Κάππαρη (Capparis ovata)
Πού ανθίζουν: Στην περιοχή του Ολυμπιείου, στον Κεραμεικό.
Αν και περισσότερο γνωστό για το τουρσί του –που δεν είναι παρά το μπουμπούκι προτού ανοίξει το άνθος–, το λουλούδι της κάππαρης είναι από τα πιο όμορφα της ελληνικής χλωρίδας. Ανθίζει τον Μάιο και φύεται σε μέρη όπου υπάρχουν γυμνοί βράχοι ή αρχαία μάρμαρα, ενώ συχνά ξεπηδά ακόμα και μέσα από τους άνυδρους τοίχους των πολυκατοικιών, κάνοντας την εμφάνισή του στα πεζοδρόμια της Αθήνας!
Βίκια (Vicia villosa subsp. microphylla)
Πού ανθίζουν: Στον Αρδηττό, τον Λυκαβηττό και σε κράσπεδα των αθηναϊκών λόφων.
Τα σύνθετα φύλλα της μοιάζουν με ραχοκοκαλιά ψαριού, ενώ τα λουλούδια της έχουν το σχήμα της πεταλούδας. Αυτό, όμως, που κάνει τη βίκια (ενίοτε αναφέρεται και βικία) να ξεχωρίζει είναι το χρώμα της – ένα διεγερτικό μπλε-ιώδες που έλκει εύθυμα το μάτι. Στην Αθήνα φυτρώνουν σε μικρά «μάτσα» σε κοιλώματα και θαμνώδεις περιοχές που κρατούν λίγη υγρασία.
Νερόκρινος (Iris pseudacorus)
Πού ανθίζουν: Κοντά σε τεχνητές λίμνες και στέρνες, όπως στο Ζάππειο.
Η εκκεντρική αυτή αλλά και ντελικάτη ίριδα με τα μεγάλα κίτρινα άνθη αγαπά ιδιαίτερα τις περιοχές με στεκούμενα νερά. Ανθίζει από τον Απρίλιο έως τον Μάιο. Ο νερόκρινος χρησιμοποιείται στη φαρμακευτική και την ιατρική ως ισχυρό καθαρτικό και αποχρεμπτικό, ενώ τα άνθη και οι ρίζες του περιέχουν αιθέρια έλαια.
Αλιβάρβαρο (Centaurea raphanina subsp. mixta)
Πού ανθίζουν: Σε βραχώδεις τοποθεσίες όπως ο Λυκαβηττός.
Πρόκειται για ελληνικό ενδημικό είδος που χαίρει μιας αλλόκοτης, «σκληρής» ομορφιάς. Ανθίζει από τον Απρίλιο έως τον Ιούνιο, ενώ κάποιοι το αποκαλούν και «Κενταύριο», λόγω της μυθολογίας που θέλει τον Κένταυρο Χείρωνα να προσπαθεί να γιάνει με αυτό την πληγή που κατά λάθος του προκάλεσε στο πόδι ο Ηρακλή.
Βαφόριζα (Αlkanna tinctoria)
Πού ανθίζουν: Στον λόφο Σκουζέ, τον Αρδηττό και σε χωράφια στη δυτική Αττική.
Άσπρα-ιώδη λουλούδια που ανθίζουν τον Απρίλιο κι έχουν φύλλα και βλαστό με άφθονες τρίχες. Τη ρίζα του φυτού τη χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για να παράγουν ένα έντονο κόκκινο χρώμα με το οποίο καλλώπιζαν οι γυναίκες τα μαλλιά και τα μάγουλά τους. Οι Βυζαντινοί το ονόμαζαν «ριζείνη πορφύρα» και χάρη στις ιδιότητές του έβαφαν τα ρούχα τους.
Δενδρομολόχα (Lavatera arborea)
Πού ανθίζουν: Σε βραχώδεις περιοχές, στον λόφο της Ακρόπολης.
Ανηφορίζοντας προς την Ακρόπολη, είναι βέβαιο ότι θα πέσεις πάνω στα μεγάλα, ιώδη λουλούδια της, με τις έντονες γραμμώσεις. Η δενδρομολόχα αγαπά τις βραχώδεις τοποθεσίες και μόλις πιάσει ο Απρίλης ανθίζει, ξεδιπλώνοντας τα κάλλη της. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις του Έλληνα φιλόσοφου Θεόφραστου, το μείγμα δενδρομολόχας και κρασιού θεωρούνταν στην αρχαιότητα φάρμακο κατά του βήχα.
Ασφόδελος (Asphodelus microcarpus)
Πού ανθίζουν: Στον Αρδηττό, τον Κεραμεικό, τον Λυκαβηττό και σε άλλες βραχώδεις τοποθεσίες της Αττικής.
Το λουλούδι των νεκρών. Οι αρχαίοι Αθηναίοι θεωρούσαν ότι οι ψυχές των πεθαμένων τρέφονταν με τους βολβούς του φυτού, γι' αυτό και το φύτευαν στα νεκροταφεία. Το υπέργειο μέρος του ασφόδελου διαθέτει κρυσταλλικές βελόνες που κάνει το φυτό απωθητικό στα ζώα.
Mαργαρίτα (Chrysanthemum coronarium)
Πού ανθίζουν: Παντού σε όλη την Αθήνα.
Λαμπερή και ευάλωτη, η μεγάλη κίτρινη μαργαρίτα ανθίζει από τον Φεβρουάριο έως τον Μάιο. Αν η άνοιξη είναι βροχερή, σηκώνεται σε ύψος μέχρι και 80 πόντων και κατακλύζει μεγαλοπρεπώς όποιον ελεύθερο χώρο βρει. Οι αρχαίοι Αθηναίοι την ονόμαζαν «Αμάρακο», ενώ οι νεότεροι απολάμβαναν, μέχρι πρόσφατα, τον γευστικό βλαστό της ως σαλάτα τη Σαρακοστή.
Καμπανούλα (Campanula celsii subsp. celsii)
Πού ανθίζουν: Στον Λυκαβηττό.
Τα ιώδη λουλούδια της, σαν μικροσκοπικά χωνάκια, ανθίζουν τον Απρίλιο και μέχρι τον Ιούνιο έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο της ζωής τους. Ο μύθος λέει ότι όπου υπάρχουν καμπανούλες κατοικούν νεράιδες, ενώ τα αρχαία χρόνια το φυτό συμβόλιζε την τύχη και την αλήθεια.
Παπαρούνα (Papaver rhoeas)
Πού ανθίζουν: Παντού σε όλη την Αθήνα.
Η εύθραυστη πρέσβειρα «... του Μαγιού», με το άλικο χρώμα και τις καταπραϋντικές ιδιότητες, ήταν κατά την αρχαιότητα το ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας. Ανθίζει κάθε Απρίλη, σηματοδοτώντας την έναρξη της άνοιξης, ενώ τα άνθη της βγαίνουν από τις μασχάλες τον φύλλων, πάνω σε μακριούς, τριχωτούς ποδίσκους. Το έγχυμα των ανθέων της πίνεται ως αντιβηχικό, μαλακτικό και καταπραϋντικό.
_______
Πηγή φωτογραφιών: Νίκος Σ. Μάργαρης, Ηλίας Καϊναδάς, Μάριος Θεοδωρακάκης: Τα αγριολούλουδα της Αθήνας. Εκδόσεις Δήμος Αθηναίων Πολιτισμικός Οργανισμός
σχόλια