ADVERTORIAL
Ρίχνοντας κάποιος μια κριτική ματιά σε μερικά από τα σχολικά βιβλία που διδάσκονται τα παιδιά στο Δημοτικό, όπως για παράδειγμα το Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων, θα κάνει μια διαπίστωση. Τα παιδιά από μικρή κιόλας ηλικία μαθαίνουν με έναν εντελώς αθώο τρόπο ότι η μαμά της Δημήτρας, όπως διαβάζουν στα κείμενα αυτά, ασχολείται με τα οικιακά και η μαμά της Άννας είναι δασκάλα ή νοσηλεύτρια. Επαγγέλματα δηλαδή που έχουν ως στόχο τους την φροντίδα των άλλων, δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικά σε ωράρια - ώστε να αφήνουν χρόνο στη γυναίκα και για τη φροντίδα της οικογένειάς της - και από τα οποία δεν προωθείται ιδιαιτέρως η αναγνώριση και η μισθολογική εξέλιξη. Αντιθέτως, μέσα από τα ίδια βιβλία προκύπτει ότι ο μπαμπάς του Κώστα είναι πολιτικός μηχανικός, γιατρός ή επιστήμονας, εκπαιδεύοντας τα παιδιά στην ιδέα ότι τα ανδρικά επαγγέλματα χαρακτηρίζονται από περισσότερο κοινωνικό κύρος, είναι πιο δύσκολα και απαιτητικά με καλύτερες οικονομικές απολαβές και αναγνώριση, με άλλα λόγια είναι επαγγέλματα ηγετικών θέσεων και σταδιοδρομίας.
Κάπως έτσι, και φυσικά μέσα από εκατοντάδες ακόμα κοινωνικά πρότυπα με τα οποία βομβαρδιζόμαστε από μικρή ηλικία, συνεχώς αναπαράγεται με έμμεσο και αθόρυβο τρόπο η ανισότητα των δύο φύλων στην εκπαίδευση και αγορά εργασίας. Τα στατιστικά στοιχεία επιβεβαιώνουν αυτή τη διαπίστωση: οι γυναίκες αντιστοιχούν μόλις στο 30% των ερευνητών παγκοσμίως ενώ το ανδρικό φύλο υπερτερεί αριθμητικά κατά πολύ στις υψηλές ερευνητικές βαθμίδες αποδεικνύοντας πως υπάρχουν σημαντικοί φραγμοί που αποθαρρύνουν τις γυναίκες από το να ενταχθούν στον κλάδο, καθώς και εμπόδια που εμποδίζουν την πρόοδο των γυναικών που δραστηριοποιούνται ήδη ως επιστήμονες.
Μία αισιόδοξη και έμπρακτη προσπάθεια ανατροπής αυτού του κλίματος επιχειρείται με την πρωτοβουλία L'Oreal – Unesco «Γυναίκες στην Επιστήμη» που έχει ως σκοπό να υποστηρίζει και να αναγνωρίζει επιτυχημένες ερευνήτριες παγκοσμίως και να παροτρύνει περισσότερες νέες γυναίκες να ασχοληθούν με την επιστήμη. Πρόσφατα στα Ελληνικά Βραβεία 2016, παρουσία εκπροσώπων της πολιτειακής ηγεσίας και της ακαδημαϊκής κοινότητας, τιμήθηκαν για το σημαντικό ερευνητικό έργο τους, τη συνεισφορά και αφοσίωσή τους στην επιστήμη τρεις διακεκριμένες ερευνήτριες: η Δρ. Καλλιόπη Δασύρα, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Αστροφυσικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, η Δρ. Ελένη Ευθυμιάδου, Επίκουρος Καθηγήτρια Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, τμήματος Χημείας, τομέα Ανόργανης με ειδίκευση στην Βιοανόργανη Χημεία, Ινστιτούτο Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας E.K.E.Φ.Ε. ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ και η Δρ. Μαρία Μπραουδάκη, Μεταδιδακτορική Ερευνήτρια Μοριακής Βιολογίας και Γενετικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Οι τρεις αυτές βραβευμένες Ελληνίδες ερευνήτριες μας μίλησαν με ειλικρίνεια και αμεσότητα για το έργο και τους στόχους τους, για τις θυσίες τους καθώς και για το ρόλο και την αναγνώριση της γυναίκας στην επιστήμη.
— Περιγράψτε μας το έργο για το οποίο διακριθήκατε;
Κ. Δασύρα: Η πιο πρόσφατη δουλειά μου αφορά στο πώς οι μαύρες τρύπες επηρεάζουν γαλαξίες μέσα από την ενέργεια που απελευθερώνουν όταν απορροφούν ύλη. Παρατηρούμε την ενέργεια αυτή να διαδίδεται σε ολόκληρους γαλαξίες, να δημιουργεί ανέμους, κι είτε να διώχνει αέριο έξω από τους γαλαξίες, είτε να το ανακατεύει. Έτσι καθυστερεί τη δημιουργία των βασικών δομών γαλαξιών (των αστεριών και των πλανητών τους) σε μεγάλες κλίμακες. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να είναι συχνό, γιατί όλοι οι γαλαξίες έχουν μαύρες τρύπες στο κέντρο τους.
Ελ. Ευθυμιάδου: Το έργο για το οποίο αξιολογήθηκα απο έγκριτους επιστήμονες αφορά στην νανοιατρική. Η νανοιατρική είναι ένας νέος τομέας εφαρμογής της νανοτεχνολογίας στην ιατρική και ο οποίος προσπαθεί να ξεπεράσει τα εμπόδια που προκύπτουν κατά τη θεραπεία πολλών ασθενειών. Τα καρδιαγγειακά και ο καρκίνος είναι οι πρώτες αιτίες θανάτου παρόλο που η ανάπτυξη της επιστήμης έχει επιτρέψει την ανακάλυψη και χρήση πολλών νέων πιο δραστικών και εξειδικευμένων φαρμάκων. Στον καρκίνο αυτό συμβαίνει διότι τα χαρακτηριστικά του διαφέρουν απο ασθενή σε ασθενή και επιπλέον τα καρκινικά κύτταρα αποκτούν σταδιακά ανθεκτικότητα στο φάρμακο και αντιστέκονται στη θεραπεία. Αυτο στο οποίο εγώ εργάζομαι είναι η ανάπτυξη πολυμερικών νανοφορέων, τα οποία ενθυλακώνουν το φάρμακο και το απελευθερώνουν μόνο υπό κατάλληλες συνθήκες, συνθήκες που χαρακτηρίζουν τα καρκινικά κύτταρα και όχι τα υγιή. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα στοχευμένα το φάρμακο να πηγαίνει στην νοσούσα περιοχή, να μην υποβαθμίζεται και να ξεπερνά φραγμούς του οργανισμού και τελικά να οδηγεί στην πιο αποτελεσματική θεραπεία και τελικά στην βελτίωση της ποιότητα ζωής του ασθενή.
Μ. Μπραουδάκη: Αντικείμενο της μελέτης είναι η διερεύνηση των μηχανισμών που εμπλέκονται στην εμφάνιση των όγκων εγκεφάλου της παιδικής ηλικίας με σκοπό την ταυτοποίηση νέων βιοδεικτών έγκαιρης πρόγνωση και ορθής διάγνωσης και το σχεδιασμό στοχευμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων. Η συγκεκριμένη έρευνα έχει απώτερο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των παιδιών με εγκεφαλική νεοπλασία μέσω λήψης εξατομικευμένης θεραπείας, δηλαδή θεραπείας βάσει του γενετικού τους προφίλ, με λιγότερες παρενέργειες και
αυξημένη αποτελεσματικότητα.
— Πώς αισθάνεστε για αυτήν τη διάκριση;
Κ. Δασύρα: Μεγάλη τιμή. Είναι όμορφο να αναγνωρίζεται η δουλειά σου στη χώρα σου. Γιατί σου λείπει μετά από 11.5 χρόνια στο εξωτερικό. Όσο κι αν την έχεις κατακτήσει διεθνώς. Επίσης είναι μεγάλη χαρά να καταφέρουν οι συγγενείς και οι φίλοι σου να σε πλαισιώνουν στη βράβευσή σου, κι έτσι να αντιλαμβάνονται τη βαρύτητα των προσπαθειών σου.
Ελ. Ευθυμιάδου: Αυτή η διάκριση αποτελεί κίνητρο για μένα να εργαστώ πιο σκληρά και αποτελεσματικά για την ολοκλήρωση του έργου μου, συνάμα είναι χαρά, συγκίνηση, τιμή και δικαίωση της προσπάθειάς μου να βοηθήσω στη θεραπεία του καρκίνου. Είναι τιμή να εκπροσωπώ τη γυναίκα στην επιστήμη.
Μ. Μπραουδάκη: Αυτό το βραβείο είναι σημαντικό για μένα διότι αποτελεί αναγνώριση μιας πολυετούς και κοπιώδους προσπάθειας, ειδικά τη δύσκολη αυτή εποχή που διανύουμε, και σίγουρα μου δίνει ώθηση να συνεχίσω το ερευνητικό μου έργο.
— Ποιες είναι οι προσωπικές θυσίες και η αφοσίωση που απαιτεί η επιστήμη;
Κ. Δασύρα: Η επιστήμη πρέπει να είναι η μεγάλη σου αγάπη εάν θες να διαπρέψεις σε αυτήν. Χρειάζεται πολλά χρόνια για να αποκτήσεις τις βάσεις για να κάνεις ανεξάρτητα έρευνα πρώτης γραμμής. Χρειάζεται πολλές μετακομίσεις σε διαφορετικά μέρη για να αποκτήσεις την τεχνογνωσία, πολλές φορές να ξεκινήσεις τη ζωή σου από την αρχή, και σίγουρα πολλές αντοχές. Όπως και να μπορείς να ζεις για τη χαρά της ανακάλυψης.
— Πώς αξιολογείτε το ρόλο, τη θέση και την αναγνώριση της γυναίκας εντός του χώρου της επιστήμης;
Ελ. Ευθυμιάδου: Η γυναίκα στην επιστήμη δεν διαφέρει απο έναν άντρα στην επιστήμη. Ισότιμα και συνεργατικά προσπαθούμε για το καλό της κοινωνίας. Δεν νομίζω ότι είναι θέμα φύλου ή οποιαδήποτε διαφορετική αντιμετώπιση αλλά θέμα φιλοσοφίας και καλλιέργειας. Η γυναίκα καλείται να αντεπεξέλθει σε πολλούς ρόλους και επιτυχώς τα καταφέρνει, δημιουργικό ον σε πολλαπλούς τομείς. Είναι η δημιουργικότητα και το ήθος που καθορίζει την αναγνώρισή της στην κοινωνία της επιστήμης και την συμπεριφορά των συναδέλφων και των δύο φύλων. Η αποδοχή της γυναίκας στην επιστήμη είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο.
— Ποιοι είναι οι επόμενοι επαγγελματικοί στόχοι που θέλετε να εκπληρώσετε;
Μ. Μπραουδάκη: Προσωπικός μου στόχος είναι να συνεχίσω την έρευνα με αντικείμενο τον καρκίνο με μία δική μου ερευνητική ομάδα. Επιπλέον, θα επιθυμούσα να έχω μεγαλύτερη συμμετοχή στη διδασκαλία των φοιτητών σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, καθώς είναι κάτι που αγαπώ πολύ.
Τα βραβεία «L'Oreal – Unesco Γυναίκες στην Επιστήμη» απονέμονται για σπουδαία επιστημονικά επιτεύγματα που συμβάλλουν στην επίλυση ορισμένων από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, όπως ο καρκίνος, η κατάθλιψη, η προστασία του περιβάλλοντος και τα μυστήρια του σύμπαντος. Από το 1998, που θεσμοθετήθηκε έχουν επιβραβευτεί περισσότερες από 2.530 ερευνήτριες σε περισσότερες από 112 χώρες ενώ στη λίστα με τις καταξιωμένες επιστήμονες που έχουν τιμηθεί με τα Διεθνή Βραβεία L'Oréal-UNESCO, υπάρχουν και δύο Νομπελίστες. Από το 2006, που ενεργοποιήθηκε το πρόγραμμα στην Ελλάδα, μέχρι σήμερα 26 νεαρές ελληνίδες ερευνήτριες έχουν τιμηθεί με το «Βραβείο L'Oréal-UNESCO Για τις Γυναίκες στην Επιστήμη».
