Μια αληθινή ιστορία
Στις 11 Μαρτίου του 1984 ένα μικρό αλιευτικό σκάφος ανετράπη, περίπου 3,5 ναυτικά μίλια νοτιοανατολικά των Νήσων Westman. Οι δύο από τους πέντε ψαράδες που αποτελούσαν το πλήρωμα του σκάφους, πέθαναν σχεδόν ακαριαία, ενώ οι υπόλοιποι τρεις με μεγάλη προσπάθεια, κατάφεραν να κρατηθούν στο κατάστρωμα του πλοίου για 45 λεπτά μέχρι που το πλοίο βυθίστηκε και αναγκάστηκαν να πέσουν στην θάλασσα. Μετά την πτώση τους στο νερό, ο 23χρονος τότε Gudlaugur Fridthorsson ή αλλιώς Gulli (Γκούλι) βγάζοντας την στολή του και τα παπούτσια του για να μην τον βαραίνουν, κατάφερε να παραμείνει ζωντανός για περίπου 6 ώρες μέσα στη θάλασσα, κολυμπώντας προς την ακτή. Δυστυχώς οι άλλοι δύο δεν είχαν την ίδια τύχη. Με οδηγό τα φώτα της μικρής πόλης, ο Γκούλι έφτασε μετά από 6 ώρες κοντά στην ακτή για να διαπιστώσει ότι τα βράχια ήταν εξαιρετικά επικίνδυνα σε συνδυασμό με τα δυνατά κύματα, για να τον αφήσουν να βγει από εκείνο το σημείο στη στεριά. Κολύμπησε λοιπόν πάλι, μέχρι να βρει μια παραλία από την οποία θα μπορούσε να βγει από τη θάλασσα.
Ο Βυθός είναι πριν από όλα μια ιστορία πίστης. Η αληθινή ιστορία ενός ανθρώπου που κολύμπησε 6 ώρες στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και περπάτησε άλλες 3 ώρες, σε απάτητες ηφαιστειογενείς εκτάσεις, μέχρι να βρει βοήθεια
Το έδαφος της Ισλανδίας όμως είναι γνωστό για τα βραχώδη πετρώματα του, κυρίως λόγω της ηφαιστιογενούς δραστηριότητας που παρατηρείται στο νησί. Η παραλία λοιπόν που βρήκε ήταν γεμάτη με κοφτερούς βράχους που είχαν δημιουργηθεί από την λάβα του ηφαιστείου που εξερράγη στην περιοχή το 1973. Χωρίς παπούτσια και με υγρά ρούχα που απορροφούν 20 φορές περισσότερη θερμότητα από το σώμα συγκριτικά με τα στεγνά, περπάτησε για περίπου 3 χιλιόμετρα μέσα στο κρύο για να φτάσει στην πιο κοντινή πόλη.
Η θερμοκρασία στην περιοχή εκείνη την εποχή του χρόνου είναι περίπου -2 με -5 βαθμοί Κελσίου ενώ η θερμοκρασία της θάλασσα είναι 5-6 βαθμοί. Υπολογίζεται, από τα πειράματα που έχουν γίνει με ειδικά εκπαιδευμένους στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων, ότι ένας άνθρωπος μπορεί να αντέξει σε τέτοιες θερμοκρασίες περίπου 20 λεπτά μέσα στο παγωμένο νερό. Όταν ο Γκούλι μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, το θερμόμετρο έδειξε θερμοκρασία σώματος 34 βαθμούς Κελσίου. Κάτω από τους 36 βαθμούς οι σφυγμοί της καρδιάς μειώνονται και ο άνθρωπος έρχεται σε σύγχυση με αποτέλεσμα να βλέπει παραισθήσεις. Αυτό που ακολουθεί είναι ο θάνατος.
Η ιστορία του Γκούλι ήταν ένα συγκλονιστικό γεγονός για τους ανθρώπους εκείνης της εποχής. Ακόμα και σήμερα το περιστατικό συζητείται ανάμεσα στους κατοίκους της περιοχής αλλά και στους ψαράδες παγκοσμίως, γιατί είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πώς κατάφερε ένας άνθρωπος να επιβιώσει σε ένα τόσο εχθρικό περιβάλλον. Οι έρευνες που έγιναν έδειξαν ότι το πάχος που είχε ο Γκούλι παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με το πάχος της φώκιας που προστατεύει το ζώο από τις τόσο χαμηλές θερμοκρασίες και αυτή είναι και η εξήγηση που δίνει η επιστήμη για τον λόγο που παρέμεινε ζωντανός. Για τον ίδιο όμως, η επιβίωσή του οφείλεται στο ότι παρέμεινε ήρεμος και στο ότι ήθελε οπωσδήποτε να ζήσει.
Στα Νησιά Westman πάντως οι κάτοικοι θεωρούν τον Γκούλι ήρωα και προς τιμήν του κάθε χρόνο, μαθητές από το Κολέγιο Navigation κολυμπούν για 6 ώρες, στην θερμαινόμενη πισίνα της πόλης. Ο νικητής του μαραθώνιου κολύμβησης βραβεύεται από τον ίδιο τον Γκούλι.
Η ιστορία που είχε συγκλονίσει όλη την Ισλανδία πριν 30 χρόνια, ενέπνευσε τον συγγραφέα Γιον Ατλι Γιόνασσον και «γέννησε» έναν θεατρικό μονόλογο, ένα συγκλονιστικό ιστορικό ντικουμέντο, το 2009. Ένα μονόλογο κι ένα έργο για μια χώρα στα πρόθυρα της οικονομικής καταστροφής κι έναν λαό που θα παλέψει να επιβιώσει, κόντρα σε όλα τα προγνωστικά και ενάντια στις στρατηγικές των διεθνών οικονομικών επιτελείων: Η Ισλανδία της κρίσης χρειάζεται να εμψυχώσει τους ανθρώπους της. Όχι πια μόνο με τις αρχαίες Saga, αλλά και με ένα «μύθο» από την πρόσφατη ιστορία της, που ταξιδεύει πια 30 χρόνια από στόμα σε στόμα. Μια αφήγηση βυθισμένη στις τελευταίες αναμνήσεις, ποτισμένη με χιούμορ και πείσμα, από έναν άνθρωπο που δεν εγκατέλειψε, γιατί ονειρεύτηκε αυτή την παραπάνω μέρα που θα του άλλαζε τη ζωή. Ένας αντι-ήρωας μέχρι τέλους. Που «απλά κολύμπησε».
Το πρώτο ισλανδικό έργο που ανεβαίνει στην Ελλάδα, ο Βυθός, θα παίζεται για δώδεκα παραστάσεις, μέχρι τις 28 Οκτωβρίου, στο 104, σε σκηνοθεσία Κωστή Καλλιβρετάκη με τον Θανάση Δόβρη στο ρόλο του Γκούλι.
Για το έργο και την παράσταση μας μιλούν ο σκηνοθέτης Κωστής Καλλιβρετάκης και ο ηθοποιός Θανάσης Δόβρης.
Κωστής Καλλιβρετάκης
«Ήρθα σ ‘επαφή με το κείμενο το Γενάρη του 2013 μέσω της παράστασης στη βερολινέζικη Σαουμπύνε. Από τη πρώτη στιγμή αποφάσισα να προσπαθήσω να το ανεβάσω στην Αθήνα κι αμέσως είχα την εικόνα του Θανάση για το ρόλο του Γκούλλι. Το έργο βασίζεται στην πραγματική ιστορία, και είναι ο μονόλογος ενός ανθρώπου που προσπαθεί να συμφιλιωθεί με γεγονότα, ανασύροντας μνήμες. Συμβολίζει για μένα όλη την προσπάθεια που κάνουμε όλοι μας τα τελευταία χρόνια να κρατηθούμε στην επιφάνεια και να μη χάσουμε όποια λογική μας έχει απομείνει. Ο ίδιος ο Γιόνασσον το έγραψε το 2009 ακριβώς για να εμψυχώσει τους Ισλανδούς μπροστά στην Κρίση. Από την πραγματική ιστορία "έχω κλέψει" στοιχεία από τις καταστάσεις που ακολούθησαν της νύχτας του ναυαγίου. Αλλά κι αυτό, γίνεται σε ένα σχεδόν ονειρικό-εφιαλτικό πλαίσιο που επιτρέπει στο θεατή να φτιάξει τους δικούς του χώρους. Ο χαρακτήρας του ήρωα δε στηρίχτηκε στο πραγματικό πρόσωπο με την έννοια της "βιογραφίας". Δουλέψαμε με το Θανάση πάνω στο κείμενο με τον παραδοσιακό τρόπο. Σαν να μη γνωρίζαμε τίποτα για τον ήρωα.»
Θανάσης Δόβρης
«Ο Βυθός είναι πριν από όλα μια ιστορία πίστης. Η αληθινή ιστορία ενός ανθρώπου που κολύμπησε 6 ώρες στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό και περπάτησε άλλες 3 ώρες, σε απάτητες ηφαιστειογενείς εκτάσεις, μέχρι να βρει βοήθεια. Με θερμοκρασίες απαγορευτικές και εξωπραγματικές για το ανθρώπινο σώμα, και με όλους τους κινδύνους που ενέχει ένας ωκεανός. Το γεγονός έλαβε χώρα στις αρχές της δεκαετίας του 80΄ στην Ισλανδία.
Ο Γκούλι (ο ήρωάς μας) αποτελεί σύμβολο θέλησης για τους Ισλανδούς. Ένας άνθρωπος κατά τ΄ άλλα, ''κανονικός'', με όλα τα στραβά και τα λάθη που έχει ένας απλός άνθρωπος. Που αργεί να πληρώσει τους λογαριασμούς του στην τράπεζα, που παλεύει να απογαλακτιστεί, χωρίς όμως ποτέ να εκφράσει τα αισθήματά του στους γονείς του, που του αρέσουν τα αυτοκίνητα, με τις κακές διατροφικές-και όχι μόνο- συνήθειές του, ένας τύπος που έχει εθιστεί στη «μαγεία» του εμπορικού Αμερικανικού κινηματογράφου, με λίγους φίλους που δυσκολεύεται αρκετά να επικοινωνήσει μαζί τους, που αγαπά μια κοπέλα αλλά αδυνατεί να της το πεί, ένας φοβισμένος και εγκλωβισμένος άνθρωπος δηλαδή - σαν και εμάς. Που η μοίρα τα ΄φερε, να τα βάλει με τους δαίμονες της φύσης και τους δικούς του, και ήσυχα να τα καταφέρει. Κανένας δε θα στοιχημάτιζε πάνω του ούτε μισό ευρώ, κι όμως αυτός κατόρθωσε να γίνει κύριος της μοίρας του. Ανεξάρτητα από το αν στο τέλος κέρδισε την ζωή του ή όχι, κατάφερε να ''επιπλεύσει'' περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον, και να αποδείξει τις απέραντες ψυχικές και σωματικές δυνατότητες του ανθρώπινου είδους. Πράγμα τόσο επικίνδυνο και απαγορευτικό στις μέρες μας, αλλά και συνάμα, τόσο ανατριχιαστικά ελπιδοφόρο».
Πληροφορίες για την παράσταση:
O Γιον Ατλι Γιόνασσον το 2004 ψηφίστηκε ως ο καλύτερος Ισλανδός συγγραφέας. Εκτός από θεατρικά έχει γράψει κι αρκετά σενάρια για τον κινηματογράφο. Η ταινία "the Deep" της οποίας το σενάριο συνυπέγραψε με τον σκηνοθέτη Baltasar Kormákur προκρίθηκε στη πρώτη λίστα των υποψήφιων για Όσκαρ καλύτερης ξένης ταινίας του 2013, αλλά κέρδισε και τον αριθμό ρεκόρ των 11 βραβείων Εdda-ανάμεσά τους καλύτερης ταινίας, καλύτερης σκηνοθεσίας και Α' ανδρικού. Η ταινία προβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2014 στις ελληνικές κινηματογραφικές αίθουσες. Το Djúpid (Βυθός ή Άβυσσος στα ισλανδικά), έχει παιχτεί στο Reykjavík City Theater σε σκηνοθεσία του ίδιου του Jόnasson, και στη Schaubühne Berlin σε σκηνοθεσία των Egill Heiðar- Anton Pálsson.
Γιον Άτλι Γιόνασσον: Βυθός
Ερμηνεία: Θανάσης Δόβρης
Σκηνοθεσία-Μετάφραση από τα γερμανικά: Κωστής Καλλιβρετάκης
Βοηθός Σκηνοθέτης: Μάνος Στεφανάκης
Σχεδιασμός φωτισμών: Αλέκος Αναστασίου
Σκηνικά-Κουστούμια: Δάφνη Κούτρα
Βίντεο- προβολές: Ελένη Τριανταφυλλοπούλου- Άρτεμις Αναστασιάδου
Ηχογράφηση: Σταύρος Γασπαράτος
Στο Θέατρο 104
σχόλια