Τον Κώστα Καββαθά τον είχαμε συναντήσει με τη Μαρία Παππά στο γραφείο του, ανάμεσα σε πλήθος περιοδικών και βιβλίων, ένα απόγευμα που έβρεχε. Είναι το μόνο που θυμάμαι από τη συνέντευξη, όπως και ότι φωτογραφήθηκε σε ένα ελικοφόρο αεροπλάνο, τα υπόλοιπα έχουν σβήσει από τη μνήμη μου εντελώς. Ήταν Οκτώβριος του 2012.
«Πρώτα έμαθα να πετάω και μετά να οδηγώ», λέει. «Πρώτα ανεμόπτερα, όταν ήμουν μικρός. Σε εκείνη τη γενιά, του ’40-’50, δεν υπήρχε ραδιόφωνο και, βέβαια, τηλεόραση. Τα παιδιά διάβαζαν βιβλία και περιοδικά· τις ιστορίες του Ιούλιου Βερν αλλά και τη “Μάσκα”. Οι χάρτινοι ήρωές μας ήταν ο Άνθρωπος-Αράχνη ή Σπάιντερμαν, ο Μπάτμαν, ο Ντετέκτιβ Χ.
Εκείνα τα χρόνια λειτουργούσε το Αεραθλητικό Κέντρο Τριπόλεως όπου πήγαιναν παιδιά από όλη την Ελλάδα που ήθελαν να μάθουν να πετάνε και μάθαιναν χωρίς να πληρώσουν μία δραχμή, με εκπαιδευτές παλιούς πιλότους της πολεμικής και πολιτικής αεροπορίας. Κανονικά πήγαιναν στο ΑΚΤ για 24 μέρες. Ορισμένα “πυροβολημένα” σαν εμένα κατάφεραν να μένουν στο Κέντρο 3 μήνες, κάθε καλοκαίρι, επί 4 χρόνια. Κάθε μέρα, απ’ τις έξι το πρωί ως τις εννιά το βράδυ, τα παιδιά πετούσαν με διθέσια ή μονοθέσια ανεμόπτερα. Είχα τη τύχη και την τιμή για πολλά χρόνια να εκπαιδεύω και εγώ νέους πιλότους. Πολλοί από τους μαθητές μου έγιναν χειριστές στην πολιτική και πολεμική αεροπορία.
«Εδώ και χρόνια κυκλοφορώ με μοτοσικλέτα. Με μία απ’ αυτές, που έχει 160 ίππους στον τροχό, κάνω πού και πού την υπέρβασή μου, πηγαίνοντας με πάρα πολλά χιλιόμετρα την ώρα. Οδηγώ πάντα γρήγορα, αλλά με απόλυτη ασφάλεια και σεβασμό για τους άλλους χρήστες του δρόμου και το περιβάλλον».
Η εμπλοκή μου με την αεροπορία μού επέτρεψε να πετάξω ως δημοσιογράφος με περισσότερους από 23 τύπους πολεμικών αεροπλάνων. Ξεκίνησα με το Mirage 2000 το 1982 και έτυχε να τελειώσω τη συγκεκριμένη δραστηριότητα με Mirage 2000-5 το 2010. Το πάθος μου για την αεροπορία με έκανε να προσπαθήσω να λάβω μέρος και σε κάποιο διαστημικό πρόγραμμα. Δεν κατάφερα να πάω στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, αλλά είδα τον πλανήτη από ύψος 87.000 ποδιών μέσα από ένα ειδικά διαμορφωμένο Mig 25.
Το πιο ριψοκίνδυνο πράγμα που έχω κάνει είναι η συμμετοχή μου σε αγώνες αυτοκινήτου. Όταν τρέχεις σε ράλι και αγώνες ταχύτητας και κάνεις αναβάσεις, με ένα λάθος θα “κατεβείς” μια χαράδρα ή θα καταλήξεις σε έναν τοίχο. Σπάνια ένα ατύχημα οφείλεται στο αεροπλάνο. Κατά 99% οι χειριστές είναι που προκαλούν ατυχήματα. Ευτυχώς, μέχρι στιγμής δεν έχω προξενήσει κανένα.
Εδώ και χρόνια κυκλοφορώ με μοτοσικλέτα. Με μία απ’ αυτές, που έχει 160 ίππους στον τροχό, κάνω πού και πού την υπέρβασή μου, πηγαίνοντας με πάρα πολλά χιλιόμετρα την ώρα. Οδηγώ πάντα γρήγορα, αλλά με απόλυτη ασφάλεια και σεβασμό για τους άλλους χρήστες του δρόμου και το περιβάλλον.
Από μικρό παιδί με τραβούσε οτιδήποτε μηχανικό, αυτοκίνητο ή αεροπλάνο. Ξεκίνησα να σπουδάζω Μηχανικός Μηχανολόγος αλλά δεν τελείωσα, γιατί ήμουν κακός μαθητής. Έμεινα στο Πολυτεχνείο 3,5 χρόνια, με κόψανε τέσσερις φορές στη Χημεία και σταμάτησα. Τόσο απλά. Τώρα αν μου πεις να μάθω Χημεία, θα πω “καλύτερα βάλτε με στα 6-7 μέτρα και πυροβολήστε με!”. Όταν επέστρεψα από την Αγγλία, άνοιξε μια πόρτα στη “Μεσημβρινή” της Ελένης Βλάχου. Άρχισα να γράφω εκεί και συνέχισα να κάνω για περισσότερα από 25 χρόνια εξωτερικό δελτίο, που είναι το μεγάλο σχολείο της δημοσιογραφίας. Παράλληλα, για 42 χρόνια εργάζομαι στα δικά μου περιοδικά. Ήμουν τυχερός. Είχα καλούς δασκάλους. Ήμουν κοντά στην τελευταία γενιά των δημοσιογράφων που έγραφαν το άρθρο τους μέχρι μία μέρα πριν εγκαταλείψουν τον μάταιο αυτό κόσμο! Δεν υπήρχε πρωί, μεσημέρι, βράδυ, σπίτι. Μόνο η εφημερίδα ή το περιοδικό. Δημιούργησα τις Τεχνικές Εκδόσεις, μια πρωτοπόρα εταιρεία στον ειδικό Tύπο που είχα μέχρι το 2006. Τις έχασα.
Έκανα πολλά πράγματα κι ίσως γι’ αυτό απέτυχα: τα έκανα πολύ νωρίς. Οι “4 Τροχοί” δεν ήταν το πρώτο περιοδικό για αυτοκίνητα. Είχαν βγει δυο-τρία νωρίτερα. Ξεκίνησα το 1970, μέσα στη δικτατορία, με τη γυναίκα μου και 2-3 συνεργάτες, με το εφάπαξ που πήρε ο πατέρας μου μετά από 55 χρόνια δικηγορίας. Οι “4 Τροχοί” δεν ήταν αυτοκινητιστικό περιοδικό, αλλά μάλλον πολιτικό. Μετά τους “4 Τροχούς” έβγαλα τον “Ήχο”, την “Πτήση”, τη “Γεύση”, το “Ταξιδεύοντας”, τον “Ηλεκτρονικό Υπολογιστή”, το “RAΜ”, το “Αναλόγιο”, το πρώτο περιοδικό για την επιστήμη και την επιστημονική φαντασία. Η “Γεύση”, που έβγαλε η σύντροφός μου, η Σοφία Καββαθά, το 1987 ήταν το πρώτο περιοδικό για τη μαγειρική. Σήμερα το έχουν ξεπατικώσει όλοι.
Το αυτοκίνητο ήταν ένα πρόσχημα, το μέσο για να πω άλλα πράγματα. Ένας άνθρωπος που έχει τρία δράμια μυαλό δεν μπορεί να γράφει για βαμμένες λαμαρίνες! Μπορείς –και πρέπει– να γράφεις για εκείνους που τα σχεδιάζουν, τα κατασκευάζουν και τα πουλάνε στους ιθαγενείς. Τι μπορείς να γράψεις για την καινούργια Μερσεντές ή την καινούργια Audi; Δεν πρέπει να ’σαι σοβαρός! Ήμουνα τυχερός γιατί έκανα τα χόμπι μου δουλειά και δεν υπολόγιζα τίποτα απολύτως, ούτε τα λεφτά, ούτε τίποτα. Σας είπα πως έχασα την εταιρεία μου πριν από έξι χρόνια – στη ζωή μου έκανα δέκα πράγματα, οκτώ σωστά και δύο λάθος. Το ένα ήταν να λάβω μέρος στην ίδρυση ενός λιθογραφείου που τύπωνε και όλα περιοδικά που είχε τότε η εταιρεία. Συνεταιρίστηκα με κάποιον που δεν έπρεπε, με αποτέλεσμα να χάσω τα πάντα.
Το να πετάς και το να τρέχεις σε αγώνες δεν είναι ακριβά χόμπι. Τα κάνεις και χωρίς πολλά χρήματα, αρκεί να ψάξεις. Δεν ξόδεψα ούτε δραχμή, στο Αεραθλητικό Κέντρο όλα ήταν δωρεάν: το φαγητό, η φιλοξενία, η εκπαίδευση. Αλλά και τώρα, αν κάποιο παιδί θέλει να μάθει να πετάει ή να λαβαίνει μέρος σε αγώνες, πάλι δωρεάν είναι. Απλώς η νέα γενιά δεν το θέλει, την έχουν μάθει να αναζητάει το “call them all” και το “what’s up”. Καμιά φορά, όταν πηγαίνω στα mall, ξέρετε τι κάνω; Κάθομαι στις βιτρίνες δίπλα στα 16χρονα και ακούω τι λένε. Και πρέπει να κόψεις τις φλέβες σου με αυτά που ακούς.
Λένε ότι για την κατάντια φταίει ο λαός. Δεν φταίει ο κυρ-Μήτσος που μένει σε ένα δυάρι στη Λαμία, που μένει με την κυρά του και παίρνει σύνταξη από τον ΟΓΑ. Δεν φταίει ο 12χρονος πιτσιρικάς στα Γρεβενά. Πώς είναι δυνατόν για την κατάντια να φταίνε οι απλοί άνθρωποι; Και βέβαια δεν φταίει ο βιομηχανικός εργάτης που απολύθηκε επειδή ο ωραίος Γιάννος και ο ωραίος Άκης πλούτισαν απ’ τις προμήθειες. Θα μου πεις “παντού γίνονται αυτά”. Ναι, γίνονται, αλλά ανά διαστήματα το σύστημα τρώει ένα από τα παιδιά του. Στην Ελλάδα δεν το έκανε ποτέ. Ίσως το κάνει τώρα, θα δούμε, αλλά μάλλον δεν θα γίνει ποτέ!
Το έγραφα απ’ τη δεκαετία του ’80 ότι με τον τρόπο που πορεύεται η χώρα θα πληρώσει σε χρήμα, σε αίμα ή και στα δύο. Όχι καταστροφολογία, όχι ηθικολογία και ιστορίες για το τέλος του κόσμου. Τα έγραφα στα editorial των “4Τ” που τότε πουλούσαν 95.000 φύλλα. Έλεγα ότι οι αναγνώστες κρατάνε στα χέρια τους ένα περιοδικό 500 σελίδων, όταν το μεγαλύτερο περιοδικό αυτοκινήτου στη μητέρα του καπιταλισμού, τις ΗΠΑ, είχε 220 σελίδες και 70 σελίδες διαφήμισης. “Αν”, έγραφα, “αυτό δεν είναι Ύβρις με κεφαλαίο Υ, τότε τι είναι;”. Τηλεφωνούσαν φίλοι και συνάδελφοι και έλεγαν: “Μ’ αυτά που γράφεις πυροβολείς τα πόδια σου”. Απαντούσα: “Αν δεν το πω εγώ, ποιος θα τα πει; Ο Γιάννος;”.
Η ιστορία του σύγχρονου περιοδικού Τύπου στην Ελλάδα ήταν οι Τεχνικές Εκδόσεις. Για 42 χρόνια. Πού διαβάσατε τελευταία φορά για το έργο τους; Πρέπει να αναρωτηθείτε γιατί άνθρωποι σαν εμένα δεν υπάρχουν πουθενά, είναι διαφανείς, αόρατοι. Ο Κώστας Καββαθάς είναι αθέατος, παρότι τα περιοδικά μας πρέπει να στείλανε πάνω από 40-50 χιλιάδες παιδιά στα πολυτεχνεία και στα πανεπιστήμια. Πολλοί γονείς λένε ότι τα παιδιά τους έγιναν ό,τι έγιναν επειδή διάβαζαν κάποιο απ’ τα περιοδικά μας. Αυτά τα παιδιά είναι τα δικά μου παιδιά.
Πάντα καταφερόμουν εναντίον εκείνων που έβλεπαν το αυτοκίνητο σαν σύμβολο κύρους. Τους ξέσκιζα. Πολλοί είναι εκείνοι που μιλάνε για τα αίτια της κρίσης, όμως λίγοι πρόσεξαν ότι η Ελλάδα ήταν πρώτη στην ευρωζώνη σε Μερσεντές ανά κάτοικο! Όταν δεν παράγεις, πώς μπορείς να είσαι πρώτος στις πωλήσεις Μερσεντές; Από πού έρχονται; Μα από δάνεια! Όταν τα έλεγα, με αποκαλούσαν γκρινιάρη, απαισιόδοξο, μουρτζούφλη, γραφικό. Τα εξαπτέρυγα του εκσυγχρονισμού και της επανίδρυσης.
Η κρίση δεν είναι οικονομική, είναι δομική. Ο καπιταλισμός έφαγε τον εαυτό του, τον πλανήτη, τις πηγές και τώρα δεν έχει τι να φάει. Έφαγε τον τρίτο κόσμο, τις πλουτοπαραγωγικές του πηγές, έφαγε τις φυτείες καφέ και μπανάνας. Βομβάρδισε χώρες. Για ποιο λόγο; Για να έχω εγώ Μερσεντές 500 με ABS και δερμάτινα καθίσματα. Να η αιτία της καταστροφής. Δεν ξέρουμε τι θα ακολουθήσει. Όπως ο Χριστός τελείωσε τον αρχαίο κόσμο, έτσι αυτή η κρίση θα τελειώσει τον καπιταλισμό που γνωρίζουμε. Πιστεύω ότι θα γίνουν πολλοί μεγάλοι τοπικοί πόλεμοι που θα μειώσουν τον πληθυσμό. Δεν θα γίνει παγκόσμιος, αλλά μεγάλοι περιφερειακοί πόλεμοι. Τώρα γίνονται πέντε: σε Αφγανιστάν, Ιράκ, Πακιστάν, Λιβύη. Σε λίγο θα βομβαρδίσουν τη Συρία, σειρά έχει το Ιράν. Έξι. Αν πιάσουν τη Βόρειο Κορέα, επτά.
Πλησιάζει άραγε το τέλος με αυτήν τη φούσκα με τα χρέη; Ποια χρέη; Αυτά που βλέπουμε στις οθόνες των ηλεκτρονικών υπολογιστών; Θα μπορούσαν να διαγραφούν χωρίς κανείς να καταλάβει το παραμικρό. Διαισθάνομαι πως πλησιάζει ένας καινούριος “Μεσαίωνας”. Ο τεχνολογικός. Όταν ο άνθρωπος συνδεθεί με τη μηχανή, τότε θα αρχίσει η μετα-ανθρώπινη εποχή. Ο έλεγχός μας θα είναι απόλυτος. Από το Αφγανιστάν μέχρι το Πακιστάν κι από το Κολοράντο μέχρι το Κερατσίνι. Γίνεται ήδη! Το τηλέφωνο, η τηλεόραση δεν μας υπηρετούν, αλλά μπορούν πλέον και να μας παρακολουθούν. Το θέμα είναι αν θα προλάβουν οι επαναστάτες της νέας εποχής, οι χάκερς, να επιτεθούν στο σύστημα. Οι Γκεβάρα και οι Μπολιβάρ δεν θα είναι ήρωες που θα περπατήσουν στη Σιέρα Μαέστρα αλλά οι νέοι των 18 ετών που θα μπουν στα δίκτυα και θα τα τινάξουν στον αέρα. Τι θα βγει; Το χάος!
Ποιος έγινε πρότυπο στον Τύπο; Ο Κωστόπουλος! Σαν πρότυπο ζωής, σαν φιλοσοφία δράσης. Στην πολιτική βλέπουμε την Ντόρα, τον Κυριάκο, τον Χρυσοχοΐδη, τον Αβραμόπουλο, τον Δρούτσα αλλά και την Τίνα Μπιρμπίλη, που ήταν μέλος του συμβουλίου που αποφασίζει για τους εξοπλισμούς της χώρας. Όπως λέει κι ο Λαζόπουλος, “για όνομα”!
— Έχετε μετανιώσει για κάτι;
Ναι, αλλά δεν μπορώ να το πω. Δεν κάνει να το πω.
