Θεωρητικά, η λέξη επανάσταση διατηρεί την έννοια που έχει στην αστρονομία. Είναι ένα κίνημα που διαγράφει έναν πλήρη κύκλο, που περνά από τη μία κυβέρνηση στην άλλη, ύστερα από μια τέλεια μετατόπιση. Η αλλαγή του καθεστώτος ιδιοκτησίας, χωρίς αλλαγή της αντίστοιχης κυβέρνησης, δεν είναι επανάσταση αλλά μεταρρύθμιση. Δεν υπάρχει οικονομική επανάσταση, είτε αιματηρή είτε ειρηνική, που να μην εμφανίζεται συνάμα και ως πολιτική. Έτσι, η επανάσταση ξεχωρίζει ήδη από την εξέγερση. Η περίφημη φράση: «Όχι, Μεγαλειότατε, δεν πρόκειται για εξέγερση, πρόκειται για επανάσταση» τονίζει τούτη την ουσιώδη διαφορά. Σημαίνει ακριβώς ότι «έχουμε τη βεβαιότητα μιας νέας κυβέρνησης». Το κίνημα της εξέγερσης, αρχικά, φτάνει γρήγορα σε αδιέξοδο. Είναι μόνο μια μαρτυρία δίχως συνοχή.
Αντίθετα, η επανάσταση, αρχίζει από μια ιδέα. Για την ακρίβεια, είναι η εισαγωγή της ιδέας στην ιστορική εμπειρία, ενώ η εξέγερση είναι μόνο το κίνημα που οδηγεί από την ατομική εμπειρία στην ιδέα. Ενώ η ιστορία, ακόμη και η συλλογική, ενός κινήματος εξέγερσης είναι πάντα η ιστορία μιας ένταξης χωρίς διέξοδο στα γεγονότα, μιας ακαθόριστης διαμαρτυρίας που δεν δεσμεύει ούτε συστήματα ούτε αιτίες, η επανάσταση είναι μια προσπάθεια προσαρμογής της πράξης σε μια ιδέα για τη διαμόρφωση του κόσμου, σε ένα θεωρητικό πλαίσιο. Για αυτό η εξέγερση σκοτώνει ανθρώπους, ενώ η επανάσταση καταστρέφει και ανθρώπους και αρχές. Για τους ίδιους όμως λόγους μπορούμε να πούμε ότι δεν έγινε ακόμη επανάσταση στην ιστορία. Μόνο μία θα μπορούσε να υπάρξει, αυτή που θα είναι η οριστική επανάσταση. Το κίνημα που δείχνει να κλείνει τον κύκλο, ανοίγει ήδη έναν άλλο, την στιγμή μάλιστα που σχηματίζεται κυβέρνηση.
Οι αναρχικοί, με τον Βαρλέ επικεφαλής, είδαν καθαρά ότι κυβέρνηση και επανάσταση είναι ασυμβίβαστες κατά μια έννοια. «Υπάρχει αντίφαση» γράφει ο Προυντόν «όταν λέμε πως μια κυβέρνηση μπορεί ποτέ να είναι επαναστατική και αυτό για τον απλό λόγο ότι είναι κυβέρνηση». Ας προσθέσουμε, χάρη στην εμπειρία μας, ότι δεν γίνεται η κυβέρνηση να είναι επαναστατική παρά μόνο ενάντια σε άλλες κυβερνήσεις. Οι επαναστατικές κυβερνήσεις υποχρεώνονται πολύ συχνά να είναι πολεμικές κυβερνήσεις. Όσο περισσότερο επεκτείνεται η επανάσταση, τόσο πιο σημαντικό είναι το διακύβευμα του πολέμου που προϋποθέτει. Η κοινωνία που προήλθε από το 1789 θέλει να πολεμήσει για την Ευρώπη. Αυτή που δημιουργήθηκε από το 1917 αγωνίζεται για την παγκόσμια κυριαρχία. Η ολική επανάσταση καταλήγει έτσι να διεκδικήσει-θα δούμε παρακάτω το γιατί- την παγκόσμια εξουσία.
________________
Απόσπασμα από τον επαναστατημένο άνθρωπο του Αλμπέρ Καμύ. Εκδόσεις Πατάκη.
σχόλια