Ήταν ακριβώς 19:30 (ώρα Ελλάδος) όταν στον δεύτερο όροφο του δαιδαλώδους κτιρίου József Antall του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Ε.Κ.) στις Βρυξέλλες προσήλθε ο ορισθείς Έλληνας αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς, προκειμένου οι επιτροπές για τις Πολιτικές Ελευθερίες και για τον Πολιτισμό και την Παιδεία να εξετάσουν την καταλληλότητά του για το Σώμα των Επιτρόπων αλλά και το χαρτοφυλάκιό του.
Το ενδιαφέρον ήταν πολύ μεγάλο για τη συγκεκριμένη ακρόαση, η οποία αποτέλεσε πηγή πολλών συζητήσεων σε «πηγαδάκια» στους διαδρόμους του Ε.Κ. Σε μια κατάμεστη αίθουσα, με πλήθος δημοσιογράφων απ' όλον τον κόσμο στα «ορεινά» καθίσματα και παρουσία πολλών Ελλήνων ευρωβουλευτών, η διαδικασία διήρκεσε κάτι παραπάνω από τρεις ώρες.
Ήταν μια ζωντανή και συναρπαστική ακρόαση που τα είχε όλα: επευφημίες, χειροκροτήματα, ειρωνείες, ένταση, αιχμές, επιφωνήματα αλλά και γέλια. Ο ορισθείς αντιπρόεδρος πραγματοποίησε μια εναρκτήρια δήλωση διάρκειας 15 λεπτών και στη συνέχεια απάντησε στις ερωτήσεις των 25 μελών του Ε.Κ.
Όταν ολοκληρώθηκε η διαδικασία, ο πρόεδρος και οι εκπρόσωποι των πολιτικών ομάδων (συντονιστές) κάθε επιτροπής αποσύρθηκαν προκειμένου να συσκεφθούν για να αξιολογήσουν τις επιδόσεις του ορισθέντος επιτρόπου. Μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης οι συντονιστές θα στείλουν μια εμπιστευτική συστατική επιστολή στη Διάσκεψη των Προέδρων των Επιτροπών, δηλώνοντας κατά πόσο ο υποψήφιος είναι κατάλληλος τόσο για να συμμετάσχει στο Σώμα των Επιτρόπων όσο και για την εκπλήρωση των καθηκόντων του.
Ο κ. Σχοινάς εξήγησε ότι προτεραιότητές του είναι «να γίνει η ευρωπαϊκή κοινωνία πιο δίκαιη και ανεκτική προς τη διαφορετικότητα, να δημιουργηθεί ένα νέο σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση, καθώς και η ολοκλήρωση της Ένωσης Ασφαλείας».
Όπως ήταν αναμενόμενο, το μεγαλύτερο μέρος της ακρόασης επικεντρώθηκε στον τίτλο του χαρτοφυλακίου, και δεν ήταν λίγες οι φορές που ο Έλληνας υποψήφιος δέχτηκε «σφυροκόπημα». Η αντιπαράθεση έγινε ακόμα πιο έντονη όταν ερωτήθηκε σχετικά από τον Έλληνα ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστα Αρβανίτη.
Ωστόσο, ο κ. Σχοινάς υπεραμύνθηκε του τίτλου του χαρτοφυλακίου που του ανέθεσε η εκλεγείσα πρόεδρος Von Der Leyen και τόνισε ότι: «Οι λαϊκιστές θα πρέπει να αισθάνονται ότι απειλούνται από τις αξίες μας». Αξίζει να σημειωθεί ότι και στην εναρκτήρια ομιλία του, όπως και στις απαντήσεις προς τα μέλη του Ε.Κ., στάθηκε πολλές φορές σε λέξεις όπως «συνεργασία», «νέα αρχή», «αξίες» και υπερασπίστηκε το ευρωπαϊκό ιδεώδες, επισημαίνοντας ότι «δεν είμαστε σε σύγκρουση με άλλες κουλτούρες», καθώς και ότι δεν πρέπει να δίνεται χώρος ώστε οι λαϊκιστές να εργαλειοποιούν τις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο κ. Σχοινάς εξήγησε ότι προτεραιότητές του είναι «να γίνει η ευρωπαϊκή κοινωνία πιο δίκαιη και ανεκτική προς τη διαφορετικότητα, να δημιουργηθεί ένα νέο σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση, καθώς και η ολοκλήρωση της Ένωσης Ασφαλείας». Ταυτόχρονα, δήλωσε ότι «η Ευρώπη θα είναι για πάντα η γη του ασύλου» και ότι όσοι δεν το δικαιούνται θα πρέπει να επιστρέψουν στον τόπο τους, ενώ σχολίασε θετικά το έργο των ΜΚΟ και υποστήριξε τη δημιουργία νόμιμων διαδρόμων μετανάστευσης.
Επίσης, στάθηκε στην προσωπική του πορεία και στην πίστη του στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, η οποία, όπως υποστήριξε, διαμόρφωσε τη ζωή του από τα φοιτητικά του χρόνια, αλλά και στο ότι, καθ' όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, εξακολουθεί να είναι αφιερωμένος στην υπηρεσία των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Υπογράμμισε ότι θα αξιοποιήσει την πολυετή του πείρα, αφού ο ίδιος έχει εργαστεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδόν 30 χρόνια, κυρίως σε ανώτερες διευθυντικές θέσεις.
Οι αρμοδιότητες χαρτοφυλακίου που ανατίθενται στον ορισθέντα αντιπρόεδρο εκτείνονται από την εκπαίδευση και τον πολιτισμό έως την απασχόληση, την ασφάλεια, τη μετανάστευση, την υγεία και την ισότητα. Ωστόσο, φρόντισε να τονίσει ότι «το συνδετικό νήμα που διατρέχει όλους αυτούς τους τομείς είναι οι άνθρωποι. Η προάσπιση της απλής αλλά ουσιώδους αρχής ότι όλοι οι άνθρωποι είναι σημαντικοί. Κανένας δεν πρέπει να μείνει πίσω και όλοι θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στα ίδια δικαιώματα και στις ίδιες ευκαιρίες».
Στη συνέχεια δήλωσε ότι σκοπός του είναι η οικοδόμηση μιας Ένωσης ισότητας. Για τον ίδιο, «το να είσαι Ευρωπαία ή Ευρωπαίος συμβαδίζει με τον σεβασμό της πολυμορφίας μας και την προώθηση ενός τρόπου ζωής που προασπίζει τις αξίες της ένταξης και της αλληλεγγύης. Στον πυρήνα του, το να είσαι Ευρωπαία ή Ευρωπαίος σημαίνει επίσης να προστατεύεις τα άτομα που είναι περισσότερο ευάλωτα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό».
Το θέμα του χαρτοφυλακίου έχει προκαλέσει πολυάριθμες συζητήσεις και σχόλια διότι σχετίζεται άμεσα με τη χώρα μας, καθώς και με την προσφυγική και μεταναστευτική κρίση, γι' αυτό «δεν πρέπει να κάνουμε κάποιο λάθος ως προς την ερμηνεία», διευκρίνισε ο κ. Σχοινάς. Είναι γεγονός ότι πολλά από τα μέλη του Ε.Κ. τον κατηγόρησαν ευθέως, αφού διατύπωσαν την άποψη ότι ο συγκεκριμένος τίτλος απηχεί τη ρητορική της ακροδεξιάς. Πάντως, σύμφωνα με ανώτατες πηγές του Ε.Κ., το θέμα του τίτλου του συγκεκριμένου χαρτοφυλακίου παραμένει ανοιχτό και έχει γίνει πρόταση για την προσθήκη ενός επιθετικού προσδιορισμού («ευρωπαϊκός τρόπος ζωής») κοντά στη λογική του «συνεκτικός και ανεκτικός».
«Η αποτελεσματική ένταξη των μεταναστών που διαμένουν νόμιμα στην Ε.Ε. είναι ζωτικής σημασίας για τη συνοχή των κοινωνιών μας. Τα τελευταία έτη αφίχθησαν πολλοί υπήκοοι τρίτων χωρών στο έδαφος των κρατών-μελών και η αποτελεσματική ένταξή τους είναι ταυτόχρονα δικαίωμα και υποχρέωση» τόνισε ο κ. Σχοινάς και δήλωσε με νόημα ότι «η Ε.Ε. είναι ο φάρος σε έναν κόσμο που σκοτεινιάζει».
Την ίδια στιγμή, σε μια περίοδο κατά την οποία πραγματοποιείται μόνο το 32% των επιστροφών στον τομέα της μετανάστευσης, ξεκαθάρισε ότι θα συνεργαστεί με τους συναδέλφους του για να δημιουργηθεί ένα νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο, που θα συνδυάζει εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές. Επιπλέον, απαντώντας σε πιεστική ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΚΚΕ Κώστα Παπαδάκη για την κατάσταση στη Μόρια, ο κ. Σχοινάς απάντησε: «Η κατάσταση εκεί με πληγώνει βαθύτατα, αλλά είναι ένα πολυπαραγοντικό αποτέλεσμα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε άμεσα. Πράγματι, αυτό δεν είναι ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, ευρωπαϊκός τρόπος είναι οι γιαγιάδες της Λέσβου, οι άνθρωποι που έχουμε σώσει στη Μεσόγειο και η στάση του Πάπα στο μεταναστευτικό».
«Το να είσαι Ευρωπαία ή Ευρωπαίος συμβαδίζει με τον σεβασμό της πολυμορφίας μας και την προώθηση ενός τρόπου ζωής που προασπίζει τις αξίες της ένταξης και της αλληλεγγύης. Στον πυρήνα του, το να είσαι Ευρωπαία ή Ευρωπαίος σημαίνει επίσης να προστατεύεις τα άτομα που είναι περισσότερο ευάλωτα, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό»
Όσον αφορά τους τομείς της παιδείας και του πολιτισμού, δεσμεύτηκε να υλοποιήσει τον Ευρωπαϊκό Χώρο Εκπαίδευσης και να εκσυγχρονίσει το εκπαιδευτικό σύστημα της Ευρώπης, ενώ υπερασπίστηκε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τα Παιδιά, ώστε να διασφαλιστεί η παροχή της απαραίτητης πρόνοιας. Στάθηκε, μάλιστα, στον πολιτιστικό τομέα, λέγοντας ότι χρειάζεται ενεργό υποστήριξη, αφού, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, πάνω από το ένα τρίτο των Ευρωπαίων δεν συμμετέχει σε πολιτιστικές δραστηριότητες.
Παράλληλα, σημείωσε ότι, μέσω του Erasmus+, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα χρηματοδοτήσει διαπολιτισμικές ανταλλαγές μεταξύ φοιτητών και θα στηρίξει τη συμμετοχή τους σε εκπαιδευτικά προγράμματα και προγράμματα εθελοντισμού σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά. «Πρέπει να ενισχύσουμε τα εκπαιδευτικά μας μοντέλα προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι οι Ευρωπαίοι μαθαίνουν –και εξακολουθούν να μαθαίνουν– σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Στη ραγδαίως μεταβαλλόμενη οικονομία και κοινωνία μας πρέπει να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να προετοιμαστούν για τις αλλαγές και να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον ‒ και ιδίως στις νέες ψηφιακές ανάγκες».
Τέλος, δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο «πράσινο κύμα», το οποίο θα αποτελέσει προτεραιότητα της Ε.Ε. «Οι νέοι φέρνουν νέα οπτική στον αγώνα μας αυτό. Με εξέπληξε που διάβασα άρθρα για το πώς πρέπει να εκφράζονται για το κλίμα. Όχι, οι νέοι δεν πρέπει να απολογούνται, πρέπει να εκφράζονται όπως εκείνοι θέλουν. Προσωπικά, θα κάνω ό,τι μπορώ για να βοηθήσω τους νέους προς αυτή την κατεύθυνση» κατέληξε.
Το μήνυμα του κ. Σχοινά στην ακρόαση κατέστη σαφές όταν είπε πως «δεν υπάρχουν δύο Ευρώπες. Υπάρχει μια, στην οποία ανήκουμε όλοι». Ωστόσο, οι ανησυχίες των ευρωβουλευτών στις κατ' ιδίαν συναντήσεις ήταν έκδηλες, εστιάζοντας στο γεγονός ότι απουσιάζει το πολιτικό εκτόπισμα του Γιούνκερ, υπάρχει αδυναμία έκφρασης μιας ενιαίας στρατηγικής, επικρατούν συγκρούσεις συμφερόντων και απαιτείται εμβάθυνση και επιτάχυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης.Αυτοί είναι και οι λόγοι για τους οποίους η επιλογή των προσώπων που θα αποτελέσουν τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποτελεί κορυφαίο γεγονός, αφού είναι το όργανο που διαχειρίζεται τις πολιτικές της Ε.Ε. και κατανέμει τους χρηματοδοτικούς της πόρους.
σχόλια