"Προτιμώ την στόχευση με τον φακό μου"
—Κερδίσατε το πρώτο βραβείο στον παγκόσμιο διαγωνισμό του Handbook of the Birds of the World ύστερα από 3000 κλικ και μετά από δυο χρόνια παρακολούθησης του συγκεκριμένου πουλιού για να πετύχετε αυτή την φωτογραφία. Χιλιάδες κλικ για μια φωτογραφία ενός πουλιού, σε μια χώρα που κάθε χρόνο πέφτουν χιλιάδες τουφεκιές στον αέρα με αποτέλεσμα εκατοντάδες νεκρά πουλιά. Ποια είναι η γνώμη σας για τους κυνηγούς;
Πράγματι, η φωτογραφία αυτή βγήκε μετά από πολύ κόπο, πολλά κλικ, πολλές εξορμήσεις και πολλές αποτυχημένες προσπάθειες, καθότι οι Σταχτάρες πετούν τόσο γρήγορα που είναι σχεδόν αδύνατον να προλάβεις να εστιάσεις την ώρα που κατεβαίνουν στο νερό να τραφούν.
Η θήρα είναι ένα θέμα που με έχει απασχολήσει πολύ στο παρελθόν. Έχω προσπαθήσει πολύ να καταλάβω το «σπορ» της θήρευσης και μέχρι ένα σημείο μπορώ να πω ότι έχω καταφέρει να κατανοήσω τι είναι αυτό που μπορεί να προσφέρει σε έναν άνθρωπο που το ασκεί.
Η κατανόηση αυτή προέρχεται από το γεγονός οτι το κυνήγι έχει παραδόξως πολλά κοινά στοιχεία με το δικό μου χόμπι, την φωτογράφηση των πουλιών. Η προετοιμασία, η εξόρμηση, η επαφή με τη φύση, η αναζήτηση του στόχου είναι όλα κοινά. Όμως δεν μπορώ να πω ότι συμφωνώ και ότι έχω συμφιλιωθεί με το τελικό βήμα, δηλαδή με το ‘’κλικ’’ του όπλου το οποίο αφαιρεί μια ζωή απλά για ευχαρίστηση. Προτιμώ την στόχευση με τον φακό μου και το τελικό κλικ να είναι αυτό της φωτογραφικής μου μηχανής.
—Το Συμβούλιο επικρατείας στις 2/12/13 μετά από την προσφυγή οικολογικών οργανώσεων αποφάσισε την πανελλαδική απαγόρευση θήρας. Αυτή η απαγόρευση κράτησε μόλις τέσσερις μέρες. Ζούμε τελικά σε μια χώρα που οι κυνηγοί έχουν το πάνω χέρι;
Κατά την γνώμη μου είναι σημαντικό ένα κράτος που λειτουργεί σωστά να μπορεί να εξασφαλίζει στα αρμόδια όργανα την δυνατότητα να νομοθετούν και να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα τα οποία θα είναι αποτέλεσμα επιστημονικών δεδομένων. Αυτά τα μέτρα δεν θα πρέπει να επηρεάζονται από τα συμφέροντα των διαφόρων κοινωνικών ομάδων. Εφόσον λοιπόν η απαγόρευση της θήρας πρόκυψε βάση επιστημονικών δεδομένων τότε πιστεύω ότι είναι λάθος που άρθηκε η απόφαση αυτή.
Επίσης, το άλλο θέμα που θα πρέπει να μας απασχολήσει γενικότερα σαν κοινωνία, αλλά ειδικότερα στο θέμα που συζητάμε είναι η εφαρμογή των νόμων. Πάσχουμε σαν λαός στην τήρηση των νόμων και θεωρώ ότι το ίδιο συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό και με το κυνήγι. Όταν τα συμβάντα λαθροθηρίας είναι τόσα πολλά, όταν τα πουλιά που φτάνουν στα κέντρα περίθαλψης άγριας ζωής λόγω της παράνομης θήρας είναι εκατοντάδες αυτό με κάνει να πιστεύω ότι υπάρχει αφενός ένα σοβαρό θέμα εφαρμογής της νομοθεσίας που αφορά τη θήρα και αφετέρου φαίνεται οτι ένα μέρος της θηρευτικής κοινότητας παρουσιάζει από άγνοια και από έλλειψη ενημέρωσης μια παραβατική συμπεριφορά.
—Είστε περιβαλλοντολόγος. Αισθάνεστε ότι ζείτε σε μια κοινωνία με περιβαλλοντική συνείδηση;
Η περιβαλλοντική συνείδηση στην Ελλάδα είναι κάτι που θεωρώ ότι βελτιώνεται όσο περνούν τα χρόνια. Σίγουρα είμαστε πολύ πίσω σε σχέση με άλλες προηγμένες χώρες της Ευρώπης αλλά είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι η περιβαλλοντική συνείδηση αναπτύσσεται.
—Η βραβευμένη φωτογραφία απεικονίζει μια ωχροσταχτάρα. Τι είναι αυτό που σας γοήτευσε τόσο σε αυτό το πουλί ώστε να ασχοληθείτε τόσο πολύ μαζί του;
Η ωχροσταχτάρα και γενικότερα όλες οι σταχτάρες είναι θαυμαστά πουλιά. Μπορεί να τις παρατηρήσει κανείς ακόμα και στο κέντρο της Αθήνας όπου τους καλοκαιρινούς μήνες φωλιάζουνε στα ψηλά κτίρια και την ημέρα πετούν αδιάκοπα στον ουρανό. Μελετώντας την βιολογία τους διαπιστώνεις ότι είναι μοναδικά όντα. Έρευνες έχουν δείξει ότι περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στον αέρα, ενώ έχουν την δυνατότητα μέχρι και να κοιμούνται ενώ πετούν. Επίσης, καταφέρνουν κάθε χρόνο να πραγματοποιούν το μακρινό τους ταξίδι μέχρι την Αφρική και να επιστρέφουν πάλι την άνοιξη για να αναπαραχθούν. Η φωτογραφία που διακρίθηκε απεικονίζει μια ωχροσταχτάρα τη στιγμή που κατεβαίνει με εξαιρετικά μεγάλη ταχύτητα προς μια μικρή υδάτινη επιφάνεια για να αρπάξει με ορθάνοιχτο το στόμα του τα επιπλέοντα έντομα.
—Θυμάστε την πρώτη φορά που κάτι έκανε «κλικ» μέσα σας και σας έδειξε τον δρόμο για να ασχοληθείτε με αυτό το είδος της φωτογραφίας;
Ανέκαθεν με ενδιέφερε η φύση, το φυσικό περιβάλλον και ιδαίτερα η άγρια ζωή. Μικρός πέρναγα πολλές ώρες ψάχνοντας για άγρια ζώα στο δάσος και για έντομα κάτω από τις πέτρες. Επίσης, θυμάμαι αμυδρά τον παππού μου να παρατηρεί τα πουλιά με ένα ζευγάρι κυάλια στον κήπο του. Στα 27 μου λοιπόν ξεκίνησα και εγώ να παρατηρώ και να φωτογραφίζω τα πουλιά, πιθανόν μετά από σκέψεις και συναισθήματα που αφορούσαν τον παππού μου και τον τρόπο που επέλεγε να περνάει τον ελευθερο χρόνο του.
—Τα πουλιά για μένα αποτελούν μια φωτογραφική πρόκληση, καθώς δεν είναι ένα στατικό φωτογραφικό θέμα που προσπαθώ να απαθανατίσω, αλλά ένα θέμα που κρύβει καλά έναν άγνωστο σε μένα κόσμο με σύνθετες συμπεριφορές και απίθανα χαρακτηριστικά. Η παρατήρηση και η φωτογράφηση των πουλιών είναι μια ιδιαίτερα απολαυστική στιγμή και πιστεύω ότι είναι μια προσπάθεια να ανακαλύψω αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και να μπορέσω να κατανοήσω τους μηχανισμούς της φύσης και της ζωή καλύτερα.
—Διάβασα ότι η κριτική επιτροπή ήθελε να δει τις φωτογραφίες χωρίς photoshop για να επιλέξει. Στην δική σας φωτογραφία, όπως είπατε, έχει γίνει υποτυπώδη επεξεργασία. Ποια είναι η γνώμη σας για το instagram και τα φίλτρα που λειαίνουν τις γωνίες της πραγματικής εικόνας;
Πράγματι, στους μεγάλους διαγωνισμούς φωτογραφιών άγριας ζωής είναι απαραίτητο οι φωτογραφίες που συμμετέχουν να έχουν πολύ μικρή επεξεργασία και για αυτό το λόγο οι διοργανωτές συνήθως ζητούν να δουν και τα αρχικά αρχεία πριν καταλήξουν στις φωτογραφίες που θα βραβεύσουν.
Δεν έχω καμία προσωπική εμπειρία με το instagram ή με αυτά τα φίλτρα που αναφέρετε, όμως είναι γεγονός ότι το κατά πόσο επεμβαίνουν γενικότερα οι φωτογράφοι στις φωτογραφίες τους είναι ένα θέμα που συζητείται πολύ. Νιώθω ότι όταν η επεξεργασία μιας φωτογραφίας υπερβαίνει κάποια όρια ο φωτογράφος με κατά κάποιο τρόπο εξαπατά τον θεατή. Είναι ένα δύσκολο θέμα προς συζήτηση και είναι σίγουρα δύσκολο να τεθούν όρια στην επεξεργασία των φωτογραφιών. Θεωρώ όμως ότι είναι σωστό όταν ο φωτογράφος κάνει τέτοιου είδους παρεμβάσεις στις φωτογραφίες του να το αναφέρει.
—Αγαπάτε τα πουλιά που έχουν μυστηριώδη συμπεριφορά. Ποιο πουλί από όσα έχετε συναντήσει θα λέγατε ότι έχει την πιο μυστήρια συμπεριφορά;
Όλα τα είδη των πουλιών θεωρώ οτι έχουν μια ιδιαιτέρως σύνθετη συμπεριφορά. Η μελέτη του κόσμου της φύσης σε φέρνει αντιμέτωπο με διάφορες συμπεριφορές που όταν τις βλέπεις και τις ξαναβλέπεις και καταφέρνεις με κάποιο τρόπο να τους δώσεις μια λογική εξήγηση, για τον ανθρώπινο νου, καταλαβαίνεις ότι ο κόσμος που ζούμε είναι μοναδικός.
Το ότι η σταχτάρα, για παράδειγμα, περνάει χρόνια ολόκληρα στον αέρα, ενώ τρέφεται μόνο με μικρά αιωρούμενα έντομα είναι κάτι που εμένα προσωπικά που προκαλεί θαυμασμό. Επίσης, το ότι το γνωστό μας χελιδόνι που ζυγίζει λιγότερο από 20 γραμμάρια καταφέρνει κάθε χρόνο και κάνει αυτό το τεράστιο ταξίδι της μετανάστευσης προς το νότιο ημισφαίριο και μετά ξαναγυρίζει στο τόπο που γεννήθηκε δεν μπορεί να με αφήσει ασυγκίνητο.
—Ο άνθρωπος γοητεύεται συχνά από τις συμπεριφορές των ζώων που θυμίζουν τις δικές του (πιστός σκύλος, ανεξάρτητη γάτα, μάνα-ύαινα που προστατεύει τα μικρά της κ.τ.λ). Ποια είναι η συμπεριφορά των πουλιών που μοιάζει με την ανθρώπινη;
Θα έλεγα ότι η ελευθερία που έχουν τα πουλιά να πετάξουν προς όπου θέλουν οποιαδήποτε στιγμή και τα ταξίδια που κάνουν για να καταφέρουν να επιβιώσουν είναι κάτι που μπορεί να συμβολίζει παρόμοιες ανάγκες ανθρώπων.
—Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας φωτογράφοι;
Θεωρώ ότι υπάρχουν αξιόλογοι φωτογράφοι σε όλο τον κόσμο μιας και η ψηφιακή εποχή έχει δώσει την ευκαιρία σε πολύ κόσμο να ασχοληθεί με το αντικείμενο αυτό. Πρέπει να πω όμως ότι οι φωτογράφοι άγριας ζωής της Ελλάδας, που είναι μάλλον λίγοι, έχουν επηρεάσει περισσότερο από όλους την φωτογραφική μου δουλειά και η επαφή μου με αυτούς και η αλληλεπίδραση που έχουμε αυτά τα χρόνια αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο της εξέλιξης μου.
—Από τα ταξίδια που έχετε κάνει, ποιος θα λέγατε ότι είναι ο πιο όμορφος βιότοπος της Ελλάδας;
Όμορφοι βιότοποι υπάρχουν παντού. Ακόμα και ένας κήπος παραδίπλα μας έχει κάτι να μας δώσει. Το μόνο που χρειάζεται είναι να τον αναζητήσουμε και να είμαστε έτοιμοι να τον απολαύσουμε.
—Ποιο πουλί είναι αυτό που θα θέλατε να φωτογραφίσετε και δεν το έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα;
Συνήθως δεν ψάχνω να φωτογραφήσω αποκλειστικά κάποιο συγκεκριμένο είδος. Οι εξορμήσεις μου συνήθως περιλαμβάνουν φωτογραφήσεις των ειδών που υπάρχουν εκείνη την στιγμή στον συγκεκριμένο μέρος. Κάποιες φορές μάλιστα μπορεί να με ευχαριστήσει και η φωτογράφηση ενός κοινού είδους, που μπορεί να το έχω φωτογραφήσει πολλές φορές, και αυτό γιατί πάντοτε οι συνθήκες, τα χρώματα, ο φωτισμός είναι διαφορετικός οπότε και το φωτογραφικό αποτέλεσμα πάντα είναι διαφορετικό.
Σε γενικές γραμμές θα μπορούσα να πω ότι απολαμβάνω ιδιαίτερα την φωτογράφηση των παρυδάτιων πουλιών που εμφανίζονται στους υγροτόπους καθώς και των αρπακτικών πουλιών που όμως απαιτούν λίγο περισσότερο ψάξιμο.
—Τι σας έμαθε ο κόσμος των πουλιών για τον εαυτό σας;
Για να είμαι ειλικρινής νομίζω ότι δεν είμαι έτοιμος να δώσω μια σαφή απάντηση σε αυτό. Εύχομαι την επόμενη φορά που θα μου θέσετε αυτό το ερώτημα να έχω κάτι να σας απαντήσω.
Περισσότερες φωτογραφίες του Νίκου Φωκά στο blog του
σχόλια