Είναι ίσως η μοναδική φορά που βλέπεις να αφιερώνουν άρθρα σε ένα anime στιβαρά αμερικανικά έντυπα όπως το «New Yorker», το «Vox» ή το «Vulture» και να το αντιμετωπίζουν ως ένα από τα σπουδαιότερα έργα τέχνης του 21ου αιώνα. Οι αναλύσεις τους, δε, στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τον γρίφο του «Evangelion» είναι τόσο παθιασμένες που δεν διαφέρουν σε τίποτε από αυτές κάποιου ανώνυμου έφηβου YouTuber.
Μάλιστα, το πάνε πολύ μακριά, ισχυριζόμενα πως έχει αφήσει το δικό του πολιτιστικό αποτύπωμα, όπως το «Twin Peaks» του Λιντς ή ακόμα και το «2001: A Space Odyssey» του Κιούμπρικ.
Το (Εva) γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία στη χώρα του που το αντιμετώπιζαν ως κοινωνικό φαινόμενο τη δεκαετία του '90. Με έναν τρόπο διαμόρφωσε την otaku κουλτούρα των επόμενων δεκαετιών που γνωρίσαμε μέσα από τα διάφορα φεστιβάλ κόμικς. Αν, μάλιστα, δεν είσαι κάτω των 20, δεν καταλαβαίνεις περί τίνος πρόκειται.
Δεν υπήρχε τίποτα παιδικό στο «Eva» όταν προβλήθηκε για πρώτη φορά στην ιαπωνική τηλεόραση το 1995. Ήταν mecha, δηλαδή η υπόθεσή του αφορούσε γιγαντιαία ρομπότ, και φαινομενικά ανήκε στο είδος shōnen, δηλαδή απευθυνόταν σε αγόρια ηλικίας 12-18 ετών.
Το Neon Genesis Evangelion (Εva) γνώρισε τόσο μεγάλη επιτυχία στην χώρα του που το αντιμετώπιζαν σαν κοινωνικό φαινόμενο την δεκαετία του ΄90. Με ένα τρόπο διαμόρφωσε την otaku κουλτούρα των επόμενων δεκαετιών που γνωρίζουμε μέσα από τα διάφορα φεστιβάλ των κόμικς και που αν δεν είσαι κάτω των 20 δεν καταλαβαίνεις περί τίνος πρόκειται.
Ο ερχομός του άνοιξε τις πόρτες σε έναν ολόκληρο και εντελώς διαφορετικό τρόπο αντίληψης του μέσου. Εκείνη την εποχή τα anime έμοιαζαν με τις δικές μας σαπουνόπερες σε διάρκεια. Δεν τελείωναν ποτέ και στηρίζονταν σε μεταφορές από manga ή κλασικά λογοτεχνικά έργα. Μπορεί κάποιος να βρει εξαιρέσεις, αλλά ήταν ελάχιστες.
Το «Eva» έφερε κάτι σαν επανάσταση στο είδος επειδή είχε ορίτζιναλ περιεχόμενο και ολοκληρωνόταν σε 26 επεισόδια, το σημαντικότερο όμως ήταν ότι απευθυνόταν σε ένα πιο εκλεπτυσμένο και ενήλικο κοινό. Πράγματα που θεωρούνται σήμερα δεδομένα στα anime δεν θα υπήρχαν αν ο δημιουργός του, ο Hideaki Anno, δεν αποφάσιζε να αψηφήσει κάθε σύμβαση του είδους και να πειραματιστεί για να φέρει σε πέρας το προσωπικό του όραμα.
Το «Eva» γεννήθηκε σε περίοδο που ο Anno έπασχε από βαριά κατάθλιψη. Θέλησε να δώσει μια πιο μεταμοντέρνα εκδοχή των mecha σειρών, γεμάτη χριστιανικούς συμβολισμούς, ψυχανάλυση και τεχνολογικό μυστικισμό.
Διαδραματίζεται στο κοντινό μέλλον ενός μετα-αποκαλυπτικού 2015, όπου ο πλανήτης ζει κάτι σαν τη Δευτέρα Παρουσία. Μπορεί αυτό σήμερα να ακούγεται αστείο και το 2015 να πέρασε χωρίς να φέρει τη συντέλεια του κόσμου, αλλά η καθημερινότητα, όπως απεικονίζεται στο «Eva», θυμίζει έντονα τη δική μας.
Ο πρωταγωνιστής του, ο 14χρονος Shinji Ikari, γίνεται απρόθυμα πιλότος ενός τεράστιου ανθρωπόμορφου ρομπότ (τα ονομάζουν Eva) και ρίχνεται στη μάχη εναντίον υπερφυσικών τεράτων που ονομάζονται «Άγγελοι» και θέλουν να αφανίσουν τον κόσμο. Στην πορεία μαθαίνει ότι η σωτηρία της Γης έχει κόστος, την ήδη κλονισμένη ψυχική του υγεία. Οι μάχες γίνονται εξαιρετικά γραφικές όσο προχωράει η υπόθεση και οι υπαρξιακές κρίσεις του Shinji μετατρέπονται σε μια μεταφορά για τη μοναξιά, την αποξένωση και κατ' επέκταση την ανθρώπινη φύση.
Ουσιαστικά εξετάζει άβολα θέματα που σήμερα θεωρούνται καίρια, όπως η βαρβαρότητα του πολέμου, το PTSD (Posttraumatic stress disorder), η σεξουαλική βία και η κλιματική αλλαγή, ενώ αρκετές φορές γίνεται αβάσταχτα μισανθρωπικό. Ο παροξυσμός των Evas κατά τη διάρκεια της μάχης αλλά και το γεγονός ότι είναι σχεδιασμένα να είναι πιο τερατώδη και τρομακτικά από τους αντιπάλους τους σίγουρα δεν σε κάνουν να νιώθεις συμπάθεια γι' αυτά.
Και μετά είναι και τα δύο τελευταία αινιγματικά επεισόδια. Οι αντιδράσεις για τον τελευταίο κύκλο του «Game of Thrones» ωχριούν μπροστά στο μένος που προκάλεσαν στο τηλεοπτικό κοινό της εποχής. Ο Anno τράβηξε την υπομονή των θεατών στα άκρα, με αποτέλεσμα να δέχεται απειλές για τη ζωή του.
Το τέλος της σειράς −ο Θεός να το κάνει σπόιλερ− δείχνει τους ήρωες να αποδομούν τον εαυτό τους σε ένα εξαντλητικό αυτοψυχαναλυτικό voice-over. Προς τιμήν του, ο Anno δεν προσάρμοσε το προσωπικό του όραμα στις ανάγκες των θεατών, αν και τελικά αναγκάστηκε να γυρίσει άλλες δύο ταινίες για να σταματήσουν να τον κυνηγάνε. Η πρώτη ταινία («Death & Rebirth») ήταν μια ανούσια περίληψη των 26 επεισοδίων με μερικές κομμένες σκηνές και η δεύτερη, το διαβόητο «End of Evangelion», έδινε ένα εναλλακτικό και ακόμα πιο περίεργο τέλος.
Παρά την εμπορική επιτυχία της, για χρόνια η σειρά είχε πέσει στην αφάνεια. Δεν προβαλλόταν πουθενά, μόνο παράνομα, στο Διαδίκτυο. Δεν υπήρξε ποτέ κάποια Blu-ray κυκλοφορία και η εταιρεία που το είχε μεταγλωττίσει και υποτιτλίσει στα αγγλικά για να κυκλοφορήσει στην αμερικανική αγορά δεν υπήρχε πια. Οι σκληροπυρηνικοί φαν του αρκέστηκαν να ψάχνουν ένα παλιό πανάκριβο DVD και σε διάφορα ψηφιακά bootlegs που εμφανίζονταν κατά καιρούς.
Ξανάρθε στην επικαιρότητα πρόσφατα, όταν για πρώτη φορά μετά από 24 χρόνια το Netflix την κάνει streaming επίσημα μέσα από την πλατφόρμα του. Για να γίνει εφικτό αυτό, έπρεπε να το μεταγλωττίσουν και να το υποτιτλίσουν εκ νέου και, δυστυχώς, δεν λείπουν τα προβλήματα. Ένα από τα βασικότερα είναι ότι έχουν κόψει τις ομοερωτικές προεκτάσεις μίας από τις πιο φορτισμένες σκηνές.
Επιπλέον, πείραξαν και το εμβληματικό τραγούδι των τίτλων τέλους, γεγονός που εξόργισε τους φαν. Τα καλά νέα για εμάς είναι ότι επιτέλους υπάρχει επίσημη ελληνική μετάφραση. Πάντως, η απόφαση του Netflix είναι σημαντική για αρκετούς λόγους που δεν αφορούν μόνο την παγκοσμιοποίηση της κουλτούρας και την επαφή με τηλεοπτικά προγράμματα από άλλες χώρες.
Σειρές σαν το «Eva», που μέχρι πρότινος αφορούσαν έναν πιο κλειστό και εξειδικευμένο κύκλο θεατών, ξαφνικά γίνονται προσβάσιμες σε ένα ευρύτερο κοινό. Κι αν στην Ελλάδα η είδηση πέρασε στα ψιλά, σύμφωνα με το «Wired», αυτό το ξαφνικό ενδιαφέρον των Αμερικανών κριτικών για ένα τόσο παρεξηγημένο και παραγνωρισμένο είδος όπως τα anime ίσως σημάνει μια στροφή στην προσέγγισή τους γενικότερα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει και την ίδια την τηλεόραση στο μέλλον. Στο Netflix υπάρχουν επίσης και οι δύο ταινίες που ακολούθησαν τη σειρά.
Όσον αφορά τον Anno, συνεχίζει να εμπλουτίζει τον μύθο του «Evangelion». Στο «Rebuild of Evangelion» ξαναφαντάζεται τα γεγονότα της ορίτζιναλ σειράς. Έχουν κυκλοφορήσει τρεις αριστουργηματικές ταινίες από το 2007, ενώ η τέταρτη και τελευταία, μετά από μια περιπετειώδη παραγωγή, θα προβληθεί, αν όλα πάνε καλά, το 2020.
Θα πρέπει κάποιος να δει σήμερα τη σειρά; Εννοείται, είναι από τις πιο mindfuck σειρές όλων των εποχών. «Όπου mindfuck, βάλε αιτίες για να έχεις κατάθλιψη τα επόμενα 15 χρόνια και είμαστε μέσα», μου άφησε σχόλιο ένας φίλος στα social media. Όπως και να το κάνουμε, η καταστροφή του κόσμου είναι της μόδας και το «Neon Genesis Evangelion» συνεχίζει να πρωτοστατεί σε αυτό τον τομέα, όσα χρόνια κι αν πέρασαν.
Neon Genesis Evangelion | Official Trailer
σχόλια