[Αργυρώ Μποζώνη]
Δύο εκ πρώτης όψεως αταίριαστοι άνθρωποι, συναντιούνται σε ένα πολυτελές και απρόσωπο ξενοδοχείο της κεντρικής Αγγλίας. Ένα φαινομενικά ρομαντικό τετ α τετ, καταλήγει σε κλιμακούμενες πράξεις ψυχικής και σωματικής βίας, ενώ έξω από το συμβολικά ασφαλές περιβάλλον το δωματίου, μαίνεται ένας απροσδιόριστος πόλεμος. Μία τρομακτική έκρηξη αλλάζει τον ρου της ιστορίας, καθώς η υποτιθέμενη μέχρι την στιγμή εκείνη ρεαλιστική αφήγηση κατακρημνίζεται, ο χρόνος διαστέλλεται και κάτω από τα ερείπια και τα σπαράγματα των σωμάτων, κάνει την εμφάνισή της η μία και μοναδική πραγματικότητα: η απελπισμένη δίψα των ανθρώπων για αγάπη και συντροφικότητα. H Σάρα Κέην γράφει στα 23 της χρόνια το Blasted, το πρώτο από τα πέντε της έργα. Και ξεσηκώνει θύελλες. Στις 28 Μαρτίου, ανεβαίνει στο θέατρο Πορεία σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου με τον Ακύλα Καραζήση, τη Λένα Παπαληγούρα και τον Μιχάλη Αφολάνιο με τον τίτλο «Ερείπια».
«Καλούμαστε να αποδεχθούμε το ανείπωτο για να γίνουμε τελικά κοινωνοί της μεγάλης Αγάπης που αναστηλώνει το μόνo και μέγα νόημα της ύπαρξης», λέει ο σκηνοθέτης της παράστασης.
Γιατί το μεταφράσατε "Ερείπια";
Δε μπορεί να γίνει ακριβής μετάφραση σε αυτή τη λέξη γιατί είναι πολύσημη στα αγγλικά. Έχει και τη σημασία του «μεθυσμένος» και της παραίσθησης και τη σημασία του «αναθεματισμένος», και του «κερατένιος» και του «ανατιναγμένος»και πολλά ακόμα. Δυστυχώς δεν αποδίδεται. Προτίμησα το αποτέλεσμα μια έκρηξης παρά οτιδήποτε σε μετοχή που θα πρόδιδε τις προθέσεις της συγγραφέως.
Δεν ανεβαίνει συχνά αυτό το έργο και διεθνώς. Γιατί;
Ο πρώτος και κυριότερος είναι η ίδια η θεματολογία του. Η Κέην είναι μια κλασική μοντέρνα συγγραφέας, η οποία έχει περάσει πια στο οπλοστάσιο των καλύτερων θεάτρων της Ευρώπης. Όμως, το κοινό που μπορεί να ανεχθεί και αντέξει τέτοιου είδους ανησυχητικές παραστάσεις παραμένει σχετικά περιορισμένο. Άρα δε μπορεί κανείς να είναι αιθεροβάμων και να νομίζει ότι απευθύνεται σε εκατομμύρια. Ο δεύτερος είναι ότι πρόκειται για ένα πολύ απαιτητικό έργο σε σχέση με την σκηνογραφία του. Όταν ανέβηκε στο Λονδίνο με σκηνικό δυο ράντζα και μια πόρτα, κάτι προδόθηκε σχετικά με τις προθέσεις της Κέην, η οποία έχει λόγους που λέει ότι είναι τοποθετημένο σε ένα τόσο ακριβό ξενοδοχείο. Αν δεν είναι ένα ντιζαϊνάτο ξενοδοχείο, χάνεται το χιούμορ. Αρα λοιπόν, ο συνδυασμός απαιτητικού σκηνικού, τεχνικών εφέ και δύσκολης θεματολογίας, αποτρέπει πολλά θέατρα και στο εξωτερικό που ζουν από τους συνδρομητές τους , να το ανεβάσουν.
Εσείς πώς το αποφασίσατε;
Εγώ το αποφάσισα γιατί είμαι τρελός. Χωρίς αστεία, το αποφάσισα γιατί έχω πάντα σαν εκκίνηση στις επιλογές μου το πόσο βαθιά με συγκινεί ένα έργο. Άρα είναι καθαρά καλλιτεχνική επιλογή. Το δεύτερο κομμάτι, ψυχαναλυτικά, που με κάνει να επιλέγω έργα τέτοιου είδους είναι ότι έχω ένα βαθύτατο ιδεαλισμό -και σαν άνθρωπος είμαι έτσι, και ρομαντισμό πιστεύοντας ότι μπορώ να επικοινωνήσω κάτι σε κάποιους και αυτοί οι κάποιοι θα είναι αρκετοί τελικά. Ότι η θεματολογία δεν αποτελεί εμπόδιο. Θέλω να υπερβώ τα εμπόδια και να επικοινωνήσω με μεγαλύτερο κοινό από όσο είναι το τάργκετ γκρουπ. Αυτός ο ιδεαλισμός και ο ρομαντισμός με συνδέει και με την Κέην τελικά. Η Κέην είναι μια πάρα πολύ ρομαντική συγγραφέας, τόσο ρομαντική που μοιάζει να είναι αφόρητο. Συγγενεύει πολύ με τον Κιτς και την ποίησή του, με τον Σαίξπηρ και τα αιματηρά του έργα, με το Ιακωβιανό θέατρο, άρα χρειάζεται και μια ανάλογου τύπου σκηνοθεσία και προσέγγιση. Αυτό με τράβηξε.
Πότε την γνωρίσατε σαν συγγραφέα;
Θυμάμαι όταν την γνώρισα, μέσω του Λευτέρη Βογιατζή, δεν μπόρεσα τότε, δεν ήμουνα σε θέση να την προσλάβω σωστά και απλώς με απώθησε, μου γεννούσε μια αμηχανία. Ήμουν απροετοίμαστος. Από τότε έχει γίνει μια πιο ψύχραιμη αποτίμηση του έργου της και δραματολογικά μια καλύτερη ανάλυση και νομίζω είναι πιο επίκαιρη.
Είναι το Crave το πιο δημοφιλές της έργο;
Το Crave είναι αυτό που την καθιέρωσε σαν μέϊνστριμ συγγραφέα γιατί λείπουν οι ανησυχητικές εικόνες των υπόλοιπων έργων. Υπάρχει και η δραματική συγκυρία του τελευταίου έργου, δηλαδή διαβάζεται σαν προετοιμασία αυτού του τέλους. Εγώ δε θα το ανέβαζα ποτέ αυτό το έργο. Ακριβώς επειδή δε μου αρέσει να ανεβάζω έργα που συνδέονται τόσο άμεσα με ανθρώπινες πράξεις. Δουλεύοντας ας πούμε το Βlasted δε σκέφτομαι το τέλος της Κέην. Υπάρχει κάτι που παραλείπεται επί τούτου ή δε μπορεί να αγγιχθεί από κάποιους ανθρώπους. Η Κέην έχει ένα πολύ ιδιαίτερο χιούμορ. Ξερό. Πολύ ιδιαίτερο. Εμείς σε πάρα πολλές στιγμές των προβών γελούσαμε.
Πιστεύετε ότι το ότι δεν έχει βγει αυτό το χιούμορ είναι ζήτημα και της μετάφρασης;
Νομίζω ναι. Ας πούμε, δε συμφωνώ ούτε με τη μετάφραση του Cleansed ως «Καθαροί πιά». Και δε συμφωνώ γιατί το «πια» δηλώνει κάτι σε σχέση με την ηθική των ηρώων, οι οποίοι περνάνε από ένα σημείο Α σε ένα σημείο Β με ένα τρόπο οριστικό και έχουν μεταβεί από κάπου, κάπου αλλού. Ενώ η συγγραφέας δε λέει πουθενά αυτό. Αυτό είναι ερμηνεία. Η Κέην λέει ότι μπήκαν στο πλυντήριο. Άλλο μπήκαν στο πλυντήριο, άλλο «καθαροί πια». Εγώ θα το ονόμαζα καθαρτήριο. Παρόλο τον κίνδυνο να μου πουν ότι «δε λέει πουργκατόριουμ». Ναι, αλλά δε λέει και καθαροί πιά. Άλλοι στη Γερμανία διάλεξαν έναν τίτλο που έχει σχέση με την εθνοκάθαρση. Και έτσι ονομάστηκε και το έργο. Υπάρχει αυτή η δυσκολία στη μετάφραση. Επειδή είναι μετοχές.
Στο Blasted βλέπουμε όχι μόνο μια εξέλιξη των εικόνων αλλά και τις επιρροές της Κέην;
Το έργο έχει τρία στάδια. Μεταβαίνουμε από έναν υποτιθέμενο ρεαλισμό, ο οποίος αποδίδεται από ένα δωμάτιο, το οποίο δεν έχει τίποτα το περίεργο. Είναι ένα πολυτελές δωμάτιο ξενοδοχείου., στην Τρίτη σκηνή πιά, μεταβαίνουμε σε ένα άλλου είδους θέατρο, μετά την έκρηξη, το οποίο θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι περισσότερο μπρεχτικού τύπου και στο τέλος πια στην τέταρτη και πέμπτη σκηνή μεταβαίνουμε σε ένα μπεκετικό θέατρο και σε ένα πιο εξπρεσιονιστικό θέατρο. Αυτό σημαίνει ότι οι ηθοποιοί πρέπει να κουρδιστούν σε τρία κλειδιά. Αυτό δεν είναι εύκολο, απαιτεί μια βιρτουοζιτέ. Προσπαθούμε να το πετύχουμε. Υπάρχουν διαφορές χειρονομίας και τρόπου ομιλίας.
Ποιό θα μου λέγατε ότι είναι το κύριο σημείο της παράστασης;
Για μένα υπάρχει σαφέστατα ένα θεολογικό επίπεδο Αυτό νομίζω ότι θα είναι και το κύριο σημείο της παράστασης. Από τη στιγμή της έκρηξης και μετά, για μένα όλα τα πράγματα ερμηνεύονται θεολογικά. Περνάμε σταδιακά από μια ενδοοικογενειακή βία, σε μια πραγματική βία. Αυτό είναι το πιο τρομακτικό κομμάτι του έργου. Γιατί η ωμότητα της βίας αφήνεται να φανεί χωρίς καλλωπισμούς. Μετά περνάμε κατ΄εμέ στο πιο συγκινητικό κομμάτι του έργου, την ανάβαση στο Γολγοθά και η σταύρωση του Ίαν. Εδώ υπάρχει και η παρουσία της κοπέλας ως μιας ιδιότυπης μαντόνας. Γενικά νομίζω ότι υπάρχουν τέτοιες εικόνες πολύ αρχαίες που μετασχηματίζονται ώστε να γίνουν πολύ μοντέρνες, αλλά δεν παύουν να είναι αρχαίες. Αυτό είναι το θέμα του έργου. Από αυτό που νομίζεις ότι είναι πολύ μακριά και δε μας αφορά , ο τοίχος που μας χωρίζει είναι πάρα πολύ λεπτός. Αυτή είναι μια από τις θεματικές οι οποίες είναι μεταφυσικές και θεολογικές. Οι συζητήσεις που γίνονται στο τέλος αν υπάρχει θεός ή όχι αν και φαίνονται πολύ απλοϊκές, μου φαίνονται πολύ ενδιαφέρουσες.
Αυτή είναι η πέμπτη σας σκηνοθεσία στο πορεία σε μια διαδρομή 14 ετών. Διευθύνετε καλλιτεχνικά ένα θέατρο, σε μια δύσκολη εποχή. Μπορείτε να μου μιλήσετε για αυτή τη διαδρομή σας;
Εγώ έχω μια αίσθηση ταξίματος. Έτσι είμαι φτιαγμένος. Μου αρέσει να είμαι ταγμένος κάπου και να κάνω αυτό για το οποίο είμαι ταγμένος. Οπότε, όταν βρήκα αυτό το χώρο και άρχισα να βρίσκω τα μονοπάτια και τα κατατόπια της παραγωγής, -γιατί η παραγωγή είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της καλλιτεχνικότητας-, όταν βρήκα και τους συνεργάτες οι οποίοι έγιναν συνοδοιπόροι σε αυτή τη δύσκολη πορεία, τα πράγματα έγιναν ακόμα καλύτερα. Αλλά περάσαμε από δύσκολους ατραπούς, δεν ήταν όλα εύκολα, παρότι κάναμε αρκετές επιτυχίες. Από τις 17 παραστάσεις οι δέκα ήταν μεγάλες επιτυχίες. Σήμερα έχουμε καταφέρει να εναλλάσσουμε δυο παραστάσεις, μια κόλαση για τους τεχνικούς. Η αίσθηση που μου αφήνουν αυτά τα 14 χρόνια είναι πολύ μεγάλης ικανοποίησης. Από τότε που ξέσπασε η κρίση αναγκαστήκαμε να γίνουμε πολύ πιο ορθολογικοί να ψάξουμε πηγές χρηματοδότησης να μην κάνουμε αστοχίες στην επιλογή των έργων, να μην ανεβάζουμε παραστάσεις που δεν τα φέρνουν πίσω, να μην κατεβάζουμε παραστάσεις ενώ είναι γεμάτες, πράγμα που γινόταν.
Πρέπει να χρηματοδοτείται ο πολιτισμός κατά τη γνώμη σας;
Εμένα με ενδιαφέρει να υπερασπιστώ τις παραστάσεις των συναδέλφων που είναι απροστάτευτοι, με ενδιαφέρει να ορθωθεί ένας ανάστημα. Είναι αίσχος, κατάπτυστο και ντροπιαστικό για την Ελλάδα να μη χρηματοδοτείται ο πολιτισμός. Πρέπει να υπάρχει κονδύλι για το θέατρο κάθε χρόνο, όποιο και να είναι αυτό. Εγώ θα κάνω ειλικρινά ότι μπορώ γιαυτό. Με όλες μου τις δυνάμεις.
___________
Info:
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου Σκηνικά-Κουστούμια: Ελένη Μανωλοπούλου Μουσική: Κατερίνα Πολέμη Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου Παίζουν: Ακύλλας Καραζήσης, Λένα Παπαληγούρα, Μιχάλης Αφολάνιο
Θέατρο Πορεία, Τρικόρφων 3-5 & 3ης Σεπτεμβρίου 69 - Πλατεία Βικτωρίας Τηλ. 210.8210991 & 210.8210082
σχόλια