ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΑΤΙΝΑ ΚΑΛΤΑΚΗ
Είναι κρίσιμο για έναν θεατρικό συγγραφέα να βλέπει τα έργα του στη σκηνή. Μόνον έτσι, με τον διάλογο που αναπτύσσεται τόσο με τους καλλιτέχνες του θεάτρου όσο και με το κοινό των παραστάσεων, μπορεί να συνεχίσει να γράφει, να προχωράει, να γίνεται καλύτερος. Ο Γιάννης Μαυριτσάκης είναι τυχερός ως προς αυτό – το feed-back που δέχεται είναι αδιάλειπτο. Τα έργα του (Τυφλό Σημείο - 2005, Wolfgang - 2006, Κωλοδουλειά - 2007, Vitrioli - 2011) παρουσιάστηκαν στη σκηνή, μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες, προκάλεσαν ενδιαφέρον, με πιο «ένδοξη» στιγμή το Vitrioli που σκηνοθέτησε ο Ολιβιέ Πι στο Εθνικό Θέατρο την άνοιξη του 2013 και θα παρουσιαστεί στο φετινό Φεστιβάλ της Αβινιόν στις 10-19 Ιουλίου (στο Gymnase Paul Giera).
Λίγο πριν, στις 6 και 7 Ιουλίου, θα δούμε στην Πειραιώς 260 το τελευταίο έργο του, Μετατόπιση προς το ερυθρό, σκηνοθετημένο από τον Θάνο Παπακωνσταντίνου. Με τρεις έως τώρα παραστάσεις του (Άμλετ, ο Πρίγκηπας της Δανίας - 2011, Venison - 2012 και Pedestal - 2013), που τράβηξαν την προσοχή και προκαλούν μεγάλο ενδιαφέρον για τη συνέχειά του, ο νεαρός σκηνοθέτης εντάσσεται στον μικρό κύκλο σκηνοθετών που έρχονται να καλύψουν το κενό που φάνηκε να υπάρχει μεταξύ των καταξιωμένων της σκηνοθετικής τέχνης (άνω των 55 πλέον) και της νέας γενιάς.
«Είναι ένα έργο οριακό, που μοιάζει έτοιμο να εκραγεί ανά πάσα στιγμή» λέει για τη Μετατόπιση προς το ερυθρό ο Θάνος Παπακωνσταντίνου. «Ξεκινάει μ’ έναν θηριοδαμαστή, που βγαίνει στη σκηνή και προλογίζει έργο και παράσταση, αφήνοντας την εντύπωση ότι θα παρακολουθήσουμε ένα θέαμα τσίρκου. Αντ’ αυτού, ωστόσο, ξεκινά ένα παιχνίδι που αφορά την εμφάνιση ενός τέρατος. Βρισκόμαστε στο τέλος της παρακμής, το τέλος (του ανθρώπου, όχι του κόσμου) είναι ήδη συντελεσμένο. Το νέο είδος, ένα είδος μετά τον άνθρωπο, είναι σίγουρο ότι θα έρθει. Κανείς δεν το ’χει δει, κανείς δεν ξέρει πώς είναι, πόσο δυνατό είναι. Ο κόσμος του έργου είναι βιβλικός, τραγικός. Η έλευση του καινούργιου έρχεται ως αρρώστια – κυοφορήθηκε μέσα στον άνθρωπο ως παράσιτο, ως αποτέλεσμα μιας μόλυνσης, δηλαδή μέσα από έναν αφύσικο, εντελώς διαστρεβλωμένο τρόπο».
Τα πρόσωπα προσπαθούν να προσεγγίσουν το καινούργιο, να το δαμάσουν, αλλά καταρρέουν από το βάρος που έχει αυτή η έλευση. «Βασική ιδέα του έργου είναι ότι δεν μπορούμε να συλλάβουμε μια συνθήκη που μας ξεπερνάει – μας είναι αδιανόητος ένας κόσμος στον οποίο ο βασιλιάς της ζούγκλας δεν θα είναι ο άνθρωπος. Μέσα από την αναζήτηση του τι είναι αυτό το είδος που έρχεται, μέσα από την αγριότητα, το σκοτάδι, το ζωώδες που χαρακτηρίζουν στο μυαλό μου την ατμόσφαιρα του έργου, αυτό που στην πραγματικότητα εξετάζεται είναι το είδος που τελειώνει, ο άνθρωπος. Και μέσα από την καταστροφή του κόσμου του και την καινούργια γένεση μια ελπίδα εμφανίζεται: ότι θα αλλάξει η ροή των πραγμάτων και θα γίνει η αναγκαία μετατόπιση του τρόπου που κατανοούμε τα πράγματα» λέει ο σκηνοθέτης.
Στις δύο προηγούμενες παραστάσεις οι αναφορές του Θ. Παπακωνσταντίνου στην αρχαία ελληνική τραγωδία ήταν έντονες. «Πάντα, τα πιο σημαντικά θα μας διαφεύγουν κι αυτό οι τραγικοί ποιητές το εκθέτουν με τρόπο ανυπέρβλητο. Ο άνθρωπος θέλει όλα να τα ελέγχει και η διαπίστωση, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, της αδυναμίας του τον συντρίβει. Και είναι σπαρακτικά γελοίος μέσα σε αυτή την απεγνωσμένη προσπάθειά του να φωτίσει το σκοτάδι που τον περιβάλλει, ένας τραγικός κλόουν» λέει και, εντοπίζοντας στοιχεία που συνδέουν το έργο του Μαυριτσάκη με το τραγικό είδος, συμπληρώνει: «Όπως συμβαίνει στην αρχαία ελληνική τραγωδία, κι εδώ έρχεται αντιμέτωπος με το ακραίο, το απόλυτο, το αδιανόητο. Με την ανθρώπινη αδυναμία να ορίσει και να αντιμετωπίσει όλα εκείνα τα ζητήματα που οδηγούν στην καταστροφή του».
Λέει ότι ο Μαυριτσάκης σταθερά απομακρύνεται από τον ρεαλισμό, όσο μπορεί να κρίνει από τα έργα που έχει ως τώρα γράψει. Προχωρεί σε μια άλλη φόρμα, στέρεης δομής, με αρχή-μέση-τέλος, που όμως φωτίζει την πραγματικότητα από μια σκοπιά κουνημένη, παράδοξη, αναδεικνύοντας τελικά ότι ο κόσμος δεν είναι ένας αλλά αποτελείται από πολλά στρώματα διαφορετικών υλικών.
Τα πρόσωπα του έργου είναι ο Επόπτης (Αντώνης Μυριαγκός), ο Ξενιστής (ρόλο που έχει αναλάβει ο σκηνοθέτης), ο Πρακτικογράφος (Μάριος Παναγιώτου), η Βασίλισσα (Αμαλία Μουτούση) και ο Θηριοδαμαστής (Αλεξία Καλτσίκη). Αλλά επειδή η ατμόσφαιρα του τσίρκου έχει πρωτεύοντα ρόλο στη σκηνική αφήγηση, εκτός του Θηριοδαμαστή, ο Θ. Παπακωνσταντίνου προσθέτει τρεις ακόμη ηθοποιούς εν είδει Χορού (Κατερίνα Σπυροπούλου, Αμαλία Κοσμά, Νάντη Γώγουλου), που θα κυκλοφορούν μέσα στην παράσταση και θα εντάσσουν και τα άλλα πρόσωπα μέσα σ’ αυτό το αλλόκοτο τσίρκο.
The Helter Skelter Company - Θάνος Παπακωνσταντίνου
Μετατόπιση προς το ερυθρό του Γιάννη Μαυριτσάκη
6-7 Ιουλίου
Πειραιώς 260, Χώρος Η
σχόλια