Οι πλατείες αποτελούν αναμφισβήτητη αξία σε μια πόλη, είτε ως επικοινωνιακός πόλος έλξης, είτε ως πεδίο εμπειριών, είτε ως δημόσιος αστικός χώρος στην κοινωνική γεωγραφία μιας συνοικίας. Κυρίως καλύπτουν μια εσωτερική ανάγκη του συνόλου με κεντρικό στόχο τη συναναστροφή, την έκφραση της συλλογικότητας καθώς και την επίτευξη πολιτιστικών εκδηλώσεων που διανθίζουν την καθημερινότητα.
Ένα επιτυχημένο παράδειγμα διαμόρφωσης μιας νέας γειτονιάς αλλά και πεδίου κοινωνικής διάδρασης συγκροτεί, το τελευταίο διάστημα, η πλατεία Βαρνάβα στο Παγκράτι. Από το περασμένο έτος κερδίζει το στοίχημα, προσελκύοντας χιλιάδες κατοίκους, εξελισσόμενη σε ένα σημείο στην πόλη που έχει δημιουργήσει μια νέα ταυτότητα ψυχαγωγίας και διασκέδασης.
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από την πολυσυζητημένη ανάπλασή της, η οποία, παρά τους πολλούς ενδοιασμούς που προκάλεσε, φαίνεται ότι σε μεγάλο ποσοστό λειτούργησε. Γι' αυτό και, χωρίς να έχει μεταβληθεί η φυσιογνωμία της, η γειτονιά γνωρίζει πλέον μια πρωτοφανή άνθηση. Πολλοί κάτοικοι εκφράζουν την άποψη ότι η αναμόρφωση της πλατείας έδωσε νέα πνοή στη συνοικία της «Παλιάς Μαρκίζας». Οι αντιρρήσεις ως προς τη συγκεκριμένη ανάπλαση κινούνταν στην λογική του ότι θα εξυπηρετούσε περισσότερο εμπορευματικές λειτουργίες καθώς και του ότι η περιβαλλοντική απόδοση θα περιοριζόταν.
Δρόμοι και σπίτια γεμάτα ιστορίες, νυχτερινές διαδρομές εναλλακτικής διασκέδασης και ατμόσφαιρα γειτονιάς συνενώνονται και αποκτούν άμεση σχέση με τον μετασχηματισμό του αθηναϊκού κέντρου, την αστική ανάπλαση κι έναν ευρύτερο εξευγενισμό.
Η κύρια στόχευση, όμως, που ήταν να γίνει η πλατεία ελκυστικότερη ώστε ο κάτοικος να μπορεί εύκολα να την κάνει μέρος της καθημερινότητάς του, διαπιστώνουμε ότι επιτεύχθηκε. Σήμερα το Παγκράτι, στο σύνολό του, έχει κινήσει σε μεγάλο βαθμό το ενδιαφέρον της μεσιτικής κοινότητας, με αποτέλεσμα πέριξ της πλατείας Βαρνάβα να ανοίγουν συνεχώς καφέ, εστιατόρια και μαγαζιά για όλα τα γούστα. Αλλά κυρίως έχει μετεξελιχθεί σε στέκι για παρέες, ζευγάρια, ηλικιωμένους και οικογένειες.
Να υπενθυμίσω ότι η συγκεκριμένη περιοχή παραμένει για πολλά χρόνια ταυτισμένη με την αρχιτεκτονική ταυτότητα της Αθήνας. Οι μοντέρνες πολυκατοικίες του Μεσοπολέμου ή της αντιπαροχής, τα μεταπολεμικά κτίρια γραφείων, η διατήρηση της αίγλης στη διάρκεια των ετών και το καλλιτεχνικό της προφίλ καταδεικνύουν ότι όσο περνάει ο χρόνος εξελίσσεται σε βασικό προορισμό, σε ένα σύγχρονο σημείο συνάντησης.
Φυσικά, σ' αυτό το γεγονός συντελεί και το ότι πρόκειται για μια γειτονιά που βρίσκεται μια ανάσα από το κέντρο της πόλης. Επίσης, γειτνιάζει με το Καλλιμάρμαρο, το γραφικό Μετς και βρίσκεται ελάχιστα μέτρα από το Άλσος του Παγκρατίου.
Ταυτόχρονα, τα φοινικόδεντρα στον πεζόδρομο της Εμπεδοκλέους, τα ψηλά πεύκα κατά μήκος της πλατείας, οι πέργκολες, οι ιστορικές ταβέρνες, τα νεοκλασικά κτίσματα, τα ρετρό καφέ, το γεγονός ότι δεν θα δεις τεράστια κέντρα ψυχαγωγίας αλλά μόνο μικρές επιχειρήσεις, καθώς και το ότι ο μέσος όρος ηλικίας έχει μειωθεί κατά πολύ, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που συμβάλλουν στην ανάπτυξη και στην έντονη κινητικότητα της πλατείας. Πρόκειται για βασικά συστατικά τα οποία συντέλεσαν στην εμφάνιση του φρέσκου προσώπου της γειτονιάς, τονώνοντας το αθηναϊκό της χρώμα.
Δρόμοι και σπίτια γεμάτα ιστορίες, νυχτερινές διαδρομές εναλλακτικής διασκέδασης και ατμόσφαιρα γειτονιάς συνενώνονται και αποκτούν άμεση σχέση με τον μετασχηματισμό του αθηναϊκού κέντρου, την αστική ανάπλαση κι έναν ευρύτερο εξευγενισμό. Το βαθύ γκρίζο, η μιζέρια, η παρακμή και ο φόβος από τις εκδηλώσεις του νεοφασισμού που είχαν παρατηρηθεί λίγα χρόνια πριν στην πλατεία, όπως μου είπαν πολλοί κάτοικοι, ανήκουν στο παρελθόν και πλέον θεωρείται ένα meeting point που δεν του λείπει τίποτα.
Το μοτίβο πάνω στο οποίο κινείται συνδυάζει το πράσινο με την εμπορική ανάπτυξη, τη διαρκή κίνηση αλλά και την ενδεχόμενη στάση, την αναψυχή και την ανάπαυλα με τις ελεύθερες δραστηριότητες, την κυκλοφορία και την ψυχαγωγία. Πρόκλου, Εμπεδοκλέους, Παρμενίδου, Κρησίλα, Μελισσού και Πύρρωνος είναι οι δρόμοι που περικλείουν την πλατεία Βαρνάβα και συναποτελούν το νέο σημείο αναφοράς. Ανάμεσα σε όλα αυτά, να προσθέσουμε και την πολυαναμενόμενη λειτουργία του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Γουλανδρή στην περιοχή, το οποίο αναμένεται να προσδώσει μια νέα δυναμική.
Επιπρόσθετα, κανείς δεν μπορεί να διαφωνήσει με την άποψη ότι ο χαρακτήρας μιας πλατείας κρίνεται επιτυχημένος από την πολυσυλλεκτικότητα των λειτουργιών της, το νεανικό της κοινό και την πολυμορφία της. Και η Βαρνάβα συγκεντρώνει όλα αυτά τα δεδομένα.
Αναμφισβήτητα, μιλάμε για έναν τόπο πολλαπλών διελεύσεων, όπου εύκολα μπορεί κανείς να ζήσει, να διασκεδάσει και να επικοινωνήσει. Ένας ελπιδοφόρος δημόσιος χώρος ζωτικότητας, πολυάριθμων μετακινήσεων, καταναλωτικών συναλλαγών και κοινωνικής δραστηριότητας. Δημοφιλής, ζωντανός και άκρως συμβατός με τις νέες συνήθειες του αισθητικού ιστού της πρωτεύουσας. Ομολογουμένως, μια επιτυχημένη εκδοχή της σύγχρονης αστικής πλατείας.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO
