στο LIFO.gr
Για τους περισσότερους ο κινηματογράφος είναι μια μορφή διασκέδασης, μια ευκαιρία να ξεφύγει κανείς από τα προβλήματα της καθημερινότητας, περνώντας δύο ώρες ξεγνοιασιάς μέσα στο καταφύγιο της σκοτεινής αίθουσας. Αυτή η απόδραση από την καθημερινότητα είναι αναγκαία για τον θεατή, που ζητά να ταξιδέψει σε άλλους τόπους και να γνωρίσει άλλους ανθρώπους πιο γενναίους, πιο αστείους, πιο χαζούς, πιο ερωτευμένους, πιο κατατρεγμένους, πιο κακούς από τον ίδιο. Μέσα από τις περιπέτειες και τα παθήματα των ηρώων στην οθόνη, ο θεατής συμπάσχει και συνήθως αποχωρεί από την ταινία ικανοποιημένος.
Για άλλους, ο κινηματογράφος είναι μια υψηλή μορφή τέχνης, η διήγηση μιας ιστορίας γίνεται ποίηση με εικόνες και έτσι μεταφέρονται νοήματα και σκέψεις του δημιουργού προς το κοινό, γίνεται ένας διάλογος και οι θεατές μετά το τέλος της ταινίας φεύγουν προβληματισμένοι και ίσως σοφότεροι.
Τέλος, ο κινηματογράφος που συγκινεί είναι αυτός που τα κάνει όλα αυτά, και ακόμα περισσότερα. Είναι ο κινηματογράφος που ανοίγει έναν παράθυρο στην ψυχή του θεατή, για να του αποκαλύψει συναισθήματα που δεν ήξερε ότι διαθέτει. Είναι ο κινηματογράφος που μας φέρνει σε επαφή με την καλύτερη πλευρά μας, που μας δείχνει ποιοι πραγματικά είμαστε.
Συχνά λέγεται ότι η τέχνη, πόσο μάλλον μια ταινία, δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο.
Ακολουθεί η συναρπαστική ιστορία μιας μητέρας που αποδεικνύει το αντίθετο.
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ
Όταν η διάγνωση λέει ότι το παιδί σου έχει αυτισμό, νιώθεις ότι η γη χάνεται κάτω από τα πόδια σου. Πέρυσι, όταν ο γιος μας Gabriel ήταν τριών χρονών, συνέβη και σε μας. Και παρόλο που η ζωή για εμάς είναι εξαιρετικά δύσκολη, και ακόμα πιο δύσκολη για εκείνον, ο Gabriel μάς άνοιξε τα μάτια, το μυαλό και την ψυχή σε μαγικά πράγματα της καθημερινής ζωής – όπως ο κινηματογράφος.
Ο γιός μας είναι στην ουσία μη λεκτικός, χρησιμοποιεί ελάχιστες λέξεις, και όπως οι περισσότεροι με αυτισμό έχει σοβαρές δυσκολίες με τη γλώσσα, την επικοινωνία και την κοινωνική επαφή. Για πρώτη φορά τον πήγαμε στο σινεμά όταν ήταν δύο χρονών και έτσι γεννήθηκε το πάθος του για τις ταινίες. Στο σκοτάδι της αίθουσας, δεν υπάρχει απειλή ή πίεση από τους νευροτυπικά υγιείς, οι οποίοι αποζητούν κουβέντα και οπτική επαφή.
Οι δυσδιάστατοι χαρακτήρες παρέχουν έναν ασφαλή τρόπο πρόσβασης στις εμπειρίες της ζωής: ο γιός μας δεν μπορεί να αναζητήσει απαντήσεις και πληροφορίες όπως θα έκαναν τα άλλα παιδιά, κάνοντας ερωτήσεις και εκφράζοντας τους φόβους του. Το σκοτάδι και η «εστίαση μπροστά» βοηθούν να μειωθεί ο συνεχής καταιγισμός οπτικών ερεθισμάτων τα οποία είναι μέρος της ζωής του: πώς μπορείς να συγκεντρωθείς σε αυτό που βρίσκεται μπροστά σου, όταν τα μάτια σου πλημμυρίζουν με εκατοντάδες εικόνες κάθε λεπτό από κάθε άκρη της περιφερειακής σου όρασης;
Την άνοιξη του 2012, όταν το λεξιλόγιό του είχε περίπου 15 λέξεις, ο Gabriel είπε καθαρά “Sparky”. Ήμασταν ενθουσιασμένοι που είπε μια λέξη και που χωρίς αμφιβολία προσπαθούσε να επικοινωνήσει μαζί μας, αλλά παρόλα αυτά δεν είχαμε ιδέα τι ήταν το “sparky”. Ψάξαμε στις αναμνήσεις μας αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τότε μια μέρα θυμήθηκα:
«Τον προηγούμενο μήνα είδαμε ένα τρέιλερ για μια ταινία του Tim Burton- υπήρχε ένας σκύλος που τον έλεγαν Sparky αλλά αναφέρθηκε μόνο δυο φορές, και ήταν τόσο γρήγορο, και το είδαμε μόνο μια φορά…»
«Μπα», είπε ο άντρας μου «δεν μπορεί».
Πόσα έχουμε μάθει από τότε.
Εκείνο το συγκεκριμένο τρέιλερ ήταν που κυρίευσε τη φαντασία του Gabriel όσο κανένα άλλο. Πώς ανακαλύψαμε ότι ο Sparky ήταν στην πραγματικότητα ο αξιαγάπητος σκύλος που δημιούργησε ο Burton; Μας το έδειξε ο Gabriel. Πήγαμε στο σινεμά και ο Gabriel έτρεξε προς το χαρτονένιο πλακάτ που διαφήμιζε τον FRANKENWEENIE και πέρασε μπροστά του 45 λεπτά χορεύοντας, μουρμουρίζοντας, τραγουδώντας και λάμποντας από ευχαρίστηση. Στη διάρκεια των επόμενων μηνών, περιμέναμε με αγωνία να βγει η ταινία στους κινηματογράφους. Σε κάθε αφίσα, σε κάθε οθόνη στις βιτρίνες των καταστημάτων της Disney, o Γκάμπριελ γύριζε προς εμάς με ζωντάνια και χαρά. Ξεκίνησε να ζητά τον “Sparky;” για να δει το τρέιλερ και πάντα γυρνούσε προς το μέρος μας, κραυγάζοντας, χορεύοντας και λάμποντας ολόκληρος.
Μια νύχτα, καθώς δυσκολευόμουν να βάλω τον Gabriel για ύπνο, κάθησα ήσυχα μαζί του. Νομίζοντας ότι είχε τελικά αποκοιμηθεί, ξεκίνησα ακροπατώντας να απομακρύνομαι, όταν σταμάτησα από την μικρή φωνή που αντήχησε στο σκοτάδι: «Κάτι μεγάλο πρόκειται να συμβεί!» Η στιγμή ήταν αλλόκοτη και μαγική, δάκρυα γέμισαν τα μάτια μου και ένας κόμπος φούσκωσε στο λαιμό μου.
Ακολούθησαν πολλές φράσεις από τον FRANKENWEENIE - και αυτό ήταν πριν καν δούμε την ταινία! O Gabriel, με τις λέξεις «Χελώνα, δεινόσαυρος», ζητούσε να του ζωγραφίσουμε την μεταμόρφωση της Shelly από χελώνα σε ένα τέρας που έμοιαζε με Τυραννόσαυρο. Άρχισε να μας λέει «ο κύριος Whiskers σάς είδε στον ύπνο του χτες το βράδυ». Έμαθε νέες λέξεις: νυχτερίδα, τέρας, θαλάσσια μαϊμού! Και, αναπάντεχα, ξεκίνησε το παιχνίδι ρόλων. Μας είχαν πει ότι οι «αυτιστικοί» δεν έχουν ικανότητες φαντασίας, παρόλα αυτά ο γιος μας πήρε όσα είδε στα τρέιλερ του FRANKENWEENIE, και τελικά στην ταινία, και ξεκίνησε να τα εφαρμόζει στα παιχνίδια του: τα έβαζε να παίζουν μυρίζοντας, να ακολουθούν ίχνη, να κυνηγούν γάτες, ακόμα και να μοιράζουν φιλιά.
Αλλά η μεγαλύτερη στιγμή δεν είχε έρθει ακόμα. Δεν ήταν όταν ο Gabriel φώναξε “Spaaaaarky!” βλέποντας την τούρτα με τον Sparky για τα τέταρτα γενέθλιά του.
Δεν ήταν ότι κατάφερνε να πάει στον παιδικό σταθμό για δύο ώρες επειδή είχε στο χέρι του μια αυτοκόλλητη εικόνα του Sparky και άλλη μια στην τσάντα του. Ήταν η τεράστια ένδειξη που μας έδωσε κατά τη διάρκεια της πρώτης προβολής της ταινίας.
Επί μήνες ρουφούσαμε σαν σφουγγάρια κάθε τρέιλερ, αφίσα και πλακάτ του FRANKENWEENIE, έτσι, προσεγγίσαμε την προβολή με την έκσταση των γονιών οι οποίοι νιώθουν ότι χαρίζουν στο παιδί τους Το Καλύτερο Δώρο Που Υπήρξε Ποτέ. Ξεκίνησε θαυμάσια, ο Gabriel ήταν μαγεμένος αλλά μετά άρχισε να φωνάζει και να κλαίει… ο Sparky είχε χτυπηθεί από αυτοκίνητο.
Ο Tim Burton δεν μας έδειξε το αυτοκίνητο, δεν μας έδειξε το πτώμα, δεν είδαμε παρά την αντίδραση του Victor – ένα πρόσωπο γεμάτο τρόμο που φωνάζει «Sparky! Όχιιιιι!». Και αυτή ήταν η στιγμή η οποία απέδειξε ότι πολλοί ιατροί και μαθησιολόγοι έκαναν λάθος. Μας είχαν πει ότι «οι αυτικιστικοί δεν μπορούν να ταυτιστούν συναισθηματικά και καταλαβαίνουν ελάχιστα ή καθόλου τους άλλους», κι όμως, εδώ, μες στην αγωνία του, ο Gabriel ξεκάθαρα άλλα μάς έδειχνε. Είχε επιδείξει την ίδια συμπεριφορά αμέτρητες φορές στο παρελθόν, όταν ταυτιζόταν σε τέτοιο βαθμό με έναν κινηματογραφικό ήρωα ώστε, ακόμα και ελαφρύς εκφοβισμός, τόν έκανε να ξεσπά σε δάκρυα. Η πρώτη θέαση μιας ταινίας είναι πάντα δύσκολη (και εδώ είναι ζωτικής σημασίας οι Φιλικές στον Αυτισμό Προβολές), καθώς ο Gabriel δεν έχει ακόμα ανακαλύψει ότι ο ήρωας καταλήγει θριαμβευτής και ασφαλής.
Ο FRANKENWEENIE φώτισε ένα μαγικό σημείο καμπής για μάς, δείχνοντάς μας τις πραγματικές δυνατότητες του καταπληκτικού γιού μας, αντί για την ανεπάρκεια την οποία οι άλλοι βλέπουν σε αυτόν επειδή δεν μπορεί να εκφραστεί με αναγνωρίσιμους νευροτυπικά τρόπους. Επίσης (η ταινία) μάς χάρισε τόσες στιγμές αχαλίνωτης ευτυχίας και ανακάλυψης, που δεν έχω λόγια για να εκφράσω τη σημασία τους για τις ζωές μας.
Τελικά, ο FRANKENWEENIE είναι η ιστορία ενός αγοριού το οποίο είναι διαφορετικό, απομονωμένο και παρεξηγημένο. Στην ταινία το αγόρι χάνει τον εαυτό του και οι ενήλικοι ανακαλύπτουν τους εαυτούς τους καθώς τούς δείχνει τι σημαίνει πραγματική αγάπη. Για αυτό το λόγο, αλλά και για οποιονδήποτε άλλο, ο FRANKENWEENIE είναι η ταινία της ζωής μας.
Ευχαριστώ τον Κινηματογράφο Clapham για την τέλεια οικογενειακή εμπειρία της Φιλικής στον Αυτισμό Προβολής σε ένα πολύ ξεχωριστό χώρο.
- Antonia Lidder
σχόλια